Życie jest plazmą: współczesna postać metafory życia jako ognia
Abstrakt
In the antiquity, the essence of life processes was considered a kind of creative fire (Heraclitus, the Stoa). Also, in modern times, some concepts were formulated according to which a common fire was supposed to be essential for life (E. Pflüger, W. Preyer). However, results of some investigations carried out in the last decades indicate that the range of essential factors constituting life is richer and involves many physical processes, as well as chemical and informational ones. Although combustion may not be considered as the basic factor constituting life, the phrase „life is fire” may now be regarded as a heuristically (very) fruitful metaphor.
It has been shown that both fire and physical plasma share many features. Moreover, there are also properties that are common to fire, plasma and life (Tables 1, 2, and 3). In this regard, no wonder that concepts were put forward, claiming the existence of a specific type of physical plasma unique to life itself. This new state of matter was termed bioplasma (W. Sedlak 1967, W. M. Iniuszyn et al. 1968). So far, the existence of this specific type of plasma has not yet been proven experimentally. Therefore, in the present work the following objectives were set: 1) identifying the common as well as differentiating features of fire, plasma and life and, on the basis of these data, 2) showing that if the claim of the existence of bioplasma was a metaphor only, it may function as a modern, deepened re-formulation of the ancient life-as--fire metaphor. This life-as-plasma metaphor should give rise to a new class of models of the living systems.
Bibliografia
Alfvén H. 1987, Plasma universe. „Physica Scripta” XVIII, s. 20-28.
Bernal J. D. 1965, Molecular structure, biochemical function, and evolution, w: Theoretical and Mathematical Biology, T. H. Waterman, H. J. Morowitz (eds.), s. 96-135, New York, Blaisdell Publ. Comp.
Black M. 1983, Jeszcze o metaforze, „Pamiętnik Literacki” LXXIV, z. 2, s. 255-281.
Black M. 1971, Metafora, „Pamiętnik Literacki” LXII, z. 3, s. 217-234.
Bogusławski A. 1971, O metaforze, „Pamiętnik Literacki” LXII, z. 4, s. 113-126.
Cowley S. W. H. 1991, The plasma environment of the Earth, „Contemporary Physics” XXXII, nr 4, s. 235-250.
Fechner G. Th. 1873, Einige Ideen zur Schöpfungs- und Entwicklungsgeschichte der Organismen, Leipzig, Breitkopf und Härtel.
Forstner D. 1990, Świat symboliki chrześcijańskiej, (tłum. z ang.), Warszawa, IW PAX.
Harre R. 1996, [Rec.:] D. E. Leary. Metaphor in the history of psychology, „British Journal for the Philosophy of Science” XLVII, nr 1, s. 141-145.
Hartmann von E. 1906, Das Problem des Lebens. Biologische Studien, Bad Sachsa im Harz, H. Haacke.
Iniuszyn W. M., Griszczenko W. S., Worobiew N. A., Szujskij N. N., Fedorowa N. N., Gibadulin F. F. 1968, O biołogiczeskoj suszcznosti effekta Kirlian. (Koncepcja biologiczeskoj plazmy), Alma-Ata, Kazach. Gosud. Uniw.
Iniuszyn W. M. 1974, Biopłazma i jeje izłuczenia, w: Psichiczeskaja samoregulacja, Ałma-Ata, s. 330-335, Kazach. Gosud. Uniw.
Iniuszyn W. M., Iliasow G. U., Niepomnjaszczich I.A. 1992, Bioenergeticzeskije struktury − teoria i praktika, Ałma-Ata, Kazachstan.
Kleiber M. 1968, Ogień życia. Zarys bioenergetyki zwierząt, (tłum. z niem.), Warszawa, PWRiL.
Kreiner J., Skowron S. (red.) 1957, Powstanie życia na Ziemi. Próby wyjaśnienia pochodzenia życia na Ziemi, Warszawa, PWN.
Lakoff G., Johnson M. 1988, Metafory w naszym życiu, (tłum. z ang.), Warszawa, PIW.
Langmuir I. 1928, Oscillations in ionized gases, „National Academy of Sciences Proceedings” XIV, s. 627-637.
Liboff R. L. 1984, Criterie for physical plasma domains in laboratory and solid-state plasmas, „Journal of the Applied Physics” LVI, nr 9, s.2530-2535.
Miller J. G. 1971, Living systems, „Currents in Modern Biology” IV, s.55-256.
Ogden C. K., Richards A. I. 197210, The Meaning of Meaning. A Study of the Influence of Language upon Thought and of The Science of Symbolism, London, Routledge & Kegan Paul, Ltd.
Paton R. 1996, Metaphors, models and bioinformation, „Biosystems” XXXVIII, nr 2-3, s. 155-162.
Paton R. C. 1992, Towards a metaphorical biology, „Biology & Philosophy” VII, s.279-294.
Paton R. C. 1993, Some computational models at the cellular level, „Biosystems” XXIX, nr 2-3, s.63-75.
Paton R. C., Nwana H. S., Shave M. J. R., Benchcapon T. J. M. 1994, An examination of some metaphorical contexts for biologically motivated computing, „British Journal for the Philosophy of Science” XLV, nr 2, s.505-525.
Peratt A. L. 1995, Plasma and the universe: Large scale dynamics, filamentation, and radiation, „Astrophysics and Space Science” CCXXVII, nr 1-2, s.97-107.
Perelman Ch. 1971, Analogia i metafora w nauce, poezji i filozofii, „Pamiętnik Literacki” LXII, z. 3, s.247-57.
Pflüger E. 1875, Beitrage zur Lehre von der Respiration (1) Ueber die physiologische Verbrennung in den lebendigen Organismen, „Pflügers Archiv fuer die Gesammte Physiologie des Menschen und Thiere” X, s.251-269, 641-644 (cyt. za: J. Kreiner, S. Skowron 1957).
Preyer W. 1880, Die Hypothesen über den Ursprung des Lebens. Naturwissenschaftliche Tatsachen und Probleme. Populäre Vorträge, Berlin (cyt. za: J. Kreiner, S. Skowron 1957).
Rosenberg B., Postow E. 1969, Semiconduction in proteins and lipids: Its possible biological import, „Annals of the New York Academy of Science” CLVIII, s.161-190.
Roux W. 1905, Vorträge und Aufsätze über Entwiscklungsmechanik der Organismen. I. Die Entwiscklungsmechanik, Leipzig (cyt. za: J. Kreiner, S. Skowron 1957).
Sedlak W. 1967, Rola krzemu w ewolucji biochemicznej życia, Warszawa, PWN.
Sedlak W. 1972, Joga w świetle współczesnej biofizyki, „Zeszyty Naukowe KUL” XV, nr 2, s. 43-52.
Sherrington C. S. 1946, The Endeavour of Jean Fernel, London, Pergamon Press.
Sławiński J. 1984, Generowanie i emisja fotonów w układach biologicznych, w: Perspektywy bioelektroniki, red. J. Zon, M. Wnuk, Lublin, Redakcja Wydwanictw KUL.
Solomsen F. 1957, The vital heat, the inborn pneuma and the aether, „Journal of the Hellenic Studies” LXXVII, s.119-123.
Szeffiełd Dż. 1978, Rassiejanie elektromagnitnogo izłuczenia w płazmie, (tłum. z ang.), Moskwa, Atomizdat.
Teller T. 1994, Człowiek, kosmos i kanon piękna, Wrocław, Wyd. Uniw. Wrocławskiego.
Tonks L., Langmuir J. 1929, Oscilations in ionised gases, „Physical Review” XXIII, s. 195-210.
Verdenius W. J. 1976, Some aspects of Heraclitus' anthropology, w: Images of Man in Ancient and Medieval Thought. Studies Dedicated to Gerard Verbeke. C. Laga et al. (eds)., Leuven, s. 29-35, Leuven Univ. Press.
Verworn M. 1922, Allgemeine Physiologie, Jena (cyt. za: J. Kreiner, S. Skowron 1957).
Wierzbicka A. 1971, Porównanie-gradacja-metafora, „Pamiętnik Literacki” LXII, z.4,s. 127-147.
Wnuk M. 1987, Rola układów porfirynowych w ewolucji życia, w: Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, M. Lubański, S. W. Ślaga (red.), t. IX, Warszawa, Akademia Teologii Katolickiej.
Zon J. 1986, Plazma elektronowa w błonach biologicznych, Lublin, Red. Wyd. KUL.
Zon J. 1994, Starostoicka doktryna pneumy a koncepcja bioplazmy. I. Własności pneumy i plazmy fizycznej w świecie 'nieożywionym', „Roczniki Filozoficzne” XLII, z. 3, s.35-64.
Zon J. 1995, Doktryna pneumy a koncepcja bioplazmy. II. Własności i funkcje pneumy i plazmy fizycznej w świecie ożywionym, „Roczniki Filozoficzne” XLIII, z. 3, s. 99-125.
Copyright (c) 1997 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
