Stan i znaczenie torfowisk w Polsce

Wojciech Pęczuła

Wojciech Pęczuła

Abstrakt

Peatlands, as other wetlands, became recently objects of ecological and environmental studies. In past few years there are great interest in them, because of their significance both in natural landscape and environment protection. In this paper the role and the state of peat ecosystems in Poland is presented.

The role of peatlands in landscape is significant in its hydrology and biogeochemical cycles. It is connected with such environmental problems as eutrophication of waters and greenhouse effect. Peatlands are also important as places of great biodiversity.

Poland has big ammount of peat ecosystems (12nd place in the world) but the majority of them are under influence of human management. Up to the present management of them brought to great transformations, which reduce the role of peatlands in Polish landscape.

Bibliografia

Buchwald K.: 1975. Prawie naturalne oraz zbliżone do nich elementy krajobrazów kulturowych w środkowej Europie i na obszarach alpejskich. W: Kształtowanie krajobrazów a ochrona przyrody. K. Buchwald i W. Engelhardt (red.). PWRiL, Warszawa, (tłum. z niemieckiego).

Churski T., Szuniewicz J.: 1983. Charakterystyka gleb organogenicznych w basenie środkowym Biebrzy z uwzględnieniem zachodzących w nich przemian. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 225: 113-137.

Dąbrowska - Prot E., Hillbricht - Ilkowska A.: 1992. Ekologiczne problemy krajobrazu pojeziernego. W: Wybrane problemy ekologii krajobrazu. L.Ryszkowski i S.Bałazy (red.). Zakł. Bad. Środ. Roln. i Leśn. PAN. Poznań.

Dembek W., Oświt J.: 1989. Niektóre aspekty roli mokradeł w gospodarce wodnej krajobrazu. „Wiad. Mel. i Łąk.” 32, 8/9: 159-161.

Denisiuk Z.: 1984. Rezerwatowa ochrona roślin. Rezerwaty torfowiskowe. „Przyr. Pol.” 1: 21-23.

Dyrcz A.: 1989. Tereny ważne dla ornitologii i ochrony ptaków w Polsce. „Przegl. Zool.” 33: 417-437.

Fleischer S.: 1990. Wetlands − a nitrogen sink. „Acid Enviro Magazin” 9: 26-28.

Forman R. T. T., Godron M.: 1986. Landscape ecology. John Wiley and Sons, New York.

Frayer W. E., Monahan T. J., Bowden D. C., Graybill F. A.: 1983. Status and trends of wetlands and deepwater habitats in the conterminous United States, 1950 to 1970. U.S. Fish and Wildlife Service.

Gotkiewicz J., Szuniewicz J., Kowalczyk Z., Szymanowski M.: 1983. Przeobrażanie się odwodnionych gleb torfowych w lasach brzozowych basenu środkowego Biebrzy. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 255: 153-169.

Harriss R. C., Gorham E., Sebacher D. I., Bartlett K. B., Flebbe P. A.: 1985. Methane flux from northern peatlands. „Nature” 315: 652-654

Hengeveld H.: 1994. The global warming challenge. Understanding and coping with climate change in Canada. „Environ. Sci. Technol.” 28, 12:519A-523A.

Hillbricht - Ilkowska A., Pieczyńska E. (red.), 1993. Nutrient dynamics and retention in land/water ecotones of lowland, temporate lakes and rivers, „Hydrobiologia” 251: 1-361.

Jasnowski M.: 1972. Rozmiary i kierunki przekształceń szaty roślinnej torfowisk. „Phytocoenosis” 1, 3: 193-209.

Jasnowski M.: 1975. Torfowiska i tereny bagienne w Polsce. W: Bagna kuli ziemskiej. N. J. Kac, PWN, Warszawa.

Jasnowski M.: 1977. Aktualny stan i program ochrony torfowisk w Polsce. „Chrońmy przyr. ojcz.” 33, 3: 18-29.

Kac N. J.: 1975. Bagna kuli ziemskiej. PWN, Warszawa, (tłum. z rosyjskiego).

Kaj J.: 1947. Szablonowa gospodarka wodna jako przyczyna stepowienia Wielkopolski. „Pr. Kom. Mat. − Przyr. pozn. TPN”, ser B. 10: 172-180.

Kajak A.: 1985. Immediate and remote ecological conseqences of the peatland drainage. „Pol. ecol. Stud.” 11, 1: 123-150.

Kajak A., Andrzejewska L., Ciesielska Z., i in.: 1991. Ekologiczna analiza przemian zachodzących na torfowiskach pod wpływem gospodarki. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 372: 435-454.

Kajak Z.: 1979. Eutrofizacja jezior. PWN, Warszawa.

Kornaś J.: 1977. Wpływ człowieka i jego gospodarki na szatę roślinną Polski. Flora synantropijna. W: Szata roślinna Polski. W. Szafer i K. Zarzycki (red.). PWN, Warszawa.

Kruk M.: 1991. Znaczenie torfowisk w krążeniu składników mineralnych w krajobrazie. „Wiad. Ekol.” 37: 79-95.

Kulczyński S.: 1940. Torfowiska Polesia. Pr. Roln.− Leśne PAU, Kraków.

Kusler J. A., Mitsch W. J., Larson J. S.: 1994. Ekosystemy podmokłe. „Świat nauki” 3: 18-25.

Marcinek J.: 1976. Wpływ odwodnienia w związku z intensyfikacją gospodarki rolnej i leśnej na przeobrażenie pokrywy glebowej. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 177: 73-157.

Matuszkiewicz W.: 1981. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa.

Mitsch W. J., Gosselink J. G.: 1986. Wetlands. Van Nostrand Reinhold, New York.

Okruszko H.: 1979. Wpływ przekształcania terenów bagiennych w użytki zielone na środowisko przyrodnicze. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 221: 31-43.

Okruszko H.: 1983. Ochrona torfowisk. Wyd. Sigma, Warszawa.

Okruszko H.: 1991. Przeobrażanie się mokradeł pod wpływem odwodnienia. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 372: 251-269.

Okruszko H. (red.): 1991. Bagna Biebrzańskie. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 372.

Oświt J., Dembek, W., Żurek S.: 1988. Stan zagrożenia degradacją gleb organicznych i torfowisk oraz kierunki ich ochrony. „Wiad. Mel. i Łąk”. 31, 4: 95-99.

Ozimek T.: 1991. Makrofity jako filtry biologiczne w procesie oczyszczania ścieków. „Wiad. Ekol.” 37: 271-281.

Pałczyńsk i A.: 1989. Czy meliorować i zagospodarowywać doliny rzeczne? „Wiad. Mel. i Łąk”. 32, 7: 131-133.

Pawłowski S., Zarzycki K.: 1977. Zespoły torfowiskowe. W: Szata roślinna Polski. W. Szafer i K. Zarzycki (red.) T. I. PWN, Warszawa.

Pieczyńska E.: 1988. Rola makrofitów w kształtowaniu trofii jezior. „Wiad. Ekol.” 34: 375-404.

Pieczyńska E.: 1993. Strefa litoralu a eutrofizacja jezior oraz ich ochrona i rekultywacja. „Wiad. Ekol.” 39: 139-162.

Płaza G.: 1993. Ekosystemy podmokłe − czy mogą funkcjonować jako naturalne oczyszczalnie? „Gosp. Wodna” 8: 9-11.

Podbielkowski H.: 1969. Rośliny torfowisk. Państw. Zakł. Wyd. Szk., Warszawa.

Polakowski B.: 1976. Zanikanie składników torfowiskowych na Pojezierzu Mazurskim. „Phytocoenosis” 5, 3/4: 265-274.

Raczyński J.: 1991. Fauna oraz zespoły ptaków i ssaków doliny Biebrzy. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 372: 371-407.

Ryszkowski L.: 1992. Ekologia krajobrazu. W: Wybrane problemy ekologii krajobrazu. L. Ryszkowski i S. Bałazy (red.). Zakł. Bad. Środ. Roln. i Leśn. PAN, Poznań.

Ryszkowski L., Bałazy S. (red.): 1991. Strategia ochrony żywych zasobów przyrody w Polsce. Zakł. Bad. Środ. Roln. i Leśn. PAN, Poznań.

Szczepański A.: 1978. Ecology of macrophytes in wetlands. „Pol. ecol. Stud.” 4, 4: 45-94.

Szczepański A.: 1983. Ekologiczna waloryzacja środowisk podmokłych. „Zesz. Probl. Post. Nauk Roln.” 255: 279-286.

Wesołowski T. Winiecki A.: 1988. Tereny o szczególnym znaczeniu dla ptaków wodnych i błotnych w Polsce. „Not. Orn.” 29, 1/2: 3-25.

Whiting G. J., Chanton J. P.: 1993. Primary production control of methane emission from wetlands. „Nature” 364: 794-795.

Wodziczko A.: 1947. Wielkopolska stepowieje. Pr. Kom. Mat. − Przyr. Pozn. TPN, ser. B. 10: 141-152.

Wojciechowski I.: 1987. Ekologiczne podstawy kształtowania środowiska. PWN, Warszawa.

Żurek S.: 1983. Stan inwentaryzacji torfowisk w Polsce. „Wiad. Mel. i Łąk”. 26, 7: 210-221.