Matematyka XVIII wieku a Kanta filozofia matematyki

  • Jerzy Dadaczyński

Abstrakt

Współczesna metodologia matematyki zabrania jakiegokolwiek odniesienia do grafiki w dowodach matematycznych. Kant, który zakładał, że sądy matematyczne są sądami syntetycznymi i a priori, w konsekwencji twierdził, że w dowodach matematycznych konieczne jest odwołanie się do poglądów a priori. Twierdzenie Kanta zgadzało się z faktyczną sytuacją matematyki w XVIII wieku. W tamtym czasie analiza była bardzo często oparta na ilustracjach geometrycznych i mechanicznych. W artykule postawiono hipotezę, że Kant przyjął, że sądy matematyczne są sądami syntetycznymi a priori (czego konsekwencją było to, że w dowodach matematycznych konieczne jest odwołanie się do poglądów a priori) do faktycznej sytuacji matematyki w XVIII wieku. wyjaśnić teoretycznie.

Die Mathematik des achtzehnten Jahrhunderts und die Kantsche Philosophie der Mathematik

Die moderne Methodologie der Mathematik verbietet in mathematischen Beweisen irgendwelche Berufung auf irgendeine Anschaulichkeit. Kant, der angenommen hat, daß mathematische Urteile synthetische und apriorische Urteile sind, hat in der Konsequenz behauptet, daß in mathematischen Beweisen eine Berufung auf apriorische Anschauungen notwendig ist. Die Kantsche Behauptung stimmte mit der faktischen Lage der Mathematik des achtzehnten Jahrhunderts überein. Damals hat man sich in der Analyse sehr häufig auf geometrische und mechanische Anschaulichkeiten berufen. In diesem Artikel wurde die Hypothese gestellt, daß Kant angenommen hat, daß die mathematischen Urteile synthetische Urteile a priori sind (die Kosequenz dessen war, daß in mathematischen Beweisen eine Berufung auf apriorische Anschauungen notwendig ist), um die faktische Lage der Mathematik des achtzehnten Jahrhunderts theoretisch aufzuklären.

Bibliografia

Bolzano B.: Beytraege zu einer begruendeteren Darstellung der Mathematik. Prag: Verlag Kaspar Widtmann 1810 − reprint w: Acta historiae rerum naturalium nec non technicarum. Czechoslovak Studies in the History of Science. Prague 1981. Special Issue 12.

Bolzano B.: Rein analytischer Beweis des Lehrsatzes daß zwischen je zwey Werthen, die ein entgegengesetztes Resultat gewähren, wenigstens eine reelle Wurzel der Gleichung liege. Prag: Verlag Gottlieb Haaße 1817 − reprint w: Acta historiae rerum naturalium nec non technicarum. Czechoslovak Studies in the History of Science. Prague 1981. Special Issue 12.

Bolzano B.: Wissenschaftslehre. Stuttgart: Friedrich Frommann Verlag 1977.

Coffa J. A.: Kant, Bolzano and the Emergence of logicism. „The Journal of Philosophy” 79:1982 s.679-689.

Coffa J. A.: The Semantic Tradition from Kant to Carnap: To the Vienna Station. Cambridge: Cambridge University Press 1991.

DąmbskaI.: Idee kantowskie w filozofii matematyki XX w. „Archiwum Historii i Myśli Społecznej” 24:1978 s.167-213.

Immanuel Kant's saemtliche Werke: in chronologischer Reihenfolge. Bd. 8. Hrsg. G. Hartenstein. Leipzig: Voss 1868.

Juszkiewicz A. P.: Rachunek różniczkowy i całkowy. W: Historia matematyki od czasów najdawniejszych do początku XIX stulecia. T. 2. Tł. S. Dobrzycki. Red. A. P. Juszkiewicz. Warszawa: PWN 1976 s.234-312.

Juszkiewicz A. P.: Rachunek różniczkowy i całkowy. W: Historia matematyki od czasów najdawniejszych do początku XIX stulecia. T. 3. Tł. S. Dobrzycki. Red. A. P. Juszkiewicz. Warszawa: PWN 1977 s.262-403.

Kant I.: Kritik der reinen Vernunft. Nach der ersten und zweiten Original-Ausgabe (mit Gegenüberstellung der erheblich voneinander abweichenden Abschnitte). Hamburg: Verlag Felix Meiner 1956.

MacLaurin C.: A Treatise of Fluxions. Vol. 1-2. Edinburgh: Ruddimans 1742.

Opublikowane
2020-10-15
Dział
Artykuły