Prawo stanowione a wolność człowieka (z perspektywy filozofii nowożytnej i św. Tomasza z Akwinu)

Paweł Skrzydlewski

Paweł Skrzydlewski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii

Słowa kluczowe: prawo stanowione, wolność, św. Tomasz z Akwinu

Abstrakt

Modern and contemporary times have brought a juxtaposition and a peculiar rivalry between the positive law and man’s freedom that have not been known earlier. This is accompanied not only by a tendency to give law and freedom autonomy, but also to separate them from man’s nature, from real order of social life and from the moral dimension of human activities.

The article undertakes an attempt at revealing the ostensible character of the antagonism between positive law formulated by man and freedom. In the author’s opinion, this antagonism, so distinct in modern conceptions referring to liberalism, anarchism, as well as to totalitarianism and collectivism and other trends — can be solved not by engaging in a discussion with participants of the dispute, but by showing the truth of reality itself, or by understanding the nature of human freedom itself and the nature of law itself. Thus the author of the present article claims that basic explanation of the relation of human freedom to positive law needs studying reality of law itself and reality of human freedom itself. Non-antagonistic character of the relation between positive law and human freedom was best shown and explained by St Thomas Aquinas (STh I-II, q. 90-97).

Bibliografia

Barker E.: The Political Thought of Plato and Aristotle, New York: Dover Publ. 1959.

Cotterrell R.: Social Theory and Law, [w:] Routledge Encyclopedia of Philosophy, t. 8, ed. E. Craig, New York 1998, s. 872-879.

Dworkin R.: Biorąc prawa poważnie, przeł. T. Kowalski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1998.

Filipowicz S.: Historia myśl polityczno-prawnej, Gdańsk: Arche 2001.

Gilson E.: Duch filozofii średniowiecznej, przeł. J. Rybałt, Warszawa: IW Pax 1958.

Hart H. L. A.: Essays in Jurisprudence and Philosophy, Oxford: Oxford University Press 1983.

Hobbes T.: Elementy filozofii, przeł. Cz. Znamierowski, t. II, Warszawa: PWN 1956.

Jaeger W.: Paideia. Formowanie się człowieka greckiego, przeł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa: Fundacja Aletheia 2001.

Jaroszyński P.: Nauka w kulturze, Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne 2002.

Kant I.: Krytyka praktycznego rozumu, przeł. B. Bornstein, Warszawa: PWN 2004.

Kiereś H.: Kultura maski czy kultura osoby?, [w:] Osoba i realizm w filozofii, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, Lublin: PTTA 2002, s. 67-78.

Koneczny F.: Kościół a cywilizacja, Lublin: Onion 1996.

Koneczny F.: O cywilizację łacińską, Lublin: Onion 1996.

Koneczny F.: On the Plurality of Civilization, Londyn: Polonica Publications 1962.

Koneczny F.: Protestantyzm w życiu zbiorowym, Lublin: Onion 1995.

Krąpiec M. A.: Arystotelesowska koncepcja substancji, Lublin: RW KUL 2000.

Krąpiec M. A.:Człowiek i prawo naturalne, Lublin: RW KUL 1993.

Krąpiec M. A.:Ja człowiek, Lublin: RW KUL 1991.

Krąpiec M. A.:Ludzka wolność i jej granice, Warszawa: Gutenberg-PRINT 1997.

Krąpiec M. A.:Nieprzemijająca nowość chrześcijaństwa, „Człowiek w kulturze” 2000, nr 13, s. 5-17.

Krąpiec M. A.:Od koncepcji ku teorii osoby, [w:] Z zagadnień kultury chrześcijańskiej, praca zbiorowa, Lublin: TN KUL 1973, s. 173-189.

Krąpiec M. A.:U podstaw rozumienia kultury, Lublin: RW KUL 1991.

Maritain J.: Człowiek i państwo, przeł. A. Grobler, Kraków: Znak 1993.

Martyniak Cz.: Obiektywne podstawy prawa według św. Tomasza z Akwinu, Lublin: WTN KUL 1939.

Maryniarczyk A.: Byt jako ratio recta speculabilium i podstawa wyróżnienia dziedziny poznania teoretycznego, [w:] Osoba i realizm w filozofii, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, Lublin: PTTA 2002, s. 215-231.

Mazurek F. J.: Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin: RW KUL 2001.

Merecki J.: Spór o prawo naturalne. Analiza modelu argumentacji etycznej Josefa Fuchsa, Lublin: RW KUL 2001.

Mill J. S.: O wolności, przeł. A. Kurlandzka, Warszawa: De Agostini 2003.

Mycielski A.: Fikcjonalizm w prawie i w nauce prawa, Wilno 1938.

Nock A. J.: Państwo – nasz wróg, przeł. L. S. Kolek, Lublin: Instytut Liberalno-Konserwatywny 1995.

Piechowiak M.: Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin: TN KUL 1999.

Pizzorni R.: Il diritto naturale dalle origini a S. Tommaso d’Aquino, Roma: Studio Domenicano Edizioni 1985.

Possenti V.: Filozofia po nihilizmie. Spojrzenie a przyszłość filozofii, przeł. J. Merecki, Lublin: PTTA 2003.

Rawls J.: Teoria sprawiedliwości, przeł. M. Panufnik, J. Pasek,, A. Romaniuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1994.

Reale G.: Historia filozofii starożytnej, t. 1, przeł. E. I. Zieliński, Lublin: RW KUL 1993.

Redpath P.: Wisdom’s Odyssey. From Philosophy to Transcendental Sophistry, Amsterdam–Atlanta: Rodopi 1997.

Sarkowicz R., Stelmach J.: Teoria prawa, Kraków: Wydawnictwo UJ 2001.

Skrzydlewski P.: Błąd antropologiczny w teoriach społecznych, [w:] Zadania współczesnej metafizyki 5: Błąd antropologiczny, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, Lublin: PTTA 2003, s. 223-254.

Skrzydlewski P.: Czy zmierzch cywilizacji Zachodu?, [w:] Przyszłość cywilizacji Zachodu, prac zbiorowa, Lublin: Fundacja „Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej” 2002, s. 175-197.

Skrzydlewski P.: Dobro a wolność woli człowieka, [w:] Św. Tomasz z Akwinu, De bono. O dobru, przeł. A. Białek, red. A. Maryniarczyk, Lublin: Wydawnictwo KUL 2003, s. 243-254.

Skrzydlewski P.: Human Freedom in the Latin Civilization, [w:] Freedom and Responsibility. Sacrum, Culture and Society, ed. by P. J. Juchacz, R. Kozłowski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2003, s. 126-135.

Spencer H.: Jednostka wobec państwa, przeł. A. Bosiacki, Warszawa: Liber 2002.

Stelamach J., Sarkowicz R.: Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków: Wydawnictwo UJ 1999.

Stępień K.: Błąd antropologiczny w dziedzinie prawa, [w:] Zadania współczesnej metafizyki 5: Błąd antropologiczny, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, Lublin: PTTA 2003, s. 277-296.

Straus L., Cropsey J. (ed.): History of political philosophy, 3rd ed., Chicago–London: The University of Chicago Press 1967.

Swieżawski S.: U źródeł nowożytnej etyki. Filozofia moralna w Europie XV wieku, Kraków: Znak 1987.

Sylwestrzak A.: Historia doktryn politycznych i prawnych, wyd. III, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN 1999.

Szutta A.: Anarchizm polityczny, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 1, red. A. Maryniarczyk, Lublin: PTTA 2000, s. 222-223.

Szyszkowska M.: Filozofia prawa i filozofia człowieka, Warszawa: Pax 1989.

Szyszkowska M.: Zarys filozofii prawa, Białystok: Temida 2 2000.

Tokarczyk R.: Filozofia prawa, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2000.

Vaihinger H.: Die Philosophie des Als Ob, Leipzig: Meiner 1920.

Waśkiewicz H.: Historia filozofii prawa. Filozofia prawa starożytnego świata pogańskiego, cz. I: Grecja – okres najwcześniejszy i helleński, Lublin: 1960 1960.

Wroczyński K: Uwagi o przedtomaszowych definicjach prawa naturalnego, [w:] Wierność rzeczywistości, red. zbiorowa, Lublin: PTTA 2001, s. 197-210.