Metalogika i teorie empiryczne
Abstrakt
Metalogic (as a part of metamathematics) deals with the properties of formalised mathematical theories. Its applicability to empirical theories is an object of debate. The paper defends the moderate view that although it is difficult to expect such spectacular results, as have been obtained on mathematical theories, nevertheless the metalogical analysis of the first two gives us some benefits. Empirical theories may be understood as axiomatised sets of propositions closed with the operation of logical consequence. Two questions illustrate the thesis of this paper, namely the question of the elimination of theoretical terms and the question of the so-‑called philosophical presuppositions of science. As regards the second problem, a negative thesis is defended here: science is not based on philosophical presuppositions as premises of scientific reasonings.
Bibliografia
Ajdukiewicz K.: Metodologia i metanauka, [w:] tenże, Język i poznanie, t. II, PWN, Warszawa 1964, s. 117-126 (artykuł ukazał się po raz pierwszy w czasopiśmie „Życie Nauki” w 1948 r.).
Ajdukiewicz K.: Systemy aksjomatyczne z metodologicznego punktu widzenia, [w:] tenże, Język i poznanie, t. II, PWN, Warszawa 1964, ss. 332-343 (artykuł ukazał się najpierw po angielsku w „Studia Logica” w 1960 r.).
Balzer W., Ulisses Moulines C., Sneed J.: An Architectonic of Science. The Structuralist Program, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht 1987.
Carrier M.: The Completeness of Scientific Theories, Kluwer Academic Publisher, Dordrecht 1994.
Hajduk Z.: Filozofia przyrody – Filozofia przyrodoznawstwa: Metakosmologia, TN KUL, Lublin 2004.
Historisches Wörterbuch der Philosophie, hrsg. von J. Ritter und K. Gründer, Bd. 5, Schwabe & Co. AG Verlag, Basel–Stuttgart 1980.
Kelly K.: The Logic of Reliable Inquiry, Oxford University Press, Oxford 1996.
Kyburg H. J., Jr.: Philosophy of Scence. A Formal Approach, The Macmillan Company, New York 1968.
Mehlberg H.: The Reach of Science, University of Toronto Press, Toronto 1956.
Niiniluoto I.: Truthlikeness, D. Reidel Publishng Company, Dordrecht 1987.
Oddie G.: Likeness to Truth, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht 1986.
Ossowska M., Ossowski S.: Nauka o nauce, [w:] S. Ossowski, Dzieła, t. IV: O nauce, PWN, Warszawa 1967, ss. 91-102 (artykuł ukazał się po raz pierwszy w czasopiśmie „Nauka Polska” w 1937 r.).
Pearce D.: Roads to Commensurability, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht 1987.
Pour-El M. B., Richards J. I.: Computability in Analysis and Physics, Springer-Verlag, Berlin 1989.
Przełęcki M.: Logika teorii empirycznych, PWN, Warszawa 1988.
Radnitzky G.: Contemporary Schools of Metascience. Anglo-Saxon Schools of Metascience. Continental Schools of Metascience, Akademiförlaget, Göteborg 1970, s. 1-14.
Scheffler I.: The Anatomy of Inquiry. Philosophical Studies in the Theory of Science, Alfred Knopf, New York 1969.
Schröter J.: Zur Meta-theorie der Physik, W. de Gruyter, Berlin 1996.
Sneed J.: The Logical Structure of Mathematical Physics, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht 1971.
Stegmüller W.: Wissenschaftliche Erklärung und Begründung, Springer-Verlag, Berlin 1969.
Stegmüller W.: Theorie und Erfahrung I-II, Springer-Verlag, Berlin 1970-1986.
Stegmüller W.: Personelle und Statistische Wahrscheinlichkeit, Springer-Verlag, Berlin 1973.
Suppes P.: Representation and Invariance of Scientific Structures, Center for the Study of Language and Information Publications, Stanford 2002.
Svozil K.: Randomness & Undecidability in Physics, World Scientific, Singapore 1993.
Woleński J.: Kontrowersje metametodologiczne, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 3 (1979), s. 357-368.
Woleński J.: Paradygmaty, programy badawcze itp. – historia czy historiozofia nauki?, [w:] tenże, W stronę logiki, Aureus, Kraków 1996, s. 305-320.
Woleński J.: O tzw. filozoficznych założeniach nauki, [w:] tenże, W stronę logiki, Aureus, Kraków 1996, s. 321-328.
Wójcicki R.: Metodologia formalna nauk empirycznych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1974.
Wójcicki R.: Wykłady z metodologii nauk empirycznych, PWN, Warszawa 1982.
Copyright (c) 2006 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
