Ewolucyjna teoria poznania a kognitywistyka

Jan Pleszczyński

Jan Pleszczyński Uniwersytet Marie Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Słowa kluczowe: teoria poznania, epistemologia ewolucyjna, ewolucyjna teoria poznania, kognitywistyka, reprezentacje, obrazy świata

Abstrakt

In this article I am dealing mainly with the following notions: “perception apparatus” (Weltbildapparat), “view of the world” (Weltbild, picture of the world) and “representation”. The first and the second ones belong to the basic notions in the vocabulary of K. Lorenz’s evolutionary epistemology, the third in cognitive sciences. I seek to demonstrate the relationships between them. This analysis is put in a broader context, indicating the relationships between expensively developing cognitive sciences and evolutionary epistemology (much less popular today).

It is quite easy to determine what the perception apparatus is, however, it is harder to state what the view of the world, especially in its ontological aspect, is. Nevertheless, the view of the representation in the context of evolutionary epistemology points to the fact that this notion is still unclear and many representational features can be assigned to objects which, as it seems, are not representations according to cognitive sciences.

Biogram autora

Jan Pleszczyński, Uniwersytet Marie Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Dr Jan Pleszczyński – Zakład Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

Bibliografia

Campbell D. T.: Evolutionary Epistemology, [w:] P. A. Schilpp (red.), The Philosophy of Karl R. Popper, Open Court, La Salle, IL 1974.

Dretske F.: Naturalizowanie umysłu, tł. B. Świątczak, IFiS PAN, Warszawa 2004.

Engels E. M.: Evolutionäre Erkenntnistheorie – ein biologischer Ausverkauf der Philosophie, „Zeitschrift für allgemeine Wissenschaftstheorie” 1983, Nr 1.

Ingarden R.: O niebezpieczeństwie petitionis principii w teorii poznania, [w:] tenże, U podstaw teorii poznania, PWN, Warszawa 1971, s. 357-380.

Janikowski W.: Słownik terminologii Dretskego, Wiedza, [w:] F. Dretske, Naturalizowanie umysłu, tł. B. Świątczak, IFiS PAN, Warszawa 2004, s. 187.

Klawiter A.: Teoria ewolucji i ewolucjonizm: od koncepcji biologicznej do paradygmatu naukowego, [w:] K. Łastowski (red.), Teoria i metoda w biologii ewolucyjnej, (Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki 7(20)), Zysk i S-ka, Poznań 2004, s. 233-242.

Korzeniewski B.: Od neuronu do (samo)świadomości, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005.

Kubiński W.: Dwa słowa o kognitywizmie i kognitywistyce, [w:] H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski (red.), Kognitywistyka. Problemy i perspektywy, Wyd. UMCS, Lublin 2005, s. 131-136.

Kunicki-Goldfinger W.: Szukanie możliwości. Ewolucja jako gra przypadku i ograniczeń, PWN, Warszawa 1989.

Lorenz K.: Odwrotna strona zwierciadła, tł. K. Wolicki, PIW, Warszawa 1977.

Lorenz K.: Tak zwane zło. Próba historii naturalnej ludzkiego poznania, tł. A. D. Tauszyńska, PIW, Warszawa 1996.

Luger G. F., Cognitive Science. The Science of Intelligent Systems, Academic Press, San Diego 1994.

Lütterfelds W.: Auflösung der Kantschen Apriori?, [w:] R. Riedl, M. Bonet (red.), Wiener Studien zur Wissenschaftstheorie, Wien 1988.

Maynard Smith J., Szathmáry E.: Tajemnice przełomów ewolucji – od narodzin życia do początków mowy ludzkiej, tł. M. Madaliński, PWN, Warszawa 2000.

Mayr E.: To jest biologia. Nauka o świecie ożywionym, tł. J. Szacki, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.

Motycka A.: Rozum i intuicja w nauce, Eneteia, Warszawa 2005.

Münch D.: Umysły, mózgi i nauka kognitywna, „Filozoficzne Aspekty Genezy” 2004, t. 1, http://www.nauka-areligia.uz.zgora.pl

Muszyński Z.: Kognitywistyka – rewolucja naukowa: jaka i gdzie?, [w:] H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski (red.), Kognitywistyka. Problemy i perspektywy, Wyd. UMCS, Lublin 2005, s. 251-264.

Nagel T.: Jak to jest być nietoperzem, [w:] tenże, Pytania ostateczne, tł. A. Romaniuk, Wyd. Aletheia, Warszawa 1997.

Oleksy M. W. L: Wiedza jako Prawdziwe Uzasadnione Przekonanie. Czy twierdzy tej wciąż warto bronić?, „Diametros. Internetowe czasopismo filozoficzne” grudzień 2005, http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl

Pleszczyński J.: Ewolucyjne ujęcie platońskiej teorii anamnezy, „Roczniki Filozoficzne” 46 (1998), z. 3, s. 189-200.

Pleszczyński J.: Poznanie i prawda w ujęciu ewolucyjnym, [w:] J. Jusiak, J. Mizińska (red.), Podmiot w procesie, Wyd. UMCS, Lublin 1998, s. 293-302.

Pobojewska A.: Biologia i poznanie. Biologiczne a priori człowieka a realizm teoriopoznawczy, Łódź 1996.

Popper K. R.: Die erkenntnistheoretische Position der Evolutionären Erkenntnistheorie, [w:] R. Riedl, F. M. Wuketits (red.), Die Evolutionäre Erkenntnistheorie. Bedingungen. Lösungen. Kontroversen, Berlin–Hamburg 1987.

Riedl R.: Biologie der Erkenntnis, Berlin–Hamburg 1981.

Riedl R.: Strukturen der Komplexität, New York 2000.

Searle J. R.: Umysł na nowo odkryty, przeł. T. Baszniak, Warszawa 1999.

Świątczak B.: Reprezentacja mentalna – współczesny konsensus naturalistyczny, komputeropis.

Świątczak B.: Słownik terminologii Dretskego, Funkcja reprezentacji, [w:] F. Dretske, Naturalizowanie umysłu, tł. B. Świątczak, Warszawa 2004, s. 179.

Szymanik J., Zajenkowski M. (red.), Kognitywistyka, Warszawa 2004.

Tempczyk M.: Ontologia świata przyrody, Kraków 2005.

Vollmer G.: Was Evolutionäre Erkenntnistheorie nicht ist, [w:] R. Riedl, F. M. Wuketits (red.), Die Evolutionäre Erkenntnistheorie. Bedingungen. Lösungen. Kontroversen, Berlin–Hamburg 1987, s. 140-145.

Vollmer G.: Was können wir wissen? Die Natur der Erkenntnis, Bd. 1, Stuttgart 1985.

Vollmer G.: Wieso können wir die Welt erkennen?, [w:] K. Richter (red.), Evolutionstheorie und Geisteswissenschaften, „Acta Academiae Scientiarum” [Erfurt] 5 (2000), s. 31-49.

Żegleń U.: Filozofia umysłu, Toruń 2003.

Żegleń U.: O pojęciu reprezentacji w filozofii umysłu. Uwagi wprowadzające, komputeropis.

Żukrowska A.: Powrót do źródeł wiedzy, Warszawa 2002.

Życiński J.: Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, TN KUL, Lublin 2002.