Między filozoficzną historią filozofii a historią kultury. Z rozważań nad metodą historii filozofii w Polsce
Abstrakt
The subject of the article is a discussion of methodology of history of philosophy in Poland. In particular, the value of the inspiring role of the intellectual history in practicing history of philosophy understood as the history of philosophical culture is defended. To do this, on the one hand S. Swieżawski’s theory of philosophical historiography is referred to Swieżawski, following É. Gilson, postulated the idea of philosophically understood history of philosophy in the form of analyses of philosophical problems, significant for practicing philosophy understood systematically. However, on the other hand it has been noticed that in Swieżawski’s theory and research practice elements of history of philosophical culture can be noticed, among others those formulated and practiced by the so-called Warsaw school of historians of the idea. Considering the methodology of history of philosophy in Poland the school pointed to the significance of the history of the Polish philosophical culture. It concentrated not so much on original and influential works in the history of philosophy, as on the abounding philosophical literature. And it is this literature that without claiming epoch-making originality, is often a testimony to a reliable philosophical method; and also it has been an inspiration for the national culture.
Bibliografia
Brockliss L. W. B.: French Higher Education in the Seventeenth and Eighteenth Centuries. A Cultural History, Oxford: Clarendon Press 1987.
Burke P.: Overture. The New History, its Past and its Future, [w:] tenże (red.), New Perspectives on Historical Writing, Cambridge: Polity Press 1991, s. 1-23.
Chartier R.: Cultural History. Between Practices and Representations, Ithaca: Cornell University Press 1988.
Chartier R.: L’Histoire Culturelle entre „Linguistic Turn” et Retour au Sujet, [w:] R. Chartier, R. Vierhaus, Wege zu einer neuen Kulturgeschichte, Göttingen: Wallstein Verlag 1995, s. 29-61.
Cywiński B.: Perypetie piętnastowiecznych klerków, „Znak” 26 (1974), nr 12, s. 1644-1646.
Czerkawski J., Janeczek S.: Historiografia filozoficzna, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 6, Lublin: TN KUL 1993, kol. 972-980; toż w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 4, Lublin: PTTA 2003, s. 500-508.
Czerkawski J.: Gilsonowska koncepcja historii filozofii, „Roczniki Filozoficzne” 13 (1965), z. 1, s. 61-78.
Czerkawski J.: Humanizm i scholastyka. Studia z dziejów kultury filozoficznej w Polsce w XVI i XVII wieku, Lublin: TN KUL 1992.
Czerkawski J.: Badania nad dziejami filozofii a historyzm, „Roczniki Filozoficzne” 52 (2004), nr 1, s. 97-109.
Czyż A.: Kilka słów o badaniach nad historią mentalności, „Przegląd Powszechny” 1985, nr 12, s. 355-366.
Domański J.: Od późnego ucznia, „Kwartalnik Filozoficzny” 25 (1997), z. 1, s. 42-45.
Duby G.: Histoire des mentalités, [w:] Ch. Samaran (red.), L’histoire et ses méthodes, Paris: Gallimard 1961, s. 937-965.
Dülmen R. van: Historia kultury dzisiaj. Problemy i zadania, [w:] K. Matwijowski, B. Rok (red.), Studia z dziejów kultury i mentalności czasów nowożytnych, Wrocław: Instytut Historyczny UWr. Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii. 1993, s. 7-18.
Dyskusja o historii polskiej filozofii, „Studia Filozoficzne” 1969, nr 1, 2, 3, 5; 1970, nr 1.
Galewicz W.: Z Arystotelesem przez greckie tragedie, Kraków: Wyd. Literackie 2002.
Garber D., Ayers M. (red.), The Cambridge Companion of Seventeenth-Century Philosophy, t. 1-2, Cambridge: Cambridge University Press 1998.
Geremek B.: Umysłowość i psychologia zbiorowa w historii, „Przegląd Historyczny” 53 (1962), s. 629-644.
Gieysztor A.: Maski intelektualne kultury XV wieku, „Tygodnik Powszechny” 29 (1975), nr 14, s. 1.
Gogacz M.: W sprawie koncepcji historii filozofii w związku z dyskusjami prowadzonymi na seminarium historii filozofii prof. S. Swieżawskiego, „Zeszyty Naukowe KUL” 7 (1964), nr 3, s. 53-57.
Gogacz M.: O pojęciu i metodzie historii filozofii, „Ruch Filozoficzny” 25 (1966), z. 1, s. 70-80.
Górski K.: S. Swieżawski. Dzieje filozofii europejskiej XV w., „Kwartalnik Historyczny” 82 (1975), nr 3, s. 636-639.
„Historische Anthropologie. Kultur – Gesellschaft – Alltag” 1 (1993) (trzy zeszyty).
Janion M.: Światopoglądy, [w:] taż, Romantyzm, rewolucja, marksizm. Colloquia gdańskie, Gdańsk: Wyd. Morskie 1972, s. 91-244.
Kamiński S.: Emancypacja i współzawodnictwo nauk w XV w., „Studia Philosophiae Christianae” 13 (1977), nr 1, s. 241-248.
Kelley D. R.: What is Happening to the History of Ideas, „Journal of the History of Idea” 51 (1990), s. 3-25; toż w: „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 36-50.
Kelley D. R.: Prolegomena to the Study of Intellectual History, „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 13-14.
Kołakowski L.: Świadomość i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, Warszawa: PWN 1965.
Ligota Ch.: Topics in the History of Scholarship, „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 11-13.
Lovejoy A. O.: The Great Chain of Being, Cambridge, Mass.: Harvard University Press 1936 (pol.: Wielki łańcuch bytu. Studium z dziejów idei, przeł. A. Przybysławski, Warszawa: Wyd. KR 1999).
Lüdtke A. (red.): Alltagsgeschichte. Zur Rekonstruktion historischer Erfahrungen und Lebensweisen, Frankfurt am Main: Campus Verlag 1989.
Pagden A.: The Rise and Decline of Intellectual History, „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 14-15.
Pasierb J. S.: Janusowy wiek, „Więź” 18 (1975), nr 7-8, s. 171-174.
Raulff U. (red.): Mentalitäten-Geschichte. Zur historischen Rekonstruktion geistiger Prozesse, Berlin: Wagenbach 1987.
Rorty R.: The Historiography of Philosophy. Four Genres, [w:] R. Rorty, J. B. Schneewind, Q. Skinner (red.), Philosophy in History, Cambridge: Cambridge University Press 1984, s. 49-75.
Schmidt-Biggemann W.: Was ist „Intellectual History”, „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 15-17.
Schneider U. J.: Intellectual History and the History of Philosophy, „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 28-30.
Schneider U. J.: Philosophie und Universität. Historisierung der Vernunft im 19. Jahrhundert, Hamburg: Felix Meiner Verlag 1998.
Schulze W. (red.), Sozialgeschichte, Alltagsgeschichte, Mikro-Histoire. Eine Disskusion, Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht 1994.
Sitek R.: Warszawska szkoła historii idei. Między historią a teraźniejszością, Warszawa: Scholar 2000.
Süssmuth H. (red.): Historische Anthropologie. Der Mensch in der Geschichte, Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht 1984.
Swieżawski S.: Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku, t. 1-6, Warszawa: ATK 1974-1983; t. 7, Kraków: Znak 1987.
Swieżawski S.: Zagadnienie historii filozofii, Warszawa: PWN 1966.
Toews J. E.: Intellectual History after the Linguistic Turn. The Autonomy of Meaning, and the Irreducibility of Experience, „American Historical Rewiew” 92 (1987), s. 879-907.
Topolski J.: Od Achillesa do Béatrice de Planissolle. Zarys historiografii, Warszawa 1998.
Tortarolo E.: Intellectual History and Historiography, „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 17-18.
Ueberweg F.: Die Philosophie des 17. Jahrhunderts, t. 1: Allgemeine Themen, Iberische Halbinsel, Italien, Basel: Schwabe 1998; t. 2: Frankreich und Niederlande, Basel 1993; t. 3: England, Basel 1988; t. 4: Das Heilige Römische Reich deutscher Nation, Nord- und Ostmitteleuropa, Basel 2001.
Vierahaus R.: Die Rekonstruktion historischer Lebenswelten. Probleme moderner Kulturgeschichtsschereibung, [w:] R. Chartier, R. Vierhaus, Wege zu einer neuen Kulturgeschichte, Göttingen: Wallstein Verlag 1995, s. 5-28.
Walicki A.: W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa: PWN 1964.
Walicki A.: Historia filozofii w Polsce jako przedmiot badań i jako problem kultury współczesnej, „Studia Filozoficzne” 1969, nr 1 (56), s. 105-118.
Walicki A.: L. Kołakowski i warszawska szkoła historyków idei, [w:] R. Sitek, Warszawska szkoła historii idei. Między historią a teraźniejszością, Warszawa: Scholar 2000, s. 229-249.
Waquet F.: Histoire des relations intellectuelles dans la République des Lettres, „Intellectual News” 1996, nr 1, s. 9-11.
Wóycicki K.: Historia pisana przez humanistę, „Więź” 20 (1978), nr 3, s. 33-43.
Wunder H.: Kulturgeschichte, Mentalitätgeschichte, Historische Anthropologie, [w:] R. van Dülmen (red.), Das Fischer Lexikon. Geschichte, Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 1990, s. 65-86.
Copyright (c) 2007 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
