On the Epistemology of Chance

Błażej Gębura

doi:10.18290/rf20683-12

Błażej Gębura Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0002-9176-2072

DOI: https://doi.org/10.18290/rf20683-12

Słowa kluczowe: przypadek, epistemologia, sceptycyzm, uzasadnienie, wiedza, metafilozofia

Abstrakt

O epistemologii przypadku

Teizm probabilistyczny Dariusza Łukasiewicza to teizm, który nobilituje pojęcie przypadku i wyjaśnia rolę, jaką ono odgrywa w kontekście opatrzności Bożej. Epistemolog może jednak zainteresować się kwestią o wiele bardziej podstawową i zapytać, czy nasze przekonania dotyczące przypadku można określić mianem wiedzy? Artykuł podzielony jest na trzy części. W pierwszej omawiam wybrane sposoby uzasadniania wiedzy o przypadku: uzasadnienie zdroworozsądkowe, pragmatyczne, empiryczne i aprioryczne, i konkluduję, że posiadamy wiedzę tychiczną w odniesieniu do przypadku nieintencjonalnego (C2), epistemicznego (C3), probabilistycznego (C5) i kauzalnego (C6). W części drugiej podejmuję problem sceptycyzmu w kwestii przypadku i sugeruję, że znaczącą rolę w dyskusji ze sceptycyzmem tychicznym odgrywają standardy racjonalności. W części trzeciej odnoszę się do dyskutowanego przez Łukasiewicza pojęcia przypadku kompozytywnego i twierdzę, że: (i) nie dysponujemy wiedzą na temat tak rozumianego przypadku; oraz, że (ii) nie należy tego faktu traktować jako racji na rzecz sceptycyzmu tychicznego.

Bibliografia

Gutowski, Piotr. 2011. Nauka, filozofia i życie. U podstaw filozofii Williama Jamesa. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Hàjek, Alan, and Stephan Hartmann. 2010. “Bayesian Epistemology.” In A Companion to Epistemology, edited by Jonathan Dancy, Ernest Sosa, and Matthias Steup, 93–105. Malden–Oxford: Wiley–Blackwell.

Lemos, Noah. 2010. “The Common Sense Tradition.” In A Companion to Epistemology, 53–62.

Lycan, William G. 2019. On Evidence in Philosophy. Oxford: Oxford University Press.

Łukasiewicz, Dariusz. 2020. “Divine Providence and Chance in the World.” Roczniki Filozoficzne 68 (3): 5–34.

Łukasiewicz, Dariusz. 2014. Opatrzność Boża, wolność, przypadek. Studium z analitycznej filozofii religii. Poznań: W drodze.

Łukasiewicz, Dariusz. 2014a. “Semantyka przypadku.” In Opatrzność Boża, wolność, przypadek, by Dariusz Łukasiewicz.

Pritchard, Duncan. 2018. “The Gettier Problem and Epistemic Luck.” In The Gettier Problem, edited by Stephen Herrington, 96–107. Cambridge, NY: Cambridge University Press.

Putnam, Hilary. 1997. “James’s Theory of Truth.” In The Cambridge Companion to William James, edited by Ruth Anna Putnam, 166–85. Cambridge, NY: Cambridge University Press.

Stępień, Antoni B. 2001. Wstęp do filozofii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.