Divine Providence and Chance in the World

Dariusz Łukasiewicz

doi:10.18290/rf20683-1

Dariusz Łukasiewicz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Polska https://orcid.org/0000-0003-1786-0149

DOI: https://doi.org/10.18290/rf20683-1

Słowa kluczowe: Bóg, opatrzność Boża, stworzenie, przypadek, wszechmoc

Abstrakt

Opatrzność Boża a przypadek w świecie

Celem artykułu jest obrona dwóch tez: pierwszej, że istnienie zdarzeń przypadkowych jest do pogodzenia z istnieniem Boga oraz tezy drugiej, że przypadek może być częścią Bożej opatrzności. Koniunkcja obu powyższych tez nazwana jest w artykule tezą kompatybilizmu. Argumentacja w obronie kompatybilizmu opiera się na danych współczesnej nauki oraz na idei wszechmocnego Boga Stwórcy. Porządek argumentacji w artykule jest następujący. W części drugiej przedstawiony jest historyczny kontekst oraz podstawy doktrynalne pojęcia opatrzności. W części trzeciej omówiony jest argument za nieistnieniem Boga oparty na założeniu głoszącym istnienie zdarzeń przypadkowych w świecie oraz przedstawiona jest krytyka tego argumentu. W części czwartej prezentowane są możliwe modele działania Boga w świecie, w ramach których przyjmuje się istnienie zdarzeń przypadkowych. W części piątej i ostatniej rozważana jest idea Bożej doskonałości obejmującej takie atrybuty jak wszechmoc, wszechwiedzę, doskonałą dobroć i suwerenną wolę Bożą.

Biogram autora

Dariusz Łukasiewicz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Polska

Dariusz Łukasiewicz, Prof. Dr Hab., Head of the Chair of Logic and Ontology, Institute of Philosophy, Kazimierz Wielki University

Bibliografia

Bartholomew, David John. 1984. God of Chance. Tottenham/London: SCM Press Ltd.

Bartholomew, David John. 2008. God, Chance and Purpose. Can God have It Both Ways? Oxford: Oxford University Press.

Bultmann, Rudolph. 1984. New Testament and Mythology and Other Basic Writings. Edited and translated by Schubert Ogden. Philadelphia: Fortress Press.

Catechism of the Catholic Church. 2000. 2nd ed. United States Conference of Catholic Bishops: Washington, DC.

Collins, Robin. 2011. “Divine Action and Evolution.” In The Oxford Handbook of Philosophical Theology, edited by Thomas P. Flint and Michael C. Rea, 241–62. Oxford: Oxford University Press.

Conway Morris, Simon. 2003. Life’s Solution. Inevitable Humans in a Lonely Universe. Cambridge: Cambridge University Press.

Corman, Avaray. 1971. Oh God! New York: Bantam Books.

Darwin, Charles. 1954. The Origin of Species. Facsimile of the first edition, Cambridge, MA: Harvard University Press. Originally published 1859.

Dawkins, Richard. 1986. The Blind Watchmaker. New York: W. W. Norton & Company.

Dawkins, Richard. 1996. Climbing Mount Improbable. London: Penguin Books.

Dawkins, Richard. 2006. The God Delusion. Bantam Press: Houghton Mifflin.

Epictetus. 1983. Handbook. Translated by Nicholas White. Indianopolis, IL: Hackett.

Harper, Leland. 2013. “A Deistic Discussion of Murphy and Tracey’s Accounts of God’s Limited Activity in the Natural World.” Forum Philosophicum 18 (1): 93–107.

Harper, Leland. 2015. “Epistemic Deism Revisited.” Forum Philosophicum 20 (1): 51–63.

Haught, John. 2007. “Darwin, Design and Divine Providence.” In Debating Design. From Darwin to DNA, edited by William Dembski and Michael Ruse, 229–45. Cambridge: Cambridge University Press.

Hodgson, David. 2011. “Quantum Physics, Consciousness, and Free Will”. In The Oxford Handbook of Free Will, edited by Robert Kane, 57–83. Oxford: Oxford University Press.

Holy Bible. The Revised Standard Version. Catholic Edition. 1991. Atlanta: Catholic Bible Press.

Flint, Thomas P. 1998. Divine Providence. The Molinist Account. Ithaca, NY: Cornell University Press.

Ghirardi, Giancarlo. 2016. “Collapse Theories.” In Stanford Encyclopedia of Philosophy (February 2016), edited by Edward N. Zalta. http://plato.stanford.edu/entries/qm-collapse/.

Gilson, Etienne. 1932. L’Esprit de la philosophie medieval. Paris: Librairie Philosophique J. Vrin.

Griffin, David Ray. 1981. “Creation out of Chaos and the Problem of Evil.” In Encountering Evil, edited by Stephen T. Davis, 101–19. Atlanta, GA: John Knox Press.

Gutowski, Piotr. 2016. Stare i nowe. Esej o roli jednostkowych podmiotów, zmiany i wątpienia w religii. Poznań: W drodze.

Hartshorne, Charles. 1984. Omnipotence and Other Theological Mistakes. New York: State University of New York.

Hasker, William. 1999. The Emergent Self. Ithaca, NY–London: Cornell University Press.

Heller, Michał. 2011. Filozofia przypadku. Kosmiczna fuga z preludium i codą. Kraków: Copernicus Center Press.

Jaeger, Lydia. 2015. “Chance in the Created World: How to Avoid Common Misunderstandings about Divine Action.” European Journal for Philosophy of Religion 7 (3): 151–65.

Judycki, Stanisław. 2010. Bóg i inne osoby. Poznań: W drodze

Kauffman, Stuart. 1995. At Home in the Universe: The Search for Laws of Complexity. London: Viking.

Keller, James. 2007. Problems of Evil and the Power of God. Aldershot, England–Burlington, VT: Ashgate.

Larmer, Robert. 2015. “Special Divine Acts: Three Pseudo-Problems and a Blind Alley.” European Journal for Philosophy of Religion 7 (4): 61–81.

Łukasiewicz, Dariusz. 2014. Opatrzność Boża, wolność, przypadek. Studium z analitycznej filozofii religii. Poznań: W drodze.

Łukasiewicz, Dariusz. 2015. “Argument from Chance.” European Journal for Philosophy of Religion 7 (1): 199–207.

Łukasiewicz, Dariusz. 2018. “Epistemic Deism and Probabilistic Theism.” European Journal for Philosophy of Religion 10 (1): 129–40.

Łukasiewicz, Elżbieta. 2008. “Czy język to projekt doskonały? Zasada ekonomii w strukturze języka i założeniach programu minimalistycznego.” Filozofia Nauki 16 (16): 27–40.

Łukasiewicz, Elżbieta. 2018. Linguistic Evidentiality and Epistemic Justification of Beliefs. Bydgoszcz: Kazimierz Wielki University Press.

Maudlin, Tim. 2005. “Distilling Metaphysics from Quantum Physics.” In The Oxford Handbook of Metaphysics, edited by Michael J. Loux and Dean W. Zimmerman, 461–87. Oxford: Oxford University Press.

McCann, Hugh Joseph. 2012. Creation and the Sovereignty of God. Bloomington, IN: Indiana University Press.

McCann, Hugh Joseph. 2012a. “Divine Providence.” In The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2012), edited by Edward N. Zalta. http://plato.stanford.edu/archives/win2012/entries/providence-divine/.

Monod, Jacques. 1972. Chance and Necessity. London: Collins.

Monton, Bradley. 2014. “God Acts in the Quantum World.” Oxford Studies in Philosophy of Religion 5:167–84.

Ormsby, Eric. 2011. “Islamic Philosophy.” In Oxford Handbook of World Philosophy, edited by Jay L. Garfield & William Edelglass, 432–46. Oxford–New York: Oxford University Press.

Plantinga, Alvin. 2011. Where the Conflict Really Lies. Science, Religion and Naturalism. Oxford: Oxford University Press.

Pollard, William Grosvenor. 1958. Chance and Providence. London: Faber and Faber.

Polkinghorne, John Charlton. 1984. The Quantum World. Princeton: Princeton University Press.

Rogers, Katherin A. 2007. “Anselmian Eternalism: The Presence of a Timeless God.” Faith and Philosophy 24, no. 1 (January): 3–27.

Rogers, Katherin A. 2008. Anselm on Freedom. Oxford: Oxford University Press.

Rogers, Katherin A., and William Hasker. 2011. “Anselm and the Classical Idea of God: A Debate.” In Philosophy of Religion: The Key Thinkers, edited by Jeffrey J. Jordan, 7–21. London: Continuum.

Rowe, William. 1990. “The Problem of Evil and Some Varieties of Atheism.” In The Problem of Evil, edited by Marilyn McCord Adams and Robert Adams, 126–37. Oxford: Oxford University Press.

Schoffeniels, Ernest. 1976. Anti-chance: A Reply to Monod’s Chance and Necessity. Translated by Benjamin L. Reid. Oxford: Pergamon Press.

Stępień, Tomasz. 2019. Porządek i miłość. Koncepcja opatrzności Bożej w myśli starożytnej. Warsaw: Teologia Polityczna.

Swinburne, Richard. 1998. Providence and the Problem of Evil. Oxford: Oxford University Press.

Tkaczyk, Marcin. 2015. Futura Contingentia. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Wojtysiak, Jacek. 2012. Spór o istnienie Boga. Poznań: W drodze.

Xenophon. 1994. Memorabillia. Translated by Ammy L. Bonette. Ithaca, NY–London: Cornell University Press.

Ziemiński, Ireneusz. 2011. “Argumenty za istnieniem Boga.” In Przewodnik po metafizyce, edited by Sebastian Tomasz Kołodziejczyk, 549–90. Kraków: Wydawnictwo WAM.