Zagadnienie przyczynowości w badaniach biogenezy. W kierunku kwantowej logiki życia
Abstrakt
The problem of causality is presented in the context of the research devoted to biogenesis. The significant works concerning the philosophy of biogenesis and scientific theories of abiogenesis have been reviewed. Special attention is paid to: (i) the role of the non-equilibrium thermodynamics and quantum mechanics in the explaining of causal relations involved the origins of life, (ii) the need of constructing of a quantum logic of life. It is suggested that the causal connection is established by an information channel between a cause and its result.
Bibliografia
Amundson R., Lauder G. V.: Function without purpose: The uses of causal role function in evolutionary biology, „Biology and Philosophy” 9 (1994), no. 4, s. 443-469.
Anandan J.: Causality, symmetries and quantum mechanics, „Foundations of Physics Letters” 15 (2002), no. 5, s. 415-438.
Arbib M. A.: Warren McCulloch’s search for the logic of the nervous system, „Perspectives in Biology and Medicine” 43 (2000), no. 2, s. 193-216.
Auletta G.: Organisms as a new class of physical systems, [w:] P. Ramellini (ed.), The Organism in Interdisciplinary Context, Vatican City: Libreria Editrice Vaticana 2006, s. 87-97.
Axel R.: The molecular logic of smell, „Scientific American” 273 (1995), no. 4, s. 154-159.
Ayala F. J.: Teleological explanations in evolutionary biology, „Philosophy of Science” 37 (1970), no. 1, s. 1-15.
Baake E., Baake M., Wagner H.: Quantum mechanics versus classical probability in biological evolution, „Physical Review E” 57 (1998), no. 1, s. 1191-1192.
Balázs A.: On the physics of the symbol-matter problem in biological systems and the origin of life: affine Hilbert spaces model of the robustness of the internal quantum dynamics of biological systems, „BioSystems” 70 (2003), no. 1, s. 43-54.
Baltag A., Smets S.: Complete axiomatizations for quantum actions, „International Journal of Theoretical Physics” 44 (2005), no. 12, s. 2267-2282.
Barnard R. W.: The Evolution of Reason: Logic as a Branch of Biology, by William S. Cooper, „Philosophical Psychology” 17 (2004), no. 1, s. 128-131.
Barnum H.: Quantum information processing, operational quantum logic, convexity, and the foundations of physics, „Studies in History and Philosophy of Modern Physics” 34 (2003), no. 3, s. 343-379.
Barr H. J.: The epistemology of causality from the point of view of evolutionary biology. „Philosophy of Science” 31 (1964), no. 3, s. 286-288.
Bedau M. A.: Downward causation and the autonomy of weak emergence, „Principia” 6 (2002), s. 5-50.
Belavkin V. P.: Quantum causality, stochastics, trajectories and information, „Reports on Progress in Physics” 65 (2002), no. 3, s. 353-420.
Benson K. R.: The Evolution of Reason: Logic as a Branch of Biology. By William S. Cooper, „Quarterly Review of Biology” 77 (2002), no. 3, s. 309-310.
Beyler R. H.: Targeting the organism. The scientific and cultural context of Pascual Jordan’s quantum biology, 1932-1947, „ISIS: Journal of the History of Science in Society” 87 (1996), no. 42, s. 248-273.
Blute R. F., Ivanov I. T., Panangaden P.: Discrete quantum causal dynamics, „International Journal of Theoretical Physics” 42 (2003), no. 9, s. 2025-2041.
Bohm D.: Przyczynowość i przypadek w fizyce współczesnej, tł. z j. ang. S. Rouppert, Warszawa: KiW 1961.
Boyd C. A. R.: Reflections on The Logic of Life, „Interdisciplinary Science Reviews” 28 (2003), no. 1, s. 2-6.
Buican D.: Hasard, nécessité et logique du vivant, „La nouvelle revue française” 38 (1971) no 225, s. 77-85.
Calabi L.: On Darwin’s ‘metaphysical notebooks’. II: “Metaphysics” and final cause, „Rivista di biologia – Biology Forum” 94 (2001), no. 2, s. 277-291.
Cartwright N.: Causation: one word, many things, „Philosophy of Science” 71 (2004), no. 5, s. 805-819.
Cheah I. K., Langford S. J., Latter M. J.: Concept transfer – From genetic instruction to molecular logic, „Supramolecular Chemistry” 17 (2005), no. 1-2, s. 121-128.
Chela-Flores J.: Evolution as a collective phenomenon, „Journal of Theoretical Biology” 117 (1985), no. 1, s. 107-118.
Clayton P.: Natural law and divine action: the search for an expanded theory of causation, „Zygon: Journal of Religion and Science” 39 (2004), no. 3, s. 615-636.
Costato M., Milani M., Spinoglio L.: Quantum mechanics: A breakthrough into biological system dynamics, „Bioelectrochemistry and Bioenergetics” 41 (1996), no. 1, s. 27-30.
Craver C. F., Bechtel W.: Top-down causation without top-down causes, „Biology and Philosophy” 22 (2007), no. 4, s. 547-563.
Cullmann G., Labouygues J.-M.: The logic of the genetic code, „Mathematical Modelling” 8 (1987), s. 643-646.
Cullmann G., Labouygues J.-M.: The mathematical logic of life, „Origins of Life” 14 (1984), no. 1-4, s. 747-756.
Davies P. C. W.: Does quantum mechanics play a non-trivial role in life?, „BioSystems” 78 (2004), no. 1-3, s. 69-79.
Donceel J.: Causality and evolution: a survey of some neo-scholastic theories, „New Scholasticism” 39 (1965), s. 295-315.
Dorato M.: Becoming and the arrow of causation, „Philosophy of Science”. Proceedings 67 (2000), s. S523-S534.
Duan Z. H., Holcombe M., Bell A.: A logic for biological systems, „BioSystems” 55 (2000), no. 1-3, s. 93-105.
Dyk W. (red.): Egzobiologia czyli poszukiwanie życia w kosmosie, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2002.
Dyk W.: Termodynamiczne aspekty genezy życia, [w:] M. Lubański, S. W. Ślaga (red.), Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, t. 15, Warszawa: Wydawnictwa ATK 1996, s. 13-179.
El-Hani C. N., Emmeche C.: On some theoretical grounds for an organism-centered biology: Property emergence, supervenience, and downward causation, „Theory in Biosciences” 119 (2000), no. 3-4, s. 234-275.
Elsasser W. M.: A form of logic suited for biology, [w:] R. Rosen (ed.), Progress in Theoretical Biology, t. 6, Academic Press 1981, s. 23-62.
Esposito J. L.: Teleological causation, „Philosophical Forum” 12 (1980-1981), no. 2, s. 116-127.
Ferrari F., Szuszkiewicz E. (red.), Astrobiologia: poprzez pył kosmiczny do DNA, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2006.
Gargaud M., Barbier B., Clayes P. (ed.): Lectures in Astrobiology, t. 2, Berlin–Heidelberg–New York: Springer-Verlag 2007.
Gargaud M., Barbier B., Martin H., Reisse J. (ed.): Lectures in Astrobiology, t. 1, Berlin–Heidelberg: Springer-Verlag 2005.
Gawecki B. J.: Zagadnienie przyczynowości w fizyce, Warszawa: IW PAX 1969.
Gayon J.: Chance, explanation, and causation in evolutionary theory, „History and Philosophy of the Life Sciences” 27 (2005), no. 3-4, s. 395-405.
Georgiev D. D.: Bose-Einstein condensation of tunnelling photons in the brain cortex as a mechanism of conscious action. 2004, 41 ss., http://cogprints.ecs.soton.ac.uk/archive/00003539/01/ tunnelling.pdf (2004-11-12).
Gillies D.: Causality, propensity, and Bayesian networks, „Synthese” 132 (2002), no. 1-2, s. 63-88.
Gladyshev G. P.: Thermodynamic self-organization as a mechanism of hierarchical structure formation of biological matter, „Progress in Reaction Kinetics and Mechanism” 28 (2003), no. 2, s. 157-188.
Goswami A.: Consciousness and biological order: toward a quantum theory of life and its evolution, „Integrative Physiological and Behavioral Science” 32 (1997), no. 1, s. 86-100.
Grene M.: The logic of biology, [w:] M. Grene (ed.), Logic and Personal Knowledge. Essays by various Contributors presented to Michael Polanyi on his seventieth Birthday, London: Routledge and Kegan Paul 1961, s. 191-205.
Hajduk Z.: Filozoficzny i fizykalny aspekt przyczynowości w ujęciu Dawida Bohma, „Roczniki Filozoficzne” 23 (1975), z. 3, s. 49-74.
Haldane J. B. S.: Quantum mechanics as a basis for philosophy, „Philosophy of Science” 1 (1934), no. 1, s. 78-98.
Haldane J. B. S.: A logical basis for the genetics?, „British Journal for the Philosophy of Science” 6 (1955), no. 23, s. 245-248.
Hameroff S., Nip A., Porter M., Tuszynski J.: Conduction pathways in microtubules, biological quantum computation, and consciousness, „BioSystems” 64 (2002), no. 1-3, s. 149-168.
Hameroff S., Tuszynski J.: Search for quantum and classical modes of information processing in microtubules: Implications for “the living state”, [w:] F. Musumeci, M.-W. Ho (ed.), Bioenergetic Organization in Living Systems. Proceedings of the Conference: Energy and Information Transfer in Biological Systems. Acireale, Italy, Singapore: World Scientific 2003, s. 31-62.
Hansen T. F.: Genetics and the Logic of Evolution. By Kenneth M. Weiss and Anne V. Buchanan, „Quarterly Review of Biology” 79 (2004), no. 4, s. 420.
Heidmann J., Klein M. J. (ed.): Bioastronomy: The Search for Extraterrestrial Life – The Exploration Broadens, Berlin: Springer 1991.
Henson J.: Comparing causality principles, „Studies in History and Philosophy of Modern Physics” 36 (2005), nr 3, s. 519-543.
Herbert A., Rich A.: RNA processing in evolution. The logic of soft-wired genomes, „Annals of the New York Academy of Sciences” 1999, s. 119-132.
Hillinger C.: A generalization of the principle of causality, which makes it applicable to evolutionary systems, „Synthese” 18 (1968), s. 68-74.
Hintikka J.: Quantum logic as a fragment of independence-friendly logic, „Journal of Philosophical Logic” 31 (2002), no. 3, s. 197-209.
Hulswit M.: How causal is downward causation? „Journal for General Philosophy of Science” 36 (2005), no. 2, s. 261-287.
Huth G. C., Bond J. D., Tove P. A.: Nonlinear tunneling barriers at high frequencies and their possible logic processing function in biological membrane, [w:] W. R. Adey, A. F. Lawrence (ed.), Nonlinear Electrodynamics in Biological Systems, New York–London: Plenum Press 1984, s. 227-241.
Igamberdiev A. U.: Physical limits of computation and emergence of life, „BioSystems” 90 (2007), no. 2, s. 340-349.
Jodkowski K.: Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm – kreacjonizm, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1998.
—Spór ewolucjonizmu z kreacjonizmem. Podstawowe pojęcia i poglądy, Warszawa: Wydawnictwo MEGAS 2007.
Kavanau J. L.: A theory on causal factors in the origin of life. „Philosophy of Science” 12 (1945), no. 3, s. 190-193.
Kawalec P.: Przyczyna i wyjaśnianie. Studium z filozofii i metodologii nauk, Lublin: Wydawnictwo KUL 2006.
Kiczuk S.: Dwie próby konstruowania logiki przyczynowości, [w:] K. Kłósak (red.), Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, t. 3, Warszawa: ATK 1979, s. 17-47.
Kiczuk S.: Problematyka wartości poznawczej systemów logiki zmiany, Lublin: RW KUL 1984.
Kiczuk S.: Związek przyczynowy a logika przyczynowości, Lublin: RW KUL 1995.
Kiczuk S.: Współczesna logika formalna a nauki przyrodnicze. „Roczniki Filozoficzne” 49 (2001), z. 1, s. 127-150.
Kiczuk S.: Prawa nauk przyrodniczych a tezy logiki formalnej i metafizyki, „Roczniki Filozoficzne” 50 (2002), z. 1, s. 303-331.
Kiczuk S.: Logicy i logika a poznanie przyrody, „Roczniki Filozoficzne” 53 (2005), z. 1 s. 129-142
Kiliç B. E.: John Venn’s evolutionary logic of chance, „Studies in History and Philosophy of Science” 30 (1999), no. 4, s. 559-585.
King C. C.: Biocosmology. 2003, http://www.dhushara.com/book/biocos/biocos.pdf (2004-12-15).
Kloskowski K.: Filozofia ewolucji i filozofia stwarzania, t. 1: Między ewolucją a stwarzaniem, Warszawa: Wydawnictwo ATK 1999.
Kłósak K.: W poszukiwaniu pierwszej przyczyny, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo PAX 1955.
Krąpiec M. A.: Przyczyny bytu, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 8, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007, s. 527-545.
Kucia T.: Filozofia biogenezy, London: Veritas Foundation Publication Centre 1981.
Küppers B.-O.: Geneza informacji biologicznej. Filozoficzne problemy powstania życia, tł. z j. niem. W. Ługowski, Warszawa: PWN 1991.
Labouygues J. M., Figureau A.: The logic of the genetic code: synonyms and optimality against effects of mutations, „Origins of Life” 14 (1984), no. 1-4, s. 685-692.
Liberman E. A., Minina S. V.: Molecular quantum computer of neuron, „BioSystems” 35 (1995), no. 2-3, s. 203-207.
Liberman E. A., Minina S. V.: Cell molecular computers and biological information as the foundation of nature’s laws, „BioSystems” 38 (1996), no. 2-3, s. 173-177.
Liberman E. A., Minina S. V., Shklovski-Kordi N. E.: Biological information and laws of nature, „BioSystems” 46 (1998), no. 1-2, s. 103-106.
Lyre H.: Quantum theory of ur-objects as a theory of information, „International Journal of Theoretical Physics” 34 (1995), no. 8, s. 1541-1552.
Lyre H.: Multiple quantization and the concept of information, „International Journal of Theoretical Physics” 35 (1996), no. 11, s. 2263-2269.
Ługowski W.: Kategoria zmiany jakościowej a biogeneza, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN 1985.
Ługowski W.: Filozoficzne podstawy protobiologii. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 1995.
Marx G. (ed.), Bioastronomy – The Next Steps, Dordrecht: Kluwer Acad. Publ. 1988.
Matsuno K., Dose K., Harada K., Rohlfing D. L. (ed.): Molecular Evolution and Protobiology, New York-London: Plenum Press 1984.
Matsuno K., Nemoto A.: Quantum as a heat engine – the physics of intensities unique to the origins of life, „Physics of Life Reviews” 2 (2005), no. 4, s. 227-250.
Matsuno K., Paton R. C.: Quantum mechanics in the present progressive mode and its significance in biological information processing, „BioSystems” 49 (1999), no. 3, s. 229-237.
Matsuno K., Paton R. C.: Is there a biology of quantum information?, „BioSystems” 55 (2000), no. 1-3, s. 39-46.
Matsuno K.: Molecular semantics and the origin of life, „BioSystems” 42 (1997), no. 2-3, s. 129-139.
Matsuno K.: The uncertainty principle and the origins of life: An odd couple, [w:] W. Ługowski, K. Matsuno (red.), Uroboros, or Biology between Mythology and Philosophy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum – Arboretum Publishing House 1998, s. 107-120.
Matsuno K.: Forming and maintaining a heat engine for quantum biology, „BioSystems” 85 (2006), no. 1, s. 23-29.
Matthews R. G., Walsh C. T.: Mechanisms – The logic of biological process, „Current Opinion in Chemical Biology” 9 (2005), no. 5, s. 421-423.
Mazierski S.: Uogólnienie pojęcia przyczynowości, „Roczniki Filozoficzne” 5 (1955-1957), z. 4, s. 153-171.
Mazierski S.:Zasada przyczynowości w aspekcie fizykalnym i metafizycznym, „Zeszyty Naukowe KUL” 1 (1958), nr 4, s. 27-42.
McCollum G.: Mutual causality and the generation of biological control systems, „International Journal of Theoretical Physics” 38 (1999), no. 12, s. 3253-3267.
McCollum G.: Systems of logical systems: neuroscience and quantum logic, „Foundations of Science” 7 (2002), no. 1-2, s. 49-72.
McFadden J., Al-Khalili J.: A quantum mechanical model of adaptive mutation, „BioSystems” 50 (1999), no. 3, s. 203-211.
McFadden J.: Quantum Evolution. Life in the Multiverse, London: Flamingo – An Imprint of Harper Collins Publishers 2000.
Mesquita M. V., Vasconcellos Á. R., Luzzi R.: Considerations on undistorted-progressive X-waves and Davydov solitons, Fröhlich-Bose-Einstein condensation, and Cherenkov-like effect in biosystems, „Brazilian Journal of Physics” 34 (2004), no. 2A, s. 489-503.
Meyer S. S.: Aristotle, teleology, and reduction, „Philosophical Review” 101 (1992), no. 4, s. 791-825.
Meyerowitz E. M.: Plants, animals and the logic of development, „Trends in Cell Biology” 9 (1999), no. 12, s. M65-M68.
Miller J. F.: The logic of evolution, „Southwestern Journal of Philosophy” 3 (1972), no. 1, s. 147-168.
Mittelstaedt P.: The metalogic of quantum logic, „PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association” 1 (1978), s. 249-256.
Mittelstaedt P.: Quantum physics and classical physics – In the light of quantum logic, „International Journal of Theoretical Physics” 44 (2005), no. 7, s. 771-781.
Moreno A.: Closure, identity, and the emergence of formal causation, „Annals of the New York Academy of Sciences” 901 (2000), s. 112-121.
Morowitz H. J., Heinz B., Deamer D. W., The chemical logic of a minimum protocell, „Origins of Life and Evolution of the Biosphere” 18 (1988), no. 3, s. 281-287. (Zob. przedruk w: D. W. Deamer, G. R. Fleischaker (ed.), Origins of Life: The Central Con-cepts, Boston–London: Jones & Bartlett Publishers 1994, s. 263-269).
Müller E. E.: Bose-Einstein-Kondensation von Photonen: Spielt sie eine vitale Rolle für das Verständnis von Leben?, [w:] H.-P. Dürr, F.-A. Popp, W. Schommers (ed.), Elemente des Lebens. Naturwissenschaftliche Zugänge – philosophische Positionen, (Die Graue Reihe 28), Kusterdingen, Germany: Die Graue Edition 2000, s. 355-370.
Nussinov M., Maron V., Santoli S., Self-Organization in the Universe and Life: The Pathways to Quantum Life, Jerusalem: Verba 1999.
Oi T.: Biological information processing requires quantum logic, „Zeitschrift für Naturforschung C” 43 (1988), no. 9-10, s. 777 nn.
Page L. A.: Teleology in biology: who could ask for anything more?, „Zygon: Journal of Religion and Science” 41 (2006), no. 2, s. 427-433.
Patel A.: Why genetic information processing could have a quantum basis, „Journal of Biosciences” 26 (2001), no. 2, s. 145-151.
Pattee H. H.: Quantum mechanics, heredity and the origin of life, „Journal of Theoretical Biology” 17 (1967), no. 3, s. 410-420.
Pattee H. H.: Causation, control, and the evolution of complexity, [w:] P. B. Andersen, C. Emmeche, N. O. Finnemann, P. V. Christiansen (ed.), Downward Causation. Minds, Bodies and Matter, Aarchus, Denmark: Aarhus University Press 2000, s. 63-77.
Pegg D. T.: Causality in quantum mechanics, „Physics Letters A” 349 (2006), no. 6, s. 411-414.
Pitkänen M.: Biosystems as macroscopic quantum systems, „Journal of Non-Locality and Remote Mental Interactions” 1 (2003), no. 1 (preprint).
Ponnamperuma C. (ed.), Exobiology, Amsterdam: North-Holland Publ. Comp. 1972.
Popp F. A.: Biologia światła, tł. z j. niem. J. Kuryłowicz, Warszawa: WP 1992, s. 147-148.
Popp F.-A.: Evolution as expansion of coherent states, [w:] B. Rubik (ed.), The Interrelationship Between Mind and Matter, Philadelphia, PA: The Center for Frontier Sciences, Temple University 1992 s. 249-281.
Pross A.: Causation and the origin of life. Metabolism or replication first?, „Origins of Life and Evolution of the Biosphere” 34 (2004), no. 3, s. 307-321.
Pross A.: On the chemical nature and origin of teleonomy, „Origins of Life and Evolution of Biospheres” 35 (2005), no. 4, s. 383-394.
Raulin-Cerceau F., Maurel M.-C., Schneider J.: From panspermia to bioastronomy, the evolution of the hypothesis of universal life, „Origins of Life and Evolution of the Biosphere” 28 (1998), no. 4-6, s. 597-612.
Recker D. A.: Causal efficacy: the structure of Darwin’s argument strategy in the “Origin of Species”, „Philosophy of Science” 54 (1987), no. 2, s. 147-175.
Robinson W. S.: Zooming in on downward causation, „Biology and Philosophy” 20 (2005), no. 1, s. 117-136.
Rosen R.: The role of quantum theory in biology, „International Journal of Quantum Chemistry: Quantum Biology Symposium” 1974, no. 1, s. 229-232.
Rutowski T.: Przyczynowość na terenie fizyki, filozofii przyrody, metafizyki i teorii informacji, „Roczniki Filozoficzne” 32 (1984), z. 3, s. 49-71.
Rutten M. G.: The Origin of Life by Natural Causes, Amsterdam: Elsevier Publishing Company 1971.
Santoli S.: Nanobiological principles and the origin of life, „Nanobiology” 2 (1993), s. 201-214.
Sattler R.: Biophilosophy. Analytic and Holistic Perspectives, Berlin: Springer-Verlag 1986.
Scriven M.: The logic of cause, „Theory and Decision” 2 (1971), s. 49-66.
Sedlak W.: Zarys biologii relatywistycznej, „Roczniki Filozoficzne” 29 (1981), z. 3, s. 43-64.
Sedlak W.: A possibility of quantum evolution of language, [w:] S. Puppel (ed.), The Biology of Language, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company 1995, s. 257-263.
Skar J.: Introduction: self-organization as an actual theme, „Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series A” 361 (2003), no. 1807, s. 1049-1056.
Smith C. W.: Is a living system a macroscopic quantum system?, „Frontier Perspectives” 7 (1998), no. 1, s. 9-15.
Stachel J.: The ‘logic’ of ‘quantum logic’, „PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association” 1974, s. 515-26.
Stamos D. N.: Quantum indeterminism and evolutionary biology, „Philosophy of Science” 68 (2001), no. 2, s. 164-184.
Stoltzfus A.: Mutationism and the dual causation of evolutionary change, „Evolution and Development” 8 (2006), no. 3, s. 304-317.
Stonier T.: Information and the Internal Structure of the Universe: An Exploration into Information Physics, London–Berlin–Heidelberg–New York: Springer-Verlag 1990.
Stonier T.: Information as a basic property of the universe, „BioSystems” 38 (1996), no. 2-3, s. 135-140.
Strick J. E.: Creating a cosmic discipline: The crystallization and consolidation of exobiology, 1957-1973, „Journal of the History of Biology” 37 (2004), no. 1, s. 131-180.
Sullivan R.: Exobiology, „Perspectives in Biology and Medicine” 43 (2000), no. 2, s. 277-285.
Ślaga S. W.: Czym jest i czym powinna być filozofia biologii?, [w:] M. Lubański, S. W. Ślaga (red.), Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, t. 13, Warszawa: ATK 1991, s. 15-32.
Ślaga S. W.: Teleonomia organizacji biosystemów, „Studia Philosophiae Christianae” 27 (1991), no. 2, s. 65-81.
Tarozzi G.: Logical positivism, quantum mechanics and the meaning of philosophical principles, [w:] G. Auletta (ed.), The Controversial Relationships between Science and Philosophy: A Critical Assessment, Rome, Vatican City: Libreria Editrice Vaticana 2006, s. 129-166.
Thaheld F. H.: An interdisciplinary approach to certain fundamental issues in the fields of physics and biology: towards a unified theory, „BioSystems” 80 (2005), no. 1, s. 41-56.
Tipler F. J.: The Physics of Immortality: Modern Cosmology, God and the Resurrection of the Dead, New York–London–Toronto–Sydney–Auckland: Anchor Books– Doubleday 1995.
Tokuo K.: Extended quantum logic, „Journal of Philosophical Logic” 32 (2003), no. 5, s. 549-563.
Tuszyński J. A., Brown J. A., Hawrylak P.: Dielectric polarization, electrical conduction, information processing and quantum computation in microtubules. Are they plausible?, „Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series A” 356:1998, no. 1743, s. 1897-1926.
Urbański M.: Kwantowe wzbudzenia kolektywne w układach żywych, [w:] W. Sedlak, J. Zon, M. Wnuk (red.), Bioplazma. Materiały II Konferencji nt. bioplazmy, Lublin: RW KUL 1988, s. 21-39.
Urbański M.: Kwantowa teoria struktur makroskopowych (układy żywe), [w:] W. Sedlak, J. Zon, M. Wnuk (red.), Bioelektronika. Materiały VI Sympozjum, Lublin: RW KUL 1990, s. 65-73.
Van der Hammen L.: Structure, appearance and knowledge: the logic of evolution, „Rivista di biologia – Biology Forum” 91 (1998), no. 1, s. 119-124.
Vitiello G., Del Giudice E., Doglia S., Milani M.: Boson condensation in biological systems, [w:] W. R. Adey, A. F. Lawrence (ed.), Nonlinear Electrodynamics in Biological Systems, New York: Plenum Press 1984, s. 469-475.
Wattles J.: Teleology past and present, „Zygon: Journal of Religion and Science” 41 (2006), no. 2, s. 445-464.
Weiss K. M.: The phenogenetic logic of life, „Nature Reviews Genetics” 6 (2005), no. 1, s. 36-46.
Wnuk M.: Istota procesów życiowych w świetle koncepcji elektromagnetycznej natury życia, Lublin: RW KUL 1996.
Wnuk M.: Życie ze światła: biosystemogeneza w świetle koncepcji elektromagnetycznej natury życia. „Studia Philosophiae Christianae” 32 (1996), no. 1, s. 101-123.
Wolf F. A.: The Body Quantum. The New Physics of Body, Mind, and Health, New York: MacMillan Publ. Comp. 1986.
Wysocki J.: Problem wyjaśniania teleologicznego w biologii, [w:] M. Lubański, S. W. Ślaga (red.), Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, t. 13, Warszawa: ATK 1991, s. 33-90.
Yockey H. P.: Information Theory, Evolution and the Origin of Life, Cambridge–New York: Cambridge University Press 2005.
Copyright (c) 2008 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
