Kosmologiczny kontekst formułowanych współcześnie argumentów teistycznych
Abstrakt
In this article the most important theistic arguments formulated by virtue of the achievements of contemporary cosmology are presented and critically discussed. In general, these are the so-called aposterioric arguments, i.e. those that descend from commonly accepted scientific facts in cosmology. In view of these facts an attempt is made to show that a theistic explanation is the best one among all the possible ones.
Taking into consideration the fundamental essence of cosmological data, two the most important genera of formulated arguments are pointed out. The first one refers to the Big Bang widely affirmed in cosmology. It assumes the shape of the previous argument from the beginning of the time of the Universe. The main difficulty of this argument is the fact of its groundless attribute of the Big Bang with the character of the absolute beginning of time forewent only by nothingness.
The second genera of the argumentation refers to the so-called cosmic coincidences affirmed in cosmology. Depending on philosophical interpretations of these coincidences, one may speak about the argumentation from the plan, rationality, mathematicality, teleology, subtlety or contingency of the Universe. The cognitive value of these arguments on the one hand depends on the legitimacy of the interpretations of cosmic coincidences and on the other hand it depends on the possibility of demonstrating that the theistic interpretation of philosophically interpreted scientific facts is the best possible explanation. Because there is no easy way to demonstrate the validity and correctness of both ways of ratiocination, therefore the evidential strength of all these arguments evokes many questions.
Bibliografia
Adams F., Laughlin G.: Ewolucja Wszechświata, Warszawa 2000.
Barrow J. D.: Anthropic Definitions, „Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society” 24 (1983), s. 146-153.
Barrow J. D., Tipler F. J.: The Anthropic Cosmological Principle, Oxford 1986, s. 188-457.
Behe M. J.: Darwin’s Black Box. The Biochemical Challenge to Evolution, New York 1996.
Bylica P.: Testowalność teorii inteligentnego projektu, „Filozofia Nauki” 11 (2003), nr 2, s. 41-49.
Carr B. J., Rees M.: The anthropic principle and the physical world, „Nature” (278)1979), s. 605-612.
Clarke B. L.: The Argument from Design, „American Journal of Theology and Philosophy” 1 (1980), no. 3, s. 98-108.
Clark K. J.: The explanatory power of theism, „Philosophy of Religion” 25 (1989), s. 129-146.
Coleman S.: Fine-tuning and Probability: does the Universe Require Explanation, „Sophia” 40 (2001), no. 1, s. 7-15.
Collins R.: God, Design, and Fine-Tuning, http://academic.udayton.edu//WilliamRichards/Intro %20essays/Collins%20Fine-tuning.htm, s. 1-18.
Copleston F.: Historiia filozofii, t. VIII, Warszawa 1989.
Corey M.A.: God and the New Cosmology. The Anthropic Design Argument, Boston 1993.
Davis J. J.: The design argument, cosmic “fine tuning” and the anthropic principle, „Philosophy of Religion” 22 (1987), s. 139-150.
Deltete R. J.: What does the Anthropic Principle Explain?, „Perspectives on Science” 1 (1993), no. 2, s. 285-305.
Gribbin J., Rees M.: Kosmiczne zbiegi okoliczności, Warszawa 1996.
Harrison E. R.: Standard Model of Early Universe, „Annual Review of Astronomy and Astrophysics” 11 (1973), s. 153-186.
Hawking S.: Krótka historia czasu. Od Wielkiego Wybuchu do czarnych dziur, Warszawa 1990.
Heller M.: Questions to the Universe. Ten Lectures on Foundations of Physics and Cosmology, Tucson 1982.
Heller M.: Ewolucja kosmosu i kosmologii, Warszawa 1985.
Heller M.: Nowa fizyka i nowa teologia, Tarnów 1992.
Himma K. E.: The application-conditions for design inferences: Why the design arguments need help of other arguments for God’s existence, „International Journal for Philosophy of Religion” 57 (2005), s. 1-33.
Hick J.: Argumenty za istnieniem Boga, Kraków 1994.
Kant I, Krytyka czystego rozumu, t. II, Warszawa 1957.
Kiczuk S.: Rola logik nieklasycznych w uzasadnianiu tez w filozofii, „Roczniki Filozoficzne” 39-40 (1991-1992), z. 1, s. 85-118.
Klee R.: The Revenge of Pythagoras: How a Mathematical Sharp Practice Undermines the Contemporary Design Argument in Astrophysical Cosmology, „British Journal for the Philosophy of Science” 53 (2002), s. 331-354.
Kłósak K.: Z zagadnień filozoficznego poznania Boga, t. I, Kraków 1979.
Kłósak K.: Z teorii i metodologii filozofii przyrody, Poznań 1980.
Lemaître G.: Recontres avec A. Einstein, „Revue des questions scientifiques” 129 (1958), s. 129-132.
Leslie J. : How to Draw Conclusions from a Fine-Tuned Cosmos, [w:] R. J. Russell, W. S. Stoeger, G. V. Coyne (eds.), Physics, Philosophy, and Theology: a Common Quest for Understanding, Vatican Observatory 1988, s. 297-311.
Leslie J. : Przejawy delikatnego dostrojenia, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” 16 (1994), s. 27-62.
Mackie J. L.: Cud teizmu. Argumenty za istnieniem Boga i przeciw istnieniu Boga, Warszawa 1997.
Manson N. A.: There Is No Adequate Definition of “Fine-tuned for Life”, „Inquiry” 43 (2000), s. 341-352.
Manson N. A.: (ed.), God and Design: The teleological argument and modern science, London: Routledge 2003.
McGrew T., McGrew L., Vestrup E.: Probabilities and the Fine-Tuning Argument: a Sceptical View, „Mind” 110 (2001), s. 127-137.
Penrose R.: Makroświat, mikroświat i ludzki umysł, Warszawa 1997.
Penrose R.: Nowy umysł cesarza, Warszawa 2000.
Pius XII, Istnienie Boga w świetle nowoczesnej przyrodniczej wiedzy, „Przegląd Powszechny” 233 (1952), nr 1, s. 3-16.
Ross H.: Design Evidences in the Cosmos, http:www.reasons.org/resources/apologetics/design-evidences/designevidenceupdat...2004, s. 1-12.
Russell R. J., Stoeger W. S., Coyne G.V. (eds.), Physics, Philosophy, and Theology: a Common Quest for Understanding, Vatican Observatory 1988.
Silk J.: The Big Bang. The Creation and Evolution of the Universe, San Francisco 1980.
Sober E., The Design Argument, [w:] N. Mansion (ed.), God and Design: The teleological argument and modern science, London: Routledge 2003, s. 27-54.
Swinburne R.: The Argument from Design, „Philosophy. The Journal of the Royal Institute of Philosophy” 43 (1968), no. 164, s. 199-212.
Swinburne R.: Dowody na istnienie Boga, „Roczniki Filozoficzne” 45-46 (1997-1998), z. 2, s. 171-185.
Swinburne R.: Czy istnieje Bóg?, Poznań 1999.
Turek J.: Osobliwość początkowa a kreacjonizm w ujęciu Georges Lemaître’a, „Studia Warmińskie” 19 (1982), s. 435-448.
Turek J.: Kosmologia Alberta Einsteina i jej filozoficzne uwarunkowania, Lublin 1982.
Turek J.: Tomaszowe ujęcie czasowej nieskończoności Wszechświata a współczesna kosmologia, „Roczniki Filozoficzne” 34 (1986), z. 3, s. 103-125.
Turek J.: Możliwości teistycznych preferencji w filozoficznych wyjaśnieniach kosmicznych koincydencji, [w:] I. S. Ledwoń, K. Kaucha, Z. Krzyszowski, J. Mastej, A. Pietrzak (red.), Scio cui credidi. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Mariana Ruseckiego w 65. Rocznicę urodzin, Lublin 2007, s. 1261-1273.
Turek J.: Czy kosmiczne koincydencje są rzeczywiście subtelnie dostrojone? (w druku, 2007).
Whittaker E.: Space and Spirit. Theories of the Universe and Arguments for the Existence of God, London 1946.
Ziemiński I.: John Hick i dylematy filozofii Boga, [w:] J. Hick, Argumenty za istnieniem Boga, Kraków 1994, s. 7-31.
Życiński J.: The Anthropic Principle and Teleological Interpretations of Nature, „Review of Metaphysics” 41 (1987), s. 317-333.
Życiński J.: Zasada antropiczna a teleologiczne interpretacji przyrody, „Studia Philosophiae Christianae” 23 (1987), nr 2, s. 169-185.
Życiński J.: The Design and Necessity: A New Cosmological Basis for the Classical Argument, „Organon” 28-30 (1999-2001), s. 35-48.
Copyright (c) 2008 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
