Spór relatywizmu z absolutyzmem na temat pojęcia prawdy

Renata Ziemińska

Renata Ziemińska Uniwersytet Szczeciński

Słowa kluczowe: relatywizm prawdy, relatywizm pojęciowy, obiektywizm, Twardowski, Putnam

Abstrakt

The article presents the debate between truth relativism and truth absolutism. The source of relativism is the lack of certainty (if we have no guarantee that any of our proposition is true, we can think that our concept of objective truth is useless and should be replaced by a concept of subjective and so relative truth). Relativism is the thesis that truth depends on subject, time, place and circumstances of assertion, and so, two opposite propositions can be both true (for instance for two different persons). Truth absolutism is the negation of truth relativism. It is a thesis that one and the same proposition can not be both true and false relative to any circumstances of its assertion (time, subject, place). The main contemporary relativist argument is concept relativism (we must think in a conceptual scheme, so the truth of our beliefs depends in some way on the scheme). But, the concept relativism does not entail truth relativism. Only existence of a proposition depends on a conceptual scheme. The truth of the proposition need not be so dependent, if we accept the existence of the objective world and the concept of objective truth. Objectivism entails absolutism (objective truth is timeless).

Biogram autora

Renata Ziemińska, Uniwersytet Szczeciński

Dr hab. Renata Ziemińska, prof. USz – kierownik Katedry Epistemologii w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego

Bibliografia

Alston, William: (2001): A Realistic Conception of Truth, [w:] M. Lynch (ed.), The Nature of Truth. Classic and Contemporary Perspectives, Cambridge: The MIT Press, s. 41-66.

Arystoteles (1984): Metafizyka, przeł. K. Leśniak, Warszawa: PWN.

Buczyńska-Garewicz, Hanna (2008): Prawda i złudzenie. Esej o myśleniu, Kraków: Universitas.

Chmielewski, Adam (2006): Wielość relatywizmów?, „Studia Philosophica Wratislaviensia” I, 1, s. 184-189.

Davidson, Donald (1990): The Structure and Content of Truth, „Journal of Philosophy” 87, s. 281-328.

Grobler, Adam (2000): Uteoretyzowanie, relatywizm, prawda, „Przegląd Filozoficzny” Nowa Seria, 9, nr 2, s. 37-45.

Grobler, Adam (2002): Prawda a względność, Kraków: Aureus.

Judycki, Stanisław (2001): O klasycznym pojęciu prawdy, „Roczniki Filozoficzne” 49, z. 1, s. 25-62.

Kokoszyńska, Maria (1951): A Refutation of the Relativism of Truth, „Studia Philosophica” IV, 93-149.

Nietzsche, Friedrich (1993): O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, [w:] tenże, Pisma pozostałe 1862-1875, przeł. Bogdan Baran, Kraków: Inter Esse, s.181-199.

Platon (2002): Teajtet, przeł. W. Witwicki, Kęty: Antyk.

Platon (2002): Sofista, przeł. W. Witwicki, Kęty. Antyk.

Putnam, Hilary (1981): Reason, Truth and History, Cambridge: Cambridge University Press.

Putnam, Hilary (1998): Wiele twarzy realizmu i inne eseje, przeł. A. Grobler, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Putnam, Hilary (2001): The Face of Cognition, [w:] M. Lynch (ed.), The Nature of Truth. Classic and Contemporary Perspectives, Cambridge: The MIT Press, s. 705-722.

Rorty, Richard (1998): Pragmatism, Relativism, and Irrationalism, [w:] Linda Martin Alcoff, Epistemology: The Big Questions, Oxford: Blackwell, ss.336-348.

Rorty, Richard (1999): Solidarność czy obiektywność?, [w:] tenże, Obiektywność, relatywizm i prawda, przeł. Janusz Margański, Warszawa: Aletheia, ss. 35-54.

Stępień, Antoni B. (2007): Wstęp do filozofii, wyd. 5, Lublin: TN KUL.

Twardowski, Kazimierz (1965): O tak zwanych prawdach względnych, [w:] tenże, Wybrane pisma filozoficzne, Warszawa: PWN, s. 315-336.

Twardowski, Kazimierz (1975): Teoria poznania. Wykład czterogodzinny lato 1924-1925, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 21, s. 241-299.

Woleński, Jan (2005): Epistemologia. Poznanie. Prawda. Wiedza. Realizm, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wright, Crispin (2000a): Prawda: przegląd tradycyjnego sporu, przeł. T. Szubka „Kwartalnik Filozoficzny” 28, z. 4, s. 153-198.

Wright, Crispin (2000b): Truth as Sort of Epistemic: Putnam’s Peregrinations, „The Journal of Philosophy” s. 335-364.

Ziemińska, Renata (2006): Czy można dziś obronić absolutyzm w teorii prawdy?, [w:] J. Jaskóła, A. Olejarczyk (red.), Prawda a metoda, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 121-137.