Rola wzorców tożsamości osobowej w Ricoeurowskiej hermeneutyce podmiotu

Michał Kumorek

doi:10.18290/rf22703.9

Michał Kumorek Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie https://orcid.org/0000-0002-7462-7389

Słowa kluczowe: Paul Ricoeur, tożsamość osobowa, podmiot, charakter, dotrzymanie słowa, bycie tym samym, bycie sobą, inność

Abstrakt

W artykule przedstawiono możliwość zastosowania Ricoeurowskich wzorców tożsamości osobowej: charakteru i dochowanego słowa do rozjaśnienia dialektyki bycia sobą samym oraz bycia kimś/czymś innym. W tym celu przedstawiono powiązania nowych wzorców z tradycyjnymi modelami tożsamości ujmowanymi jako bycie tym samym i bycie sobą. Ukazano zdolności bycia sobą do wykraczania poza wzorzec bycia tym samym, ujawniające się w analizach charakteru i dochowanego słowa oraz umożliwiające ukonstytuowanie „tego, który jest sobą samym”. Opisano również rolę inności, która wykraczając poza aspekty tożsamości „tego, który jest sobą samym” umożliwia konstytucję „tego, który jest sobą samym, jak i kimś/czymś innym”.

Biogram autora

Michał Kumorek, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Mgr Michał Kumorek — Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Filozoficzny, doktorant

Bibliografia

Arendt, Hannah. 2010. Kondycja ludzka. Tłum. Anna Łagodzka. Warszawa: Aletheia.

Arystoteles. 2012. Etyka nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Drwięga, Marek. 1998. Paul Ricoeur daje do myślenia, Bydgoszcz: Homini.

Drwięga, Marek. 2016. „Podmiot i tożsamość w filozofii Paula Ricoeura”. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 17, nr 2: 13–25.

Greisch, Jean. 2016. „‘Kim Jesteśmy?’ Metamorfozy antropologii filozoficznej”. W: Spory o naturę człowieka. Józefowi Tischnerowi w 15. Rocznicę śmierci, red. Jarosław Jagiełło. Kielce: Jedność.

Grzywacz, Robert. 2016. „Człowiek i jego przekonania z perspektywy narracyjnej koncepcji tożsamości”. Filo-Sofija 16, nr 33/2: 173–185.

Heidegger, Martin. 1994. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Biblioteka Współczesnych Filozofów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Heschel, Abraham Joshua. 2007. Bóg szukający człowieka. Tłum. Albert Gorzkowski. Kraków: Esprit.

Hume, David. 2005. Traktat o naturze ludzkiej. Tłum. Czesław Znamierowski. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Husserl, Edmund. 1974. Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga druga. Tłum. Danuta Gierulanka. Biblioteka Klasyków Filozofii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN].

Husserl, Edmund. 1982. Medytacje Kartezjańskie. Tłum. Andrzej Wajs, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN].

Jakubowski, Jarosław. 2017. Skończoność egzystencjalna, Studium nad filozofią Paula Ricoeura. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.

Jakubowski, Jarosław. 2020. „The Question ‘Who am I, so inconstant, that notwithstanding you count on me?’ as the Focus of Ricoeur’s Existential Philosophy”. Studia z Historii Filozofii. Paul Ricoeur: Existence and Society 4, nr 11: 39–57.

Jakubowski, Piotr. 2016. Pułapki tożsamości, Między narracją a literaturą, Kraków: Universitas.

Kant, Immanuel. 1986. Krytyka czystego rozumu. Tłum. Roman Ingarden. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe [PWN].

Kant, Immanuel. 2005. Logika. Podręcznik do wykładów. Tłum. Artur Banaszkiewicz. Biblioteka Filozofii i Historii Filozofii. Gdańsk: Minerva.

Karczyńska, Eliza. 2014. „Odkrywanie siebie w narracji, Koncepcja tożsamości narracyjnej w myśli Paula Ricoeura i Charlesa Taylora”. Humanoria nr 1(5): 65–76.

Lacocque, André, i Paul Ricoeur. 2003. Myśleć biblijnie. Tłum. Maria Tarnowska i Ewa Mukoid. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Locke, John. 2011. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Księga I i II. Tłum. Władysław M. Kozłowski. Warszawa: Hachette.

Lubowicka, Grażyna. 2000. Sumienie jako poświadczenie, Idea podmiotowości w filozofii Paula Ricoeura. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Marcel, Gabriel. 1986. Być i mieć. Tłum. Piotr Lubicz. Warszawa: PAX.

Muldoon, Mark S. 2006l Tricks of Time, Bergson, Merleau-Ponte and Ricoeur in the Search of Time, Self and Meaning. Pittsburgh: Duquesne University Press.

Nietsche, Friedrich. 1913. Z genealogii moralności. Tłum. Leopold Staff. Warszawa, Kraków: Nakład Jakóba Mortkowicza.

Parfit, Derek. 2012. Racje i osoby. Tłum. Witold M. Hensel i Michał Warchala. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ricoeur, Paul. 1949. Philosophie de la volonté. Tome I: Le volontaire et l'involontaire, Paris: Aubier.

Ricoeur, Paul. 1960. Philosophie de la volonté. Tome II: Finitude et culpabilité (parte prima): l’homme faillible. Préface de Jean Greisch. Paris: Éditions du Seuil.

Ricoeur, Paul. 1969. Le conflit des interprétations: essais d'herméneutique. Paris: Éditions du Seuil.

Ricoeur, Paul. 1985. „Symbol daje do myślenia”. Tłum. Stanisław Cichowicz. W: Egzystencja i hermeneutyka: rozprawy o metodzie. Tłum. Ewa Bieńkowska i Stanisław Cichowicz, 62–80. Warszawa: PAX.

Ricoeur, Paul. 1986. Symbolika zła. Tłum. Stanisław Cichowicz i Mara Ochab. Warszawa: PAX.

Ricoeur, Paul. 1992a. Filozofia osoby. Wykłady z filozofii współczesnej im. Ks. prof. Konstantego Michalskiego CM. Tłum. Małgorzta Frankiewicz. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

Ricoeur, Paul. 1992b. Zło, wyzwanie rzucone filozofii i teologii. Tłum. Ewa Burska. Warszawa: PAX.

Ricoeur, Paul. 1995. Le Juste 1. Série Philosophie. Paris: Editions Esprit.

Ricoeur, Paul. 2001. Le Juste 2. Série Philosophie. Paris: Editions Esprit.

Ricoeur, Paul. 2003. O sobie samym jako innym. Tłum. Bogdan Chełstowski. Biblioteka Współczesnych Filozofów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ricoeur, Paul. 2004. Drogi Rozpoznania. Tłum. Janusz Margański. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Ricoeur, Paul. 2006a. „Fenomenologia i hermeneutyka: wychodząc od Husserla…”. Tłum. Marek Drwięga. W: Fenomenologia francuska. Rozpoznania/interpretacje/rozwinięcia, red. Iwona Lorenc i Jacek Migasiński, 194–233. Warszawa: IFiS PAN.

Ricoeur, Paul. 2006b. Pamięć, historia, zapomnienie. Tłum. Janusz Margański. Kraków: Universitas.

Ricoeur, Paul. 2008a. Czas i opowieść. T. 1: Intryga i historyczna opowieść. Tłum. Małgorzata Frankiewicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ricoeur, Paul. 2008b. Czas i opowieść. T. 2: Konfiguracja w opowieści fikcyjnej. Tłum. Jarosław Jakubowski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ricoeur, Paul. 2008c. Czas i opowieść. T. 3: Czas opowiadany. Tłum. Urszula Zbrzeźniak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego..

Ricoeur, Paul. 2008d. O interpretacji. Esej o Freudzie. Tłum. Maciej Falski. Warszawa: KR.

Ricoeur, Paul. 2008e. Żyć aż do śmierci oraz fragmenty. Tłum. Anna Turczyn. Kraków: Universitas.

Ricoeur, Paul. 2010. Miłość i sprawiedliwość. Tłum. Marek Drwięga. Kraków: Universitas.

Ricoeur, Paul. 2011. Nazwać Boga. Teksty Paula Ricoeura. Tłum. Robert Grzywacz. Źródła Myśli Filozoficznej. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Skarga, Barbara. 1997. Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Kraków: Wydawnictwo Znak.

Warmbier, Adriana, 2018. Tożsamość, narracja i hermeneutyka siebie, Paula Ricoeura filozofia człowieka. Horyzonty Nowoczesności 124. Kraków: Universitas.

Wolicka, Elżbieta. 1997. Próby filozoficzne. W kręgu wybranych zagadnień „filozofii wieczystej” i współczesnej antropologii. Seria Ακαδημια. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Wolicka, Elżbieta. 2003. „Odkrywanie tożsamości Ja — hermeneutyka Paula Ricoeura ‘w drodze’ ku fenomenologii osoby”. W: Horyzonty interpretacji. Wokół myśli Paula Ricoeura, red. Anna Grzegorczyk, Mirosław Loba i Rafał Koschany. Studia kulturoznawcze t. 14. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Zuziak, Władysław. „Kształtowanie się osoby w wymiarze moralnym”. W: Wokół tożsamości człowieka, red. Władysław Zuziak. Kraków: Papieska Akademia Teologiczna 2006, s. 91–110.