Watykański rękopis Etyki Spinozy
Abstrakt
Artykuł dotyczy rękopisu Etyki Spinozy znalezionego w Watykańskiej Bibliotece Apostolskiej i opublikowanego przez L. Spruita i P. Totaro w książce The Vatican Manuscript of Spinoza’s Ethica (2011). Identyfikacja tekstu stała się możliwa w wyniku żmudnego badania, w którym istotną rolę odegrało nazwisko duńskiego uczonego N. Stensena, autora jednego z listów wydawanych zwykle w zbiorach korespondencji Spinozy. Rękopis Vat. Lat. 12 838 jest jedyną znaną dziś edytorską kopią rękopisów Spinozy, a jego powstanie datuje się na 1675 r., tj. przed publikacją Opera posthuma. Porównanie jego treści z opublikowaną w 1677 r. Etyką wskazuje na wiele różnic, wśród których olbrzymia część ma charakter typowych pomyłek, istniejących przypuszczalnie albo w rękopisie Spinozy, albo w kopii edytorskiej, albo też wprowadzonych do tekstu przez składacza i nieusuniętych w korekcie wydawniczej. Wydawcy podkreślają jednak, że pewne różnice zapisu mają znaczenie merytoryczne dla interpretacji tekstu Spinozjańskiej Etyki. Opisując historię rękopisu i okoliczności, w jakich trafił on do zbiorów Świętego Oficjum, stamtąd zaś do Biblioteki Watykańskiej, stawiają też hipotezy dotyczące obiegu rękopisów Spinozy w okresie, gdy jego nazwisko objęte było zapisami cenzury w związku z publikacją Traktatu teologiczno-politycznego.
Bibliografia
Die Lebensgeschichte Spinozas. Zweite, stark erweiterte und vollständig neu kommentierte Auflage der Ausgabe von Jakob Freudenthal 1899. Mit einer Bibliographie herausgeben von Manfred Walther unter Mitarbeit von Michael Czelinski, Stuttgart-Bad Cannstatt: frommann-holboog 2006.
Listy mężów uczonych do Benedykta de Spinozy oraz odpowiedzi autora wielce pomocne dla wyjaśnienia jego dzieł, tł. L. Kołakowski, Warszawa: PWN 1961.
Myślicki I.: Przedmowa przekładcy, [w:] Benedykt de Spinoza, Dzieła, t. I, Warszawa: Skład Główny w Domu Książki Polskiej 1927.
Nadler S.: A Book Forged in Hell. Spinoza’s Scandalous Treatise and the Birth of the Secular Age, Oxford: Princeton University Press 2011.
Spinoza B.: Pisma wczesne, tł. L. Kołakowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009.
Spruit L., Totaro P.: The Vatican Manuscript of Spinoza’s Ethics, Leiden Boston: Brill 2011.
Steenbakkers P.: The Textual History of Spinoza’s Ethics, [w:] O. Koistinen (ed.), The Cambridge Companion to Spinoza’s Ethics, Cambridge: Cambridge University Press 2009.
Totaro P.: „Ho certi amici in Ollandia”: Stensen and Spinoza, [w:] K. Ascani, H. Kermit, G. Skytte (eds.), Niccolò Stenone (1638-1686) Anatomista, geologo, vescovo, Romae 2002.
Totaro P.: On the Recently Discovered Vatican Manuscript of Spinoza’s Ethics, http://muse.jhu.edu/login?auth=0&type=summary&url=/journals/journalofthehistoryofphilosophy/v051/51.3.totaro.html
Copyright (c) 2014 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
