O możliwych strategiach teologa wobec nauki

Jacek Wojtysiak

Jacek Wojtysiak Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii

Słowa kluczowe: nauka; religia; teologia; filozofia; interakcjonizm; kreacjonizm; racjonalność; przygodność

Abstrakt

In my paper – the paper in memory and honour of Rev. Professor Józef Turek – I describe the following strategies that can be developed by the theologian for his discussion with the natural sciences: (i) isolationism – theology avoids any connections with science; (ii) interactionism – theology searches for some points in common with science; (iii) subordinationism – theology becomes the part of sciense. Next I explain how the representatives of these strategies try to interpret the fundamental thesis of theism ‘God created the world (from nothing)”. I also argue that if you prefer interactionism you must find a conceptual bridge between theology and science. The philosophical content of this bridge can be constituted by the concepts of contingency, rationality and mystery which are critically analysed in the last parts of the paper.

Bibliografia

Barbour I.G. [1998], Religion and Science. Historical and Contemporary Issues, London: SCM Press Ltd.

Craig W.L. [2004], The Cosmological Argument, [w:] P. Copan and P.K. Moser (eds.), The Rationality of Theism, London and New York: Routledge, s. 112-131.

Davies P. [1995], Ostatnie trzy minuty. O ostatecznym losie Wszechświata, przeł. P. Amsterdamski, Warszawa: Wydawnictwo CIS – Oficyna Wydawnicza MOST.

Heller M., Życiński J. [1980], Wszechświat i filozofia. Szkice z filozofii i historii nauki, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne.

Heller M. [1984], Usprawiedliwienie Wszechświata, Kraków: Znak.

Heller M. [1998], Czy fizyka jest nauką humanistyczną?, Tarnów: Biblos.

Heller M. [2002], Sens życia i sens Wszechświata. Studia z teologii współczesnej, Tarnów: Biblos.

Ingarden R. [1987], Spór o istnienie świata, t. II: Ontologia formalna, cz. 1: Forma i istota, przyg. D. Gierulanka, wyd. III, Warszawa: PWN.

Jodkowski K. [2005], NOMA, cudy i filtr eksplanacyjny, „Roczniki Filozoficzne” 53, nr 2, s. 83-103.

Jubien M. [1998], Contemporary Metaphysics, Malden–Oxford: Blackwell Publishers.

Leslie J. [1994], Przejawy delikatnego dostrojenia, przeł. W. Maciejewski, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” XVI, s. 27-62.

McConnell C.S. [2002], Twentieth-Century Cosmologies, [w:] G.B. Ferngren (ed.), Science and Religion. A Historical Introduction, Baltimore–London: The Johns Hopkins University Press, s. 314-321.

Munitz M.K. [1974], The Mystery of Existence. An Essay in Philosophical Cosmology, New York: New York University Press.

Schrader D.E. [2003a], Newton i teologia naturalna, przeł. A. Lekka-Kowalik i S. Kowalik, „Roczniki Filozoficzne” 51, nr 2, s. 33-45.

Schrader D.E. [2003b], Teologia w czasach braku jedności nauki, przeł. A. Lekka-Kowalik i S. Kowalik, „Roczniki Filozoficzne” 51, nr 2, s. 47-64.

Swinburne R. [1996], The Beginning of the Universe and of Time, „Canadian Journal of Philosophy” 26, No. 2, s. 169-189.

Tempczyk M. [1991], Fizyka a świat realny. Elementy filozofii fizyki, Warszawa: PWN.

Turek J. [1995], Wszechświat dynamiczny. Rewolucja naukowa w kosmologii, Lublin: RW KUL.

Turek J. [2002], Metafilozofia Alberta Einsteina, „Roczniki Filozoficzne” 50, nr 1, s. 459-496.

Turek J. [2005a], Albert Einstein o wzajemnych związkach nauki i filozofii, „Roczniki Filozoficzne” 53, nr 1, s. 263-308.

Turek J. [2005b], Filozofia kosmologii – zarys problematyki, „Roczniki Filozoficzne” 53, nr 2, s. 269-308.

Turek J. [2005c], Nauczanie filozofii w kontekście współczesnej kosmologii przyrodniczej – problematyka czasowego początku Wszechświata, [w:] P. Jaroszyński, P. Tarasiewicz, I. Chłodna (red.), Filozofia i edukacja, Lublin: Fundacja „Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej”, s. 55-65.

Turek J. [2006], Wyjaśnianie antropiczne w kosmologii, „Roczniki Filozoficzne” 54, nr 2, s. 267-298.

Turek J. [2007], Możliwości teistycznych preferencji w filozoficznych wyjaśnieniach kosmicznych koincydencji, [w:] I.S. Ledwoń [i in.] (red.), Scio cui credidi. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Ruseckiego w 65. rocznicę urodzin, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 1261-1273.

Turek J. [2008], Kosmologiczny kontekst formułowanych współcześnie argumentów teistycznych, „Roczniki Filozoficzne” 56, nr 1, s.295-313.

Turek J. [2009], Filozoficzne interpretacje faktów naukowych, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Wszołek S. [2004], Wprowadzenie do filozofii religii, Kraków: WAM.