Kilka uwag o uprawianiu historii kosmologii

Michał Heller; Janusz Mączka

Michał Heller Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Filozoficzny
Janusz Mączka Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Filozoficzny

Słowa kluczowe: historia kosmologii; współczesna kosmologia

Abstrakt

One of Fr. Joseph Turek’s scientific interests was history of the 20^th century cosmology. These short remarks on the subject we dedicate to his memory. After briefly presenting first historical surveys of the early relativistic cosmology, and mentioning those devoted to Georges Lemaître and Alexander Friedman, we focus on two scientific congresses, one held in Bologna (1988) and another in Valencia (2000), the aim of which was to review historical developments of modern cosmology. In the second half of the 20^th century, history of science matured as an academic discipline and elaborated new style in doing history. Rapid progress in cosmology after the discovery of the microwave background radiation in 1965 still awaits its more comprehensive historical elaboration.

Bibliografia

Bertotti B., Balbinot R., Bergia S., Messina A. (ed.): Modern Cosmology in Retrospect, Cambridge: Cambridge University Press – New York 1990.

Bondi H.: Cosmology, Cambridge: Cambridge University Press 1952 (wydanie drugie 1960; polski przekład: Kosmologia, tł. E. i A. Białas, Warszawa: PWN 1965).

Eddington A.S.: The Expanding Universe, Cambridge: Cambrigde University Press 1933 (polski przekład: Czy wszechświat się rozszerza?, tł. A. Włodarczyk, Warszawa 2006).

Godart O., Heller M., Cosmology of Lemaître, Tucson: Pachart 1985.

Heller M.: Kosmologia Lemaître’a, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008.

Kragh H.: An Introduction to the History of Science, Cambridge: Cambridge University Press 1987; dodruki: 1989, 1991, 1994.

Kragh H.: Cosmology and Controversy. The Historical Development of Two Theories of the Universe, Princeton: Princeton University Press 1996.

Lambert D.: Un atome d’univers. La vie et l’œuvre de Georges Lemaître, Bruxelles: Lessius – Racine 2000.

Lambert D.: L’itinéraire spirituel de Georges Lemaître, Bruxelles: Lessius 2007.

Martínez V.J., Trimble V., Bordería M.J. (ed.): Historical Development of Modern Cosmology, Astronomical Society of the Pacific. Conference Series 2001.

Merleau-Ponty J.: Cosmologie du XXe siècle. Étude épistemologique et historique de théories de la cosmologie contemporaine Paris: Gallimard 1965.

North J.D.: The Measure of the Universe: A History of Modern Cosmology Oxford: Oxford University Press 1967.

Robertson H.P.: Relativistic Cosmology, „Reviews of Modern Physics” 5 (1933), s. 62-90.

Tolman R.C.: Relativity, Thermodynamics and Cosmology, Oxford: Oxford University Press 1934.

Тропп Э.А., Френкель В.Я., Чернин А.Д.: Александр Александрович Фридман: Жизнь и деятельность, Москва: Изд. Наука 1988 (wyd. anglojęzyczne: E.A. Tropp, V.I. Frenkel, A.D. Chernin, Alexander A. Friedmann: the Man Who Made the Universe Expand, Cambridge: Cambridge University Press 1993).

Turek J.: The Developmnet of the Primaval Atom Hopothesis, [w:] Contributions, Université de Louvain, Louvain-la Neuve 1980 (tłumaczenie francuskie opublikowane wspólnie z O. Godartem: Le développement de l’hypothèse de l’atome primitif, „Revue des Questions Scientifiques” 153 (1982), No 2, s. 145-171 oraz 153 (1982), No 3, s. 311-339).

Turek J.: Wkład Georgesa Lemaître’a w kształtowanie dynamicznej wizji Wszechświata, „Roczniki Filozoficzne” 33 (1985), z. 3, s. 59-74.

Turek J.: Georges Lemaître and the Pontifical Academy of Science, [w:] Vatican Observatory Publications, vol. 2, No. 13, Specola Vaticana 1989.

Turek J.: Kosmologia Alberta Einsteina i jej filozoficzne uwarunkowania, Lublin: RW KUL 1982.

Turek J.: Wszechświat dynamiczny. Rewolucja naukowa w kosmologii, Lublin: RW KUL 1995.

Turek J.: Implikacje ontologiczne typu redukcyjnego jako metoda uprawiania filozofii przez Księdza Profesora Kazimierz Kłósaka, [w:] Z. Liana, A. Michalik (red.), Filzofia a nauka w myśli Księdza Kazimierza Kłósaka, Kraków 2004, s. 63-88.

Turek J.: Wyjaśnienia antropiczne w kosmologii, „Roczniki Filozoficzne” 54 (2006), nr 2, s. 267-298.

Turek J.: Kosmologiczny kontekst formułowanych współcześnie argumentów teistycznych, „Forum Teologiczne” 9 (2008), s. 55-68.

Turek J.: Filozoficzne interpretacje faktów naukowych, Lublin: Wyd. KUL 2009.