Przyczynek do krytyki tendencji naukocentrycznych we współczesnej ochronie przyrody

Adam P. Kubiak

Adam P. Kubiak Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi

Słowa kluczowe: filozofia ekologiczna, scjentyzm, ochrona przyrody, ochrona środowiska, sozologia

Abstrakt

This paper is an attempt to meta-subjective revision of contemporary “ecological” issues concerning glorification of science (called by the Author „science-centrism) present in paradigm and practice of nature protection. Assuming that science can be often treated as conditio sine qua non of effective pro-ecological activity, and that such approach isn’t in fact appropriate, the Author led diverse arguments supporting the thesis that the presence of science isn’t necessary in theoretical and applied protection of nature. Within the discourse he tried to defend the possibilities of the wide spectrum of environmental-friendly approaches and appreciate alter-scientific paradigms and tools of nature protection. The Author attempted to emphasize that science-based tools of nature protection aren’t of absolute type. He tried to present a relativized scientific approach (possibility against necessity) as an opportunity to create wiser and more rational vision of nature protection, not based on idolatry of science.

Bibliografia

Bergson H.: Dwa źródła moralności i religii, Kraków: Wyd. Homini 20072.

Bocheński J.M.: Współczesne metody myślenia, Poznań: W drodze 1993.

Communication from the Commission to the European Parliament, The Council, The European Economic And Social Committee And The Committee Of The Regions on the Mid-term review of the Sixth Community Environment Action Programme, Bruksela: Rada Unii Europejskiej 30.04.2007.

Dilis O.: Zrównoważony rozwój czy zrównoważony regres?, „Dzikie Życie” 2009, nr 4, s. 28-29.

Hajduk Z. Nowsze tendencje w filozofii nauki oraz filozofii przyrody, „Roczniki Filozoficzne” 39-40: 1991-1992 z. 1 s. 283-303.

Heller M., Pabjan T.: Elementy filozofii przyrody, Tarnów: Biblos/OBI 2007.

Heller M.: Ewolucja pojęcia masy, [w:] Filozofować w kontekście nauki, red. M. Heller, A. Michalik, J. Życiński, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne 1987, s. 152-163.

Jaroszyński P.: Scjentyzm, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 8, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu 2007, s. 982.

Jura C.: Przyroda, [w:] Encyklopedia Biologiczna, t. 8, Kraków: Opres 1999, s. 467.

Jura Przyroda, [w:[ Leksykon biologiczny, red. C. Jura, H. Krzanowska, Warszawa: Wiedza Powszechna 1992 s. 411

Kamiński S.: Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, (Prace Wydziału Filozoficznego 54, Stanisław Kamiński pisma wybrane), Lublin: TN KUL 1998.

Konwencja o Różnorodności Biologicznej sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. Dziennik Ustaw z 2002 r. Nr 184 poz. 1532. http://www.mos.gov.pl/artykul/2498_konwencja_o_roznorodnosci_biologicznej/317_konwencja_o_roznorodnosci_biologicznej.html [02.05.2010].

Kubiak A.P.: Uwagi na temat roli nauk przyrodniczych i nowej duchowości w ochronie przyrody, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 7 (2010), z. 2, s. 147-162.

Latour B.: Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji, Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej 2009.

Liro A.: Strategia wdrażania krajowej sieci ekologicznej ECONET-POLSKA, Warszawa: Fundacja IUCN Poland 1998.

Macnagheten P., Urry J.: Alternatywne przyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie, Warszawa: Wyd. Naukowe SCHOLAR 2005.

Mizerski E.: Przyroda nie nadąża. „Niezbędnik inteligenta. Bezpłatny dodatek tygodnika Polityka” 2007, wyd. 13, s. 22-25.

Mutschler H.-D. Wprowadzenie do filozofii przyrody. Wybrane zagadnienia, Kraków: Wyd. WAM 2005.

Nauka fundamentem przyszłości. Bezpłatne szkolenia dla pracowników naukowych uczelni z województwa lubelskiego. Lublin: Centrum Innowacji i Transferu Technologii Lubelskiego Parku Naukowo-Technologicznego Sp. z o.o. 2010 http://www.lpnt.lublin.pl/p_nfp.html [01.05.2010].

Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, rozdz. 3, Warszawa: Ministerstwo Środowiska 2008, s. 24-36.

Pullin A.S.: Biologiczne podstawy ochrony przyrody. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN 2004.

Rada Wspólnot Europejskich: Dyrektywa Rady 2006/105/WE z dnia 20 listopada 2006 r. dostosowująca dyrektywy 73/239/EWG, 74/557/EWG i 2002/83/WE w dziedzinie środowiska naturalnego, w związku z przystąpieniem Bułgarii i Rumunii. Zał. 1. Rada Wspólnot Europejskich. W: Dzienniki Unii Europejskiej Seria L Nr 363 z 20 grudnia 2006, s. 368-408.

Rada Wspólnot Europejskich: Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Zał. 1, Dz.U. L 206 z 22.7.1992 s. 7.

Symonides E.: Ochrona przyrody, Warszawa: Wyd. UW 2008.

Tatarkiewicz W.: Historia filozofii, t. 3, Warszawa: PWN 19888.

Tomiałojć L.: O potrzebie rozwagi i umiarkowania, „Dzikie Życie” 2009, nr 3, s. 18-21.

Wróblewski Z.: Kulturowy kontekst krytyki nauki w XX wieku na przykładzie ekofilozofii Henryka Skolimowskiego, „Jarbücher der Antropologischen Wissenschaft” 1 (2004), s. 110-131.

Wróblewski Z.: Natura i cele. Dyskusja argumentu teleologicznego na rzecz ochrony przyrody, Lublin: Wyd. KUL 2010.

Wróblewski Z.: Przyroda i technika w kontekście kryzysu ekologicznego. Uwagi o utraconych oczywistościach, [w:] Kultura wobec techniki. Materiały z sympozjum z cyklu „Przyszłość cywilizacji Zachodu” zorganizowanego przez Katedrę Filozofii Kultury KUL, Lublin: Fundacja Rozwoju Kultury Polskiej 2004, s. 177-187.

Wróblewski Z.: Społeczeństwo ryzyka a ochrona środowiska, [w:] Człowiek i państwo, red. P. Jaroszyński, P. Tarasiewicz, I. Chłodna, Lublin: Fundacja Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej 2006, s. 371-381.

Życiński J.: Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody. Lublin: Wyd. KUL 2009.