Pojęcie istnienia w czasie a pojęcie współistnienia z czasem w Monologionie Anzelma z Canterbury

Marcin Tkaczyk

Marcin Tkaczyk Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii

Słowa kluczowe: antynomia; Anzelm; Bóg; czas

Abstrakt

Anselm of Canterbury’s method to avoid antinomies in theology is presented and analyzed. In Monologion Anselm argues in favour of God’s existing at every time and every place on one side, and in favour of God’s existing at no time and no place on the other side. But this constitutes an antinomy, because e.g. for any time God’s existing at the time and God’s not existing at the time are equally provable. Anselm claims ambivalence of terms of natural languages to be responsible for the antinomy. Anselm’s solution is to introduce to theological discourse two artifical terms: „existing at a time” and „coexisting with a time”. Those terms are provided with precise meaning, which constitutes deductional relationship between them. For any and if is existing at a time then is coexisting with the time The converse is, however, not valid. This Allows Anselm to avoid the antinomy. The anticipation of Duns Scotus’ theory of univocity and some contemporary ideas of non-classical logics is also discussed.

Bibliografia

Anzelm z Canterbury: Monologion, [w:] Sancti Anselmi Cantuariensis archiepiscopi Opera omnia, t. 1, red. O.F.S. Schmitt, Seccovii 1938.
Kiczuk S.: Problematyka wartości poznawczej systemów logiki zmiany, Lublin: RW KUL 1984.
Tkaczyk M.: Zagadnienie sensowności języka teologii w ujęciu Józefa M. Bocheńskiego, „Lignum Vitae” 2 (2001), s. 83–160.
Tkaczyk M.: Logika czasu empirycznego. Funktor realizacji czasowej w językach teorii fizykalnych, Lublin: Wydawnictwo KUL 2009.
Viola C.É.: Anzelm z Aosty. Wiara i szukanie zrozumienia, przeł. E.I. Zieliński, Lublin: Wydawnictwo KUL 2009.
Zieliński E.I.: Przypisy do „Monologionu”, [w:] Anzelm z Canterbury, Monologion. Proslogion, przeł. T. Włodarczyk, E.I. Zieliński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1992.
Zieliński E.I.: Anzelm jako poprzednik Jana Dunsa Szkota w teorii jednoznaczności transcendentalnej, [w:] Saint Anselm. Bishop and Thinker, red. R. Majeran, E.I. Zieliński, Lublin: RW KUL 1999, s. 297-321.