Nietzsche o wolności jednostki, czyli o niespełnionych i spełnionych marzeniach

Marta Baranowska

doi:10.18290/rf.2016.64.1-8

Marta Baranowska Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Prawa i Administracji

DOI: https://doi.org/10.18290/rf.2016.64.1-8

Słowa kluczowe: wolność; człowiek; nadczłowiek; wolna wola; wola mocy

Abstrakt

Przedmiotem artykułu są rozważania o wolności człowieka. Nietzsche przede wszystkim neguje koncepcje wolnej woli, która jest tak zakorzeniona w powszechnej świadomości. Uważa jednak, że możliwe jest zdobycie wolności, a raczej jej nieustanne zdobywanie. Człowiek wolny jest wojownikiem. Do tego zdolny jest tylko nadczłowiek jako doskonały byt, charakteryzujący się dużym natężeniem woli mocy, dzięki której jest zdolny do indywidualnej twórczości. Większość ludzi, która żąda wolności, traktuje ją jako zabezpieczenie przed silnymi jednostkami. W rzeczywistości bowiem kwestią podstawową jest silna, bądź słaba wola, każdy chce zdobyć przewagę, a nie jedynie cieszyć się niezależnością wobec innych.

Bibliografia

Benisz, Henryk. Filozofia i sztuka u Nietzschego. Od krytyki filozofii wystrzegającej się sztuki do pochwały sztuki stającej się filozofią. Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, 1995.

Berlin, Isaiah. Cztery eseje o wolności, przeł. Daniel Grinberg. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994.

Buczyńska-Garewicz, Hanna. Człowiek wobec losu. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2011.

Frenzel, Ivo. Nietzsche. Przeł. Jacek Dziubiński. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1994.

Gillner, Helmut. Fryderyk Nietzsche. Filozoficzna i społeczna doktryna immoralizmu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965.

Granier, Jean. Le problème de la vérité dans la philosophie de Nietzsche. Paris: Éditions du Seuil, 1966.

Heywood, Andrew. Ideologie polityczne. Wprowadzenie, przeł. Miłosz Habura, Natalia Orłowska, Dorota Stasiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.

Hollingdale, Reginald John. Nietzsche, przeł. Władysław Jeżewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2001.

Jaspers, Karl. Nietzsche. Wprowadzenie do rozumienia jego filozofii, przeł. Dorota Stroińska. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1997.

Jaspers, Karl. Rozum i egzystencja. Nietzsche a chrześcijaństwo, przeł. Czesława Piecuch. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991.

Kaźmierczak, Zbigniew. Friedrich Nietzsche jako odnowiciel umysłowości pierwotnej. Analiza w kontekście fenomenologii religii Gerardusa van der Leeuwa. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2000.

Kuczyński, Janusz. „Fryderyk Nietzsche: wolność przeciwko społeczeństwu”. W: Antynomie wolności. Z dziejów filozofii wolności, red. Marian Drużkowski i Krystyna Sokół, 329–339. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966.

Kuderowicz, Zbigniew. Nietzsche. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.

Kusak, Leszek. Fryderyk Nietzsche. W poszukiwaniu utraconego ideału. Kraków: Wydawnictwo Księgarni Akademickiej, 1995.

Mill, John Stuart. O wolności, przeł. Juliusz Starkel. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.

Niecikowski, Jerzy. „Fryderyk Nietzsche: Tako rzecze Zaratustra”. „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2 (1997), 2: 137–146.

Nietzsche, Fiedrich. Antychryst. Próba krytyki chrześcijaństwa, przeł. Leopold Staff. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.

Nietzsche, Fiedrich. Ludzkie, arcyludzkie, przeł. Konrad Drzewiecki. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.

Nietzsche, Fiedrich. Notatki z lat 1885-1887, przeł. Marta Kopij i Grzegorz Sowiński. Dzieła wszystkie. Tom 12. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2012.

Nietzsche, Friedrich. Notatki z lat 1887-1889, przeł. Paweł Pieniążek. Dzieła wszystkie. Tom 13. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2012.

Nietzsche, Fiedrich. Pisma pozostałe, przeł. Bogdan Baran. Kraków: Inter Esse, 2004.

Nietzsche, Fiedrich. Poza dobrem i złem. Preludium do filozofii przyszłości, pzreł. Grzegorz Sowiński. Kraków: Wydawnictwo A Kraków, 2001.

Nietzsche, Fiedrich. Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przeł. Wacław Berent. Kęty: Wydawnictwo ANTYK, 2004.

Nietzsche, Fiedrich. Wędrowiec i jego cień, przeł. Konrad Drzewiecki. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.

Nietzsche, Fiedrich. Wiedza radosna, przeł. Leopold Staff. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.

Nietzsche, Fiedrich. Z genealogii moralności. Pismo polemiczne, przeł. Leopold Staff. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.

Nietzsche, Fiedrich. Zmierzch bożyszcz, czyli jak filozofuje się młotem, przeł. Paweł Pieniążek. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2004.

Nietzsche, Fiedrich. Nachlass. Pisma z lat 1884-1885, przeł. Grzegorz Kowal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.

Paci, Enzo. Związki i znaczenia, przeł. Stanisław Kasprzysiak. Warszawa: Czytelnik, 1980.

Pietrzak, Józef. „Idea nadczłowieka w filozofii Fryderyka Nietzschego”. Studia Filozoficzne 1986, 3: 101–116.

Pietrzak, Józef. Nietzscheańska koncepcja wychowania. Słupsk: WSP 1997.

Pietrzak, Józef. „Relatywizm etyczny Fryderyka Nietzschego”. Studia Filozoficzne 1985, 5–6: 129–142.

Simmel, Georg. Schopenhauer und Nietzsche – ein Vortragszyklus. München und Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot, 1923.

Tokarczyk, Roman. Współczesne doktryny polityczne. Kraków: Zakamycze, 2003.

Żelazny, Mirosław. Metafizyka czasu i wieczności jako filozofia człowieka w idealizmie niemieckim (od Kanta do Nietzschego). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1986.

Żelazny, Mirosław. Nietzsche „ten wielki wzgardziciel”. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2007.

Żelazny, Mirosław. „Wieczny powrót i wieczne powracanie w filozofii Fryderyka Nietzschego”. Studia Filozoficzne 1982, 11-12: 61–72.