Metateoria historii woli. Rozważania o powstaniu i wczesnym rozwoju pojęcia woli od V wieku przed Chr. do Maksyma Wyznawcy
Abstrakt
W tekście omawiam metateoretyczne uwarunkowania dla historii powstania i rozwoju pojęcia wolnej woli. Punktem wyjścia jest zagadnienie pojęcia spekulatywnego. Ponieważ wola jest pojęciem spekulatywnym, nie ma jednoznacznej definicji tego pojęcia. Dlatego też utrudnione jest badanie jego historii, ponieważ autorzy starożytni operowali różnymi teoriami chcenia i wolności, które nie zawsze były ze sobą kompatybilne. Następnie omawiam teorie chcenia i działania wybranych autorów, które miały istotny wpływ na późniejszy rozwój pojęcia woli. Rozpatruję pojęcie wyboru Platona, pojęcia życzenia i wyboru Arystotelesa, pojęcie przyzwolenia stoików, teorię wolności Epikura, teorię wyboru Aleksandra z Afrodyzji, pojęcie woli Augustyna z Hippony i teorię woli Maksyma Wyznawcy.
Artykuł jest wynikiem prac prowadzonych w ramach grantu „Historia rozwoju pojęcia 'wola' od V do XIII wieku” (2014/13/B/HS1/01386), finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Bibliografia
Allen, Pauline, i Bronwen Neil, red. 2015. The Oxford Handbook of Maximus the Confessor. Oxford: Oxford University Press.
Bathrellos, Demetrios. 2004. The Byzantine Christ: Person, Nature and Will in the Christology of Saint Maximus the Confessor. Oxford: Oxford University Press.
Bobzien, Suzanne. 1998. „The Inadvertant Conception and Late Birth of the Free-Will Problem”. Phronesis 43 (2): 133–75
Bobzien, Suzanne. 2000. „Did Epicurus Discover the Free Will Problem?”. W: David Sedley, ed. Oxford Studies in Ancient Philosophy, XIX, 287–337. Oxford: Oxford University Press
Bobzien, Suzanne. 2001. Freedom and Determinism in Stoic Philosophy, Clarendon
Börjesson, Johannes. 2015. „Augustine on the Will”. W: Pauline Allen i Bronwen Neil, red. The Oxford Handbook of Maximus the Confessor, 212–235. Oxford: Oxford University Press.
Cairns, Douglas. 1993. Aidos: The Psychology and Ethics of Honour and Shame in Ancient Greek Literature. Ovford: Clarendon Press
Dihle, Albrecht. 1982. The Theory of Will in Classical Antiquity. Berkeley: University of California Press.
Frede. Michael. 2002. „John of Damascus on Human Action, the Will, and Human Freedom”. W: Katerina Ierodiakonou, ed. Byzantine Philosophy and its Ancient Sources, 63–97. Oxford: Clarendon Press
Frede, Michael. 2007. „τὸ ἐφ’ ἡμῖν in ancient philosophy”, originally published posthumously in ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 37: 110–23. Re-edited by S. Meyer from the original manuscript. To appear in Pierre Destrée, Ricardo Salles, Marco Antonio Zingano, red. What is up to us? Studies on Causality and Responsibility in Ancient Philosophy, 110–23. Sankt Augustin: Academia Verlag.
Frede, Michael. 2011. A Free Will. Berkeley: University of California Press.
Gagarin, Michael. 2002. Antiphon the Athenian: Oratory. Law, and Justice in the Age of the Sophists. Austin: University of Texas Press.
Hoffman, Hoffmann, ed. 2008. Weakness of Will from Plato to the Present. Washington, D.C.: The Catholic University of America Press.
Irwin, Terence. 1983. „Euripides and Socrates”. Classical Philology. 78, 3: 183–97.
Irwin, Terence. 1992. „Who Discovered the Will?”. Philosophical Perspectives 6: 453-73.
Johnson, Monte Ransome. 2014. „Changing Our Minds: Democritus on What Is Up To Us”. W: Pierre Destrée, Ricardo Salles, Marco Antonio Zingano, What is up to us? Studies on Causality and Responsibility in Ancient Philosophy, 1–18. Sankt Augustin: Academia Verlag
Kaegi, Walter. 2015. „Byzantium in the Seventh Century”. W: Pauline Allen i Bronwen Neil, red. The Oxford Handbook of Maximus the Confessor, 84–106. Oxford: Oxford University Press.
Kahn, Charles. 1985. „Democritus and the origins of moral psychology”. American Journal of Philology 106 (1): 1–31
Kahn, Charles. 1996. „Discovering the Will: from Aristotle to Augustine”. W: John Dillon i A.A. Long, red. The Question of “Eclectism”. Berkeley: University of California Press.
Louth, Andrew. 1996. Maximus the Confessor. London, New York: Routledge.
McFarland, Ian. 2005. „Naturally and by Grace: Maximus the Confessor on the Operation of the Will”. Scottish Journal of Theology 58: 410-33.
McFarland, Ian A. 2015. „The Theology of the Will”. W: Pauline Allen i Bronwen Neil, red. The Oxford Handbook of Maximus the Confessor, 516–33. Oxford: Oxford University Press.
McPratlin, Richard James. 1957. Free Will and Choice in Nemesius of Emesa and St. John Damascene. Chicago: Loyola University of Chicago.
Neil, Bronwen. 2015. „Divine Providence and the Gnomic Will Before Maximus”. W: Pauline Allen i Bronwen Neil, red. The Oxford Handbook of Maximus the Confessor, 235–53. Oxford: Oxford University Press.
Nielsen, Karen. 2012. „The Will: Origins of the Notion in Aristotle’s Thought”. Antiquorum Philosophia 6: 47–70.
Pendrick, Gerard J. 2002, ed. Antiphon the Sophist. The Fragments. Cambridge Classical Texts and Commentaries 39. New York: Cambridge University Press.
Pink, Thomas, i M.W.F Stone, red. 2004. The Will and Human Action: from Antiquity to the Present Day. London Studies in the History of Philosophy. London: Routledge.
Price, Anthony. 2004. „Aristotle, the Stoics, and the will”. W: Thomas Pink i M.W.F Stone, red. The Will and Human Action: from Antiquity to the Present Day. London Studies in the History of Philosophy, 29–53. London: Routledge.
Gauthier, René-Antoine. 1954. „Saint Maxime le Confesseur et la psychologie de l’acte humaine”. Recherches de theologie ancienne et medievale 21: 51–100
Schwager, Raymund. 1986. Der wunderbare Tausch. Zur Geschichte und Deutung der Erlösungslehre. München: Kösel-Verlag.
Siecienski, A. Edward. 2007. „The Authenticity of Maximus the Confessor’s ‘Letter to Marinus’: The Argument from Theological Consistency”. Vigiliae Christianae, 61, 2: 189–227.
Sorabji, Richard. 1995. Animal Minds and Human Morals. Ithaca, N.Y: Cornell University Press.
Sorabji, Richard. 2004. „The concept of the will from Plato to Maximus the Confessor”. W: Thomas Pink i M.W.F. Stone, red. The Will and Human Action: from Antiquity to the Present Day. London Studies in the History of Philosophy, 6–29. London: Routledge.
Sorabji, Richard. 2007. „Epictetus on proairesis and self”. W: Theodore Scaltsas i Andrew S. Mason, red. The Philosophy of Epictetus. Oxford: Oxford University Press.
Taylor, C.C.W. 2010. The Atomists: Leucippus and Democritus. Fragments. Toronto: University of Toronto Press.
Von Arnim, Hans, ed. 2016. Stoicorum Veterum Fragmenta. Vol. 1–4. Eugene, OR: Wipf and Stock.
Copyright (c) 2017 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
