Filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza: Próba analizy w perspektywie filozofii nauki
Abstrakt
Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących się do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata.
Bibliografia
Abel, Günter. 2014. Świat jako znak i interpretacja. Tłum. Wiesław Małecki. Warszawa: Aletheia.
Amsterdamska, Olga. 1992. „Odmiany konstruktywizmu w socjologii nauki”. W: Pogranicza epistemologii, red. Janusz Niżnik. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Błasiak, Władysław. 1999. „Nauczanie przyrody”. W: Wiedza fizyczna i jej przekaz. Problemy studiów nauczycielskich, red. Władysław Błasiak. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
Bremer, Józef. 2010. „Pojęcie duszy w naukach kognitywnych”. Osoba i Dusza. Filozofia Chrześcijańska 7: 37–63.
Bremer, Józef. 2018. „Problem osoby w świetle neuronauk. Czy osoba to jedynie użyteczna metafora?” Studia Teologii Dogmatycznej, t. 18: Osoba ludzka — rzeczywistość czy użyteczna metafora. Teologia w dialogu z naukami: 11–28.
Bronk, Andrzej. 2010. „Poznawcza rola tradycji”. W: Metodologia: tradycja i perspektywy, red. Monika Walczak, 2–34. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Cackowski, Zdzisław. 1964. Problemy i pseudoproblemy. Warszawa: PWN.
Driven, Rosalind. 1989. „Changing conceptions”. W: Adolescent Development and School Science, red. Philip Adey, 79–99. London: Falmer Press.
Duchliński, Piotr. 2014. W stronę aporetycznej filozofii klasycznej. Konfrontacja tomizmu egzystencjalnego z wybranymi koncepcjami filozofii współczesnej. Universum philosophiae. Kraków: Wydawnictwo WAM, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Duchliński, Piotr. 2012. „Uwagi o stylu klasycznej koncepcji antropologii filozoficznej”. w: Spór o osobę w świetle klasycznej koncepcji człowieka. Studia i rozprawy, red. Piotr Stanisław Mazur, 207–245. Universum philosophiae. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Duchliński, Piotr, Andrzej Kobyliński, Ryszard Moń i Ewa Podrez. 2016. Inspiracje chrześcijańskie w etyce. Universum Ethicae Christianae. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
Dreinert, Tomasz. 1999. „O stosowaniu terminu ‘paradygmat’ w filozofii”. Pisma Humanistyczne 1: 9–16.
Fleck, Ludwik. 2011. „Epistemologiczne wnioski z przedstawionej historii pewnego pojęcia”. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 12, nr 1: 123–147.
Fleck, Ludwik. 1986. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Tłum. Maria Tuszkiewicz. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Gałecki, Sebastian. 2016. „O możliwości istnienia filozofii chrześcijańskiej”. Ruch Filozoficzny, 73, nr 3: 117–132. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RF.2016.028.
Giedymin, Jerzy. 1959. „Uogólniony postulat rozstrzygalności hipotez”. Studia Filozoficzne 5: 139-159.
Gilson, Étienne. 1963. Byt i istota. Tłum. Piotr Lubicz i Jerzy Nowak, Warszawa: IW PAX.
Grabińska, Teresa. 1998. Od nauki do metafizyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Grabińska, Teresa. 2003. „Filozofia wiedzy Kazimierza Ajdukiewicza i Ludwika Flecka”. Roczniki Naukowe [PWSZ w Wałbrzychu; Filozofia i metodologia nauk] 4: 13–19.
Grygiel, Wojciech, i Damian Wąsik. 2019. „Przyczynki do teologii ewolucji”. w: Powstanie człowieka. W ujęciu interdyscyplinarnym, red. Tomasz Maziarka, 155–173. Kraków: Copernicus Center Press.
Fąfara, J. Richard, i Rafał LIZUT. 2007. „Spór o rozumienie ‘filozofii chrześcijańskiej’ między É. Gilsonem a H. Gouhierem”. Człowiek w Kulturze 19: 331–355
Hajduk, Zygmunt. 2012a. Filozofia nauk przyrodniczych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Hajduk, Zygmunt. 2012b. Ogólna metodologia nauk. Wyd. 6. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Hajduk, Zygmunt. 2018. „Struktury metodologiczne w nauce”. Roczniki Filozoficzne 66, nr 2: 9–21.
Heller, Michał, Alicja Michalik i Józef Życiński (red.). 1987. Filozofować w kontekście nauki. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne.
Heller, Michał. 1996. „Naukowy obraz świata a zadanie teologa”. W: Obrazy świata w teologii i naukach przyrodniczych, red. Michał Heller, Stanisław Budzik i Stanisław Wszołek, 13–28. Tarnów: Biblos.
Heller, Michał. 2002. Sens życia i sens wszechświata. Studia z teologii współczesnej. Tarnów: Biblos.
Heller, Michał. 2006. Filozofia i wszechświat. Wybór pism. Kraków: Universitas.
Heller, Michał. 2008. Teologia i wszechświat. Tarnów: Biblos.
Heller, Michał. 2014. „Naturalizm teologiczny Józefa Życińskiego”. W: Józef Życiński. Transcendencja i naturalizm. Kraków: Copernicus Center Press.
Heller, Michał. 2019. Nauka i teologia — niekoniecznie tylko na jednej planecie. Kraków: Copernicus Center Press, Kraków.
Jodkowski, Kazimierz. 1990. Wspólnoty uczonych, paradygmaty i rewolucje naukowe. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jodkowski, Kazimierz. 2008. „Epistemiczne układy odniesienia i «warunek Jodkowskiego»”. W: Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata 7, red. Anna Latawiec i Grzegorz Bugajak, 108–123. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Jodkowski, Kazimierz. 2006. „Epistemiczny układ odniesienia teorii inteligentnego projektu”, Filozofia Nauki nr 1 (53): 95–105
Kamiński, Stanisław. 1992. Nauka i metoda: Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, oprac. Andrzej Bronk. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kamiński, Stanisław. 1989. Jak Filozofować. Studia z metodologii filozofii klasycznej, do druku przyg. Tadeusz Szubka. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kilian, J. Krzysztof. 2017. „Geneza idei epistemicznych układów odniesienia i ich odmiany”. Filozoficzne Aspekty Genezy 14: 137–190.
Klus-Stańska, Dorota. 2000. Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn: Wydawnictwo UW-M.
Krajna, Andrzej, i Krystyna Sujak-Lesz. 1997. Nauczanie fizyki w szkole a zmiany w obrazie świata ucznia. Fizyka 27, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Opole: Wydawnictwo UO.
Krajna, Andrzej, i Krystyna Sujak-Lesz. 2000. „Zagadnienie języka w nauczaniu przyrody”. Edukacja Przyrodnicza w Szkole Podstawowej. Numer specjalny: 35–47.
Koj, Leon. 1989. Wątpliwości metodologiczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kowalczyk, Stanisław. 1979. Bóg w myśli współczesnej. Wrocław: Wydawnictwo TUM.
Kowalczyk, Kinga. 2012. „Neuroteologia — naturalistyczna konceptualizacja doświadczenia religijnego”. Hybris nr 17: 50–79.
Krąpiec, Mieczysław A. 1994. Metafizyka. Zarys teorii bytu. Lublin: Wydawnictwo: RW KUL.
Krąpiec, Mieczysław. 1999. Odzyskać świat realny. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Kuhn, Thomas. 1962. Struktura rewolucji naukowych. Tłum. Helena Ostromęcka. Warszawa: PWN.
Laudan, Larry. 1978. Progress and Its Problems: Towards a Theory of Scientific Growth. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Lubański, Mieczysław. 1996. „Uwagi w sprawie tzw. naukowego obrazu świata”. W: Obrazy świata w teologii i naukach przyrodniczych, red. Michał Heller, Stanisław Budzik i Stanisław Wszołek, 28–42. Tarnów: Biblos.
Małkiewicz, Elżbieta. 2003. „Pojęcia potoczne i naukowe a proces nauczania — uczenia się w szkole podstawowej”. Edukacja Przyrodnicza w Szkole Podstawowej nr 3/4: 11-20.
Marciszewski, Witold. 1976. Rola dyskusji w nauczaniu i wychowaniu. Warszawa: Książka i Wiedza.
Maziarka, Tomasz (red). 2019. Powstanie człowieka. W ujęciu interdyscyplinarnym. Kraków: Copernicus Center Press.
Messer, Neil. 2007. Selfish Genes and Christian Ethics: Theological and Ethical Reflections on Evolutionary Biology. London: SCM Press.
Messer, Neil. 2011. Respecting life: Theology and Bioethics. London: SCM Press.
Messer, Neil 2013. Flourishing: Health, Disease and Bioethics in Theological Perspective. Grand Rapids: Eerdmans.
Messer, Neil. 2017. Theological Neuroethics: Christian Ethics Meets the Science of the Human Brain. London: Bloomsbury T & T Clark.
Motycka, Alina. 2005. „Filozofia a paradygmaty”. w: Rozum i intuicja w nauce. Zbiór rozpraw i szkiców filozoficznych, 111–125. Warszawa: Eneteia.
Motycka, Alina. 1999. „Filozofia nauki a problem założeniowości w nauce”. W: Wiedza a założeniowość, red. Alina Motycka, 23–33. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Nowak, Leszek. 1998. Byt i myśl. U podstaw negatywistycznej metafizyki unitarnej. T. 1: Nicość i istnienie, Poznań: Zysk i S-ka.
Pabian, Tadeusz, 2016. Anatomia konfliktu. Między nowym ateizmem a teologią nauki. Kraków: Copernicus Centre Press.
Popper, Karl R. 1977. Logika odkrycia naukowego. Tłum. Urszula Niklas. Warszawa: PWN.
Popper, Karl R. 1999. Droga do wiedzy. Domysły i refutacje. Tłum. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Popper, Karl R. 1997. Nieustanne poszukiwania. Autobiografia intelektualna. Tłum. Adam Chmielewski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Popper, Karl R.. 1963. „Krytycyzm i tradycja. W stronę racjonalnej teorii tradycji. Prawda nie jest oczywista”. Znak nr 109–110 (7–8): 863–889.
Pietruska-Madej, Elżbieta. 1975. Metodologiczne problemy rewolucji chemicznej. Warszawa: PWN.
Pietruska-Madej, Elżbieta. 1990. Odkrycie naukowe. Kontrowersje filozoficzne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Putnam, Hillary. 1998. Wiele twarzy realizmu i inne eseje. Tłum. Adam Grobler, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Roskies, Adina L. 2002. „Neuroethics for the New Millennium”. Neuron 35:21-23.
Sady, Wojciech. 1993. „Wstęp”. W: Ludwig Wittgenstein. O pewności. Tlum. Wojciech Sady. Warszawa: Aletheia.
Sady, Wojciech. 2013. Spór o racjonalność naukową: od Poincarégo do Laudana. Wyd. 2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Sellars, Wilfried. 1991. „Philosophy and the Scientific Image of Man”. W: Science, Perception and Reality, 1–41. Atascadero: Ridgeview Publishing Company.
Sierotowicz, Tadeusz. 2018. „Filozofia dramatu jako filozoficzna tradycja badawcza”. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce nr 64: 59–94.
Shanley, J. Brian. 2017. Tradycja tomistyczna. Tłum. Ryszard Mordarski. Kraków, Poznań, Warszawa: W drodze.
Słomka, Marek. 2018. Działanie Boga w świecie. Analiza filozoficzna. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Słomka, Marek. 2018. „Otwarta nauka i otwarty teizm wobec ideowego fundamentalizmu”. Roczniki Filozoficzne 66, nr 2: 173–187. DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rf.2018.66.2-9.
Stachewicz, Krzysztof. 2013. „O filozofii chrześcijańskiej. Kilka uwag z perspektywy historycznej i futurologicznej”. Logos i ethos 2 (35): 219–234.
Stępień, Antoni B. 1997. „Filozofia klasyczna w obecnej sytuacji”. Zeszyty Naukowe KUL 15, nr 3–4: 57–59.
Szałata, Kazimierz. 2004. Filozofia chrześcijańska. Na marginesie wielkiej debaty od encykliki „Aetarni Patris” do „Fides et ratio”. Warszawa: Fundacja Polska Raoula Follereau.
Szydłowski, Henryk (red.). 1991. Nauczanie fizyki a wiedza potoczna uczniów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Wojtysiak, Jacek. 2012. „Panenteizm. W związku z poglądami Józefa Życińskiego, Charlesa Hartshorne’a innych przedstawicieli ‘zwrotu panenteistycznego’”. Roczniki Filozoficzne 60, nr 4: 312- 337.
Wojtysiak, Jacek. 2019. „Teistyczna filozofia nauki”. W: Metodologia nauk. Cz. 1: Czym jest nauka?, red. Stanisław Janeczek, Monika Walczak i Anna Starościc, 577–602. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Woleński, Jan. 1996. W stronę logiki. Kraków: Wydawnictwo Aureus.
Wójcik, Bogusław. 2003. „Neuroteologia — fakty i mity”, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 33: 150–153.
Wittgenstein, Ludwig. 1993. O pewności. Tłum. Wojciech Sady. Warszawa: Aletheia,
Wittgenstein, Ludwig. 2000. Uwagi różne. Tłum. Małgorzata Kowalewska, Warszawa: KR.
Wroniecka, Grażyna. 2012. „Konstruktywizm a myślenie potoczne”. Principia 56: 7-22.
Wygotski, Lew. 2000. „Rozwój myślenia i tworzenia pojęć w okresie dorastania”. W: Idem. Wybrane prace psychologiczne II. Dzieciństwo i dorastanie, 221–304. Poznań: Zysk i S-ka.
Zybertowicz, Andrzej. 1995. Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Życiński, Józef. 1985. Teizm i filozofia analityczna. T. I. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Życiński, Józef. 1989. W kręgu nauki i wiary. Kalwaria Zebrzydowska: Calvarianum.
Życiński, Józef. 1996. „Filozofować w kontekście nauki”. W: Rozmowy o filozofii, red. Andrzej Zieliński, Maciej Bagiński i Jacek Wojtysiak, 213–248. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Życiński, Józef. 1994. Elementy filozofii nauki. Tarnów: Biblos.
Życiński, Józef. 2013. Struktura rewolucji metanaukowej. Studium rozwoju współczesnej nauki. Kraków: Copernicus Center Press.
Życiński, Józef. 1988. Teizm i filozofia analityczna. T. 2. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Życiński, Józef. 2014. Transcendencja i naturalizm. Kraków: Copernicus Center Press.
Życiński, Józef, 2009. Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Copyright (c) 2021 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
