Cnota, charakter, dobroć. W nawiązaniu do powieści autobiograficznej Raimonda Gaity Mój ojciec Romulus
Abstrakt
Przedmiotem tekstu jest rozróżnienie między dobrocią i cnotą oraz złem i występkiem, wprowadzone przez Hannah Arendt na podstawie lektury powieści Hermanna Melville’a Billy Budd. Rozróżnienie to analizuję, odnosząc się do historii życia Romulusa Gaity, bohatera powieści autobiograficznej Mój ojciec Romulus, której autorem jest australijski etyk Raimond Gaita. W paragrafie 1 zajmuję się ową dystynkcją, wskazując na przewartościowanie takich pojęć, jak cnota i występek w powieści Melville’a oraz jego rozumienie cnoty. Następnie (paragraf 2) staram się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego Gaita pisze o swym ojcu, używając kategorii charakteru, a nie cnoty. Dalej (paragraf 3) podejmuję refleksję nad relacją między cnotą, charakterem, dobrocią a chorobą psychiczną Romulusa. Na koniec (paragraf 4) odpowiadam na pytanie, jaki jest metafizyczny fundament, na którym Gaita formułuje przekonanie o wyższości Dobra i dobroci nad cnotą oraz pokazuję, jakie konkrety składają się na przyjmowaną przez Romulusa etykę dobroci.
Bibliografia
Annas, Julia. 1995. „Virtue as a skill”. International Journal of Philosophical Studies 3 (2): 227–243.
Arendt, Hannah. 1991. O rewolucji. Przełożył Mieczysław Godyń. Kraków: Wydawnictwo X, Dom Wydawniczy TOTUS.
Arystoteles. 1996. Etyka Nikomachejska. Przełożyła Daniela Gromska. Warszawa: PWN.
Bloom, Harold. 2002. Genius: A Mosaic of One Hundred Exemplary Creative Minds. New York: Warner.
Bremer, Józef. 2001. Ludwig Wittgenstein a religia. Wprowadzenie. Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna.
Doris, John M. 2002. Lack of Character: Personality and Moral Behavior, Cambridge: Cambridge University Press.
Flanagan, Owen. 1991. Varieties of Moral Personality: Ethics and Psychological Realism. Harvard: Harvard University Press.
Gaita, Raimond. 2002. A Common Humanity. Thinking about Love and Truth and Justice. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
Gaita, Raimond. 2004. Good and Evil. An Absolute Conception. Second Edition. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
Gaita, Raimond. 2013. Mój ojciec Romulus. Przełożyła Magdalena Budzińska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Gaita, Raimond. 2007. „Romulus, My Father: From Book to Screenplay to Film”. W: Nick Drake. Romulus, My Father: Screenplay, vii–xxiv. Sydney: Currency Press.
Głąb, Anna. 2010. Rozum w świecie praktyki. Koncepcja filozofii Marthy C. Nussbaum. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Haidt, Jonathan. 2007. Szczęście. Od mądrości starożytnych po koncepcje współczesne. Przełożyła Agnieszka Nowak. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hardie, William Francis. 1968. Aristotle’s Moral Theory. Oxford: Clarendon Press.
Harman, Gilbert. 1977. The Nature of Morality: An Introduction to Ethics. Oxford: Oxford University Press.
Haybron, Daniel M. 2013. Happiness. A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Jaśtal, Jacek. 2004. Etyka cnót, etyka charakteru. W: Etyka i charakter. Wybrał i przełożył Jacek Jaśtal, 7–42. Kraków: Aureus.
Kant, Immanuel. 2005. Metafizyczne podstawy nauki o cnocie. Przełożył Włodzimierz Galewicz. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Malcolm, Norman. 1999. Ludwig Wittgenstein: wspomnienie. Przełożyli Katarzyna Gurczyńska i Jacek Gurczyński. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Melville, Herman. 1966. Billy Budd. Przełożył Bronisław Zieliński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Miller, Christian B. 2013. Moral Character: An Empirical Theory. Oxford: Oxford University Press.
Nussbaum, Martha. 1995. „Aristotle on Human Nature and the Foundations of Ethics”. W: World, Mind, and Ethics: Essays on the Philosophy of Bernard Williams, red. J.E.J. Altham and Ross Harrison, 86–131. Cambridge: Cambridge University Press.
Olubas, Brigitta. 2014. „Romulus, My Father and the Australian Literary Imaginary”. W: A Sense for Humanity. The Ethical Thought of Raimond Gaita, red. Craig Taylor and Melinda Graefe, 37–49. Victoria: Monash University Publishing.
O’Neill, Onora. 2009. „Etyka Kantowska”. Przełożył Paweł Łuków. W: Przewodnik po etyce, red. Peter Singer, red. naukowa polskiego wydania Joanna Górnicka, 214–225. Warszawa: Książka i Wiedza.
Platon. 2007. Obrona Sokratesa. W: idem. Dialogi. Przełożył Władysław Witwicki. Wybrał, przejrzał, przedmową i objaśnieniami opatrzył Andrzej Lam, 181–223. Warszawa: Unia Wydawnicza „Verum”.
Russell, Daniel C. 2015. „Aristotle on Cultivating Virtue”. W: Cultivating Virtue. Perspectives from Philosophy, Theology, and Psychology, red. Nancy E. Snow, 17–49. Oxford, New York Oxford University Press.
Szutta, Natasza. „Status współczesnej etyki cnót”. Diametros 1 (2004): 70–84. Dostęp on-line: http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/index.php/diametros/article/download/17/13.
Tanesini, Alessandra. 2016. „Teaching Virtue: Changing Attitudes”. Logos & Episteme 7, 4: 503–527.
Wittgenstein, Ludwig. 1995. Wykład o etyce. W: idem. Wykłady o religii i etyce. Przełożył Wojciech Sady, 75–85. Kraków: Znak. Dostęp on-line: http://sady.up.krakow.pl/wittgenstein.we.htm.
Witwicki, Władysław. 1939. O typach charakteru. Warszawa: Wydawnictwo Sekcji Psychologicznej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej.
Copyright (c) 2020 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
