Structural approach to Gonseth's theory of the development of scientific cognition

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Strukturalne ujęcie gonsethowskiej teorii rozwoju poznania naukowego

Artykuł jest pewnym krokiem w kierunku zbliżenia epistemologii Gonsetha do epistemologii genetycznej Piageta. Aby porównać koncepcję Gonsetha z analogicznymi poglądami Piageta, należy wypracować wspólną płaszczyznę porównawczą, tzn. trzeba osiągnąć taki sam stopień abstrakcji. W tym celu proponuję ująć zrekonstruowane poglądy Gonsetha w ramy struktur dynamicznych, abstrahujących od treści bezpośrednio związanych z nauką. Takie ujęcie strukturalne może być także uważane za weryfikację filozofii Gonsetha w świetle psychologicznych badań dokonanych przez Piageta.

Teoria naukowa, baza techniczna i intuicja − poprzez określone sprzężenia − wyznaczają strukturę poznawczą, która nie jest nam dana z góry. To znaczy, każda struktura tego typu wywodzi się z wcześniejszej w wyniku pewnych przekształceń. Ponadto każda z nich jest otwarta na dalszy rozwój. Akomodując się do zakłóceń zewnętrznych, struktury poznawcze dążą do osiągnięcia stanu równowagi wewnętrznej, co wiąże się z asymilacją nowych elementów poznawczych. W wyniku takiego procesu struktura może doznać głębokich transformacji.

Pewne podobieństwa porównywanych koncepcji zarysowują się więc w odniesieniu do rozwoju poznania w ogóle i rozwoju struktur operacyjnych wypracowanych przez podmiot.

Takie strukturalne ujęcie filozofii nauki może przyczynić się do wypracowania płaszczyzny porównawczej frankofońskiego neoracjonalizmu, którego Gonseth, Piaget oraz Bachelard są czołowymi twórcami.