Jak dwoje staje się jednym? Pojęcie tożsamości u Pawła Florenskiego

  • Paweł Rojek Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Filozoficzny
Słowa kluczowe: filozofia rosyjska; metafizyka miłości; współistotność; zasada tożsamość nieodróżnialnych; teoria wiązki; teoria tropów; personalizm

Abstrakt

Paweł Florenski starał się sformułować ontologiczną teorię miłości. Uważał on, że miłość jest nie tylko zjawiskiem psychicznym, lecz zakłada także jakiegoś rodzaju rzeczywiste zjednoczenie. Florenski proponował, by rozumieć je jako współistotność. Dwa numerycznie różne podmioty mogą stać się czymś jednym dzięki swojej numerycznie tożsamej istocie. Prócz tego Florenski zarysował teorię ontologiczną opartą na odróżnieniu między rzeczami a osobami. Wydaje się, że uznawał on wiązkową teorię przedmiotów i nominalizm tropowy dla kategorii rzeczy i teorię substratu połączoną z realizmem dla kategorii osób. Pogląd Florenskiego można więc uznać za jedno ze stanowisk w dyskusji o zasadzie identyczności nieodróżnialnych. Staram się także pokazać, że można przezwyciężyć pewne poważne problemy filozoficzne i teologiczne ontologii miłości Florenskiego jeśli doda się do niej patrystyczne rozróżnienie między istotą a energią.

Bibliografia

Armstrong, David M. Universals and Scientific Realism. T. 1: Nominalism and Realism. Cambridge: Cambridge University Press, 1978.

Augustyn, św. O Trójcy Świętej. Tłum. Maria Stokowska. Kraków: Znak, 1996.

Black, Max. „Zasada identyczności rzeczy nieodróżnialnych”. Tłum. Marcin Iwanicki. Roczniki Filozoficzne 55 (2007), nr 1: 285–296.

Florenski, Paweł. Filar i podpora prawdy. Próba teodycei prawosławnej w dwunastu pismach. Tłum. Jacek Chmielewski. Warszawa: KR, 2009.

Kripke, Saul. „Identyczność a konieczność”. Tłum. Tadeusz Szubka. W: Metafizyka w filozofii analitycznej. Red. Tadeusz Szubka, 95–125. Lublin: TN KUL, 1995.

Leibniz, Gottfried Wilhelm. „Wyznanie wiary filozofa”. Tłum. Juliusz Domański. W: Wyznanie wiary filozofa. Rozprawa metafizyczna. Monadologia. Zasady natury i łaski oraz inne pisma filozoficzne, 3–56. Warszawa: PWN, 1969.

Loux, Michael J. Substance and Attribute: A Study In Ontology. Dordrecht: Reidel, 1978.

Лурье, Василий [Lur’e, Vasiliy], „Послесловие [Posleslovie]”. W: Иоанн Мейендорф [Ioann Meyendorf]. Жизнь и труды святителя Григория Паламы. Введение в изучение [Zhizn’ i trudy svyatitelya Grigoriya Palamy. Vvedeniye v izucheniye], 327–361. Санкт-Пeтeрбург: Византинороссика [Sankt-Peterburg: Vizantinorossika], 1997.

Моисеев, В[ячеслав] И[ванович] [Moiseyev, Vyacheslav Ivanovich]. Логика всеединства [Logika vseyedinstva]. Москва: Пeр Сe [Moskva: Per Se], 2002.

Moreland, James. P. Universals. Chesham: Acumen, 2001.

Rojek, Paweł. „Filar i podpora prawdy jako lekarstwo na melancholię”. Christianitas 44 (2010): 302–316.

Rojek, Paweł. „The Logic of Palamism”. W: Logic in Orthodox Christian Thinking. Red. Andrew Schumann, 38-80. Hausenstamm: Ontos Verlag, 2013.

Rojek, Paweł. „Rosyjski projekt filozofii teologicznej”. W: Rosyjska metafizyka religijna. Red. Teresa Obolevitch i Wojciech Kowalski, 23–44. Tarnów: Biblos, 2009.

Rojek, Paweł. „Intellectus quaerens fidem: Georges Florovsky on the Relation between Philosophy and Theology”. Roczniki Filozoficzne 64 (2016), nr 4: 147–163.

Slesinski, Robert. Pavel Florensky: A Metaphysics of Love. Crestwood: St. Vladimir’s Seminary Press, 1984.

Vaenius, Otto. Amoris divini emblemata. Antverpiae: Officina Martini Nuti et Ioannis Meursi, 1615.

Opublikowane
2020-06-12
Dział
Artykuły