Gabriel Marcel and Heterocentric Ethics
Abstract
The article presents ethical dimension of Gabriel Marcel’s philosophical thought. Concerning several categories that it contains (including trial, betrayal, community, sacrifice, presence, availability, intersubjectivity, love) it is described as heterocentric. This term, taken from the very writings of Marcel, is here applicated in order to distinguish it from the terms already well-established in the literature (yet related mainly to later ideas), such as “philosophy of the other” or “identity-difference dialectics”; in general, it points to an attitude towards the other, which, however, leads to internal self-recovery. There is a task in front of a man on the road: to answer a call coming from both the inside and the outside; ultimately the aim is to anchor one’s own existence in the depth of reality which exceeds it. It is also shown that Marcel's ethics does not evade ontology, and that the answer to the question of how to live is inextricably linked with the reflection over being.
References
Bergson, Henri. 2007. Dwa źródła moralności i religii. Tłum. Piotr Kostyło i Krzysztof Skorulski. Kraków: Znak.
Bierdiajew, Mikołaj. 1999. Głoszę wolność. Wybór pism. Tłum. Henryk Paprocki. Warszawa: Aletheia.
Bierdiajew, Mikołaj. 2002. Rozważania o egzystencji. Filozofia samotności i wspólnoty. Tłum. Henryk Paprocki. Kęty: Antyk.
Buber, Martin. 1992. Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Tłum, Jan Doktór. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Dec, Ignacy. 1995. Dwie antropologie: Tomaszowa a Marcelowa teoria człowieka. Wrocław: PFT.
Dybel, Paweł. 2012. „Kłopot z «intersubiektywnością»”. W: Intersubiektywność, red. Piotr Makowski, 17–28. Kraków: Universitas.
Farges, Julien. 2013. „L’«hyperphénoménologique» et le «métaproblématique». Remarques sur les limites de la phénoménologie dans la pensée de Gabriel Marcel”. W: Gabriel Marcel et la phénoménologie, red. Pascal David, 23–52. Paris: Présence de Gabriel Marcel.
Fromm, Erich. 2015. Mieć czy być? Tłum. Jan Karłowski. Poznań: Rebis.
Gielarowski, Andrzej. 2006. „Obecność: między widzialnością a tym, co niewidzialne”. W: Metafizyka obecności, red. Aleksander Bobko i Magdalena Kozak, 77–108. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Gielarowski, Andrzej. 2007. „Obecność i tajemnica”. W: Od filozofii refleksji do hermeneutyki. Francuska filozofia religii, red. Joanna Barcik, 209–227. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Gielarowski, Andrzej. 2013. Tajemnica obecności: bycie i intersubiektywność w filozofii Gabriela Marcela. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Hazelton, Roger. 1958. “Marcel on Mystery”. The Journal of Religion 38, no. 3: 155–167. DOI: 10.1086/485076.
Hernandez, Jill Graper. 2011. Gabriel Marcel’s Ethics of Hope. Evil, God and Virtue. London: Continuum.
Hocking, William Ernest. 1954. „Marcel and the Ground Issues of Metaphysics”. Philosophy and Phenomenological Research 14, no. 4: 439-69. DOI:10.2307/2103227.
Kołakowski, Leszek. 1997. Bergson. Warszawa: Wydawnicwo Naukowe PWN.
Kruszelnicki, Michał. 2008. Drogi francuskiej heterologii. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Lévinas, Emmanuel. 2002. Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marcel, Gabriel. 1959. „What Can One Expect of Philosophy?”. An Irish Quarterly Review 48, no. 190: 151–162.
Marcel, Gabriel. 1965. Od sprzeciwu do wezwania. Tłum. Stanisław Ławicki. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Marcel, Gabriel. 1974. „Testament filozoficzny”. Tłum. Stanisław Grygiel. Znak 241-242: 978–988.
Marcel, Gabriel. 1984. Homo viator. Wstęp do metafizyki nadziei. Tłum. Piotr Lubicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Marcel, Gabriel. 1987. Dziennik metafizyczny. Tłum. Ewa Wende. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Marcel, Gabriel. 1991. „I and Thou“. W: The Philosophy of Martin Buber, red. Paul Arthur Schilpp i Maurice Friedman, 41–48. La Salle: Open Court.
Marcel, Gabriel. 1995. Tajemnica bytu. Tłum. Małgorzata Frankiewicz. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Marcel, Gabriel. 1997. „Obecność i nieśmiertelność”. Tłum. Krystyna Wróblewska. W drodze 51, nr 11: 7–17.
Marcel, Gabriel. 1998. „Position et approches concrètes du mystère ontologique”. W: Idem. L’homme problématique. Position et approches concrètes du mystère ontologique. Nouvelle édition, 187–244. Paris: Association Présence de Gabriel Marcel.
Marcel, Gabriel. 2001. Być i mieć. Tłum. Donata Eska. Warszawa: Altaya.
Marcel, Gabriel. 2011. Mądrość i poczucie sacrum. Tłum. Krzysztof Chodacki i Paulina Chołda. Kraków: Arcana.
Mukoid, Ewa. 1999. Filozofia zła. Nabert, Marcel, Ricoeur. Kraków: Universitas.
Murawska, Monika. 2005. Problem innego. Analiza porównawcza koncepcji intersubiektywności Maurice’a Merleau-Ponty’ego i Emmanuela Lévinasa. Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii.
Murchland, Bernard G. 1959. „The Philosophy of Gabriel Marcel”. The Review of Politics 21, no 2: 339–356. DOI:10.1017/S0034670500022427.
O’Malley, John B. 1966. The Fellowship of Being. An Essay on the Concept of Person in the Philosophy of Gabriel Marcel, Hague: Springer.
Podsiad, Antoni. 1984. „Gabriel Marcel, czyli próba chrześcijańskiego egzystencjalizmu”. W: Gabriel Marcel. Homo viator. Wstęp do metafizyki nadziei. Tłum. Piotr Lubicz, 289–316. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Ricœur, Paul. 1976. „Gabriel Marcel et la phénoménologie”. W: Entretiens autour de Gabriel Marcel, red. Jeanne Parain-Vial, Paul Ricœur et al., 52–74. Neuchâtel, Paris: Éditions de la Baconnière.
Ricœur, Paul. 1989. „Entre éthique et ontologie: la disponibilité”. W: Gabriel Marcel: colloque organisé par la Bibliothèque Nationale et l’association «Présence de Gabriel Marcel», red. Michele Sacquin, 157–165. Paris: Bibliothèque Nationale.
Ricoeur, Paul. 2003. O sobie samym jako o innym. Tłum. Bogdan Chełstowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Skarga, Barbara. 1982. Czas i trwanie: studia o Bergsonie. Warszawa: PWN.
Szabat, Marta. 2018. Inny — źródło wiedzy: możliwości etyki heterologicznej na tle wybranych koncepcji myślicieli francuskich XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sweetman, Brendan. 2008. The Vision of Gabriel Marcel: Epistemology, Human Person, Transcendent. Amsterdam, New York: Rodopi.
Tarnowski, Karol. 1993. Ku absolutnej ucieczce. Bóg i wiara w filozofii Gabriela Marcela. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Tarnowski, Karol. 1995. „Gabriel Marcel, filozof próby”. Przedmowa do: Gabriel Marcel. Tajemnica bytu. Tłum. Małgorzata Frankiewicz, 9–22. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tarnowski, Karol. 2000. Bóg fenomenologów. Kraków: Biblos.
Tilliette, Xavier. 1998. „Gabriel Marcel: l’éthique entre l’ontologie et le christianisme”. Posłowie w: Entretiens Paul Ricœur Gabriel Marcel, 131–148. Paris: Association Présence de Gabriel Marcel.
Treanor, Brian. 2006. Aspects of Alterity: Levinas, Marcel and the Contemporary Debate. New York: Fordham University Press.
Warmbier, Adriana. 2015. „Spór o pojęcie intersubiektywności. Transcendentalizm etyczny a podmiotowa treść doświadczenia”. Kwartalnik Filozoficzny 43 (4/2015): 45-60. http://pau.krakow.pl/KwartalnikFilozoficzny/KF_XLIII_2015_z4_03.pdf
Wood, Robert E. 1999. „The Dialogical Principle and the Mystery of Being: The Enduring Relevance of Martin Buber and Gabriel Marcel”. International Journal for Philosophy of Religion 45, no. 2: 83-97. https://www.jstor.org/stable/40036026.
Copyright (c) 2021 Roczniki Filozoficzne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
