Polish 20th-Century Discussions of Rationality
Abstract
The article presents twentieth-century Polish philosophical discussions of rationality, especially in the cognitive context. Discussed are diverse viewpoints, from those presented by Kazimierz Twardowski, the Lvov–Warsaw School founded by him to those of post-war thinkers: Leszek Kołakowski and Marian Przełęcki. In the second part, three systematic issues concerning the rationality of beliefs are discussed and analyzed: the problem of their binary nature, rationality criteria, and the issue of justifying the choice of rationality.
References
Ajdukiewicz, Kazimierz. „Logistyczny antyirracjonalizm w Polsce”. Przegląd Filozoficzny 37, nr 4 (1934): 399–408.
Ajdukiewicz, Kazimierz. „Die Logistische Antirrationalismus in Polen”. Erkenntnis 5 (1935): 151–61.
Ajdukiewicz, Kazimierz. „Zagadnienie uzasadniania”. In: Tenże, Język i poznanie, 2:374–83. Warszawa: PWN, 1985.
Ajdukiewicz, Kazimierz. Zagadnienia i kierunki filozofii. Kęty: Antyk, 2004.
Ayer, Alfred. J. Language, Truth and Logic. New York: Dover Publications, 1952.
Bocheński, Józef M. “O filozofii analitycznej”. W: Tenże, Logika i filozofia. Wybór pism, 35–49. Warszawa: PWN, 1993.
Carnap, Rudolph. Filozofia jako analiza języka nauki. Tłum. Andrzej Zabłudowski. Warszawa: PWN, 1969.
Cherniak, Christopher. Minimal Rationality. Cambridge, MA: MIT Press, 1986.
Dąmbska, Izydora. „Irracjonalizm a poznanie naukowe”. Kwartalnik Filozoficzny 14 (1938): 83–118, 185–212.
Elzenberg, Henryk. Z filozofii kultury. Kraków: Znak, 1991.
Elzenberg, Henryk. Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2002.
Elzenberg, Henryk. Wartość i człowiek. Rozprawy z humanistyki i filozofii. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005.
Heller, Michał. Moralność myślenia. Tarnów: Biblos, 1991.
Ingarden, Roman. „Spór o istotę filozofii”. Przegląd Warszawski 4, nr 2 (1922): 161–72.
Ingarden, Roman. Czy zadaniem filozofii jest synteza nauk szczegółowych? Kwartalnik Filozoficzny 13, z. 2 (1936): 195–214.
Ingarden, Roman. Spór o istnienie świata. Wyd. 3. T. 1. Warszawa: PWN, 1987.
Jadacki, Jacek J. „W sprawie granic odpowiedzialności za słowo”. Studia Filozoficzne, nr 8–9 (1985): 81–85.
Kalinowski, Jerzy. „Przekonania i funktory przekonaniowe”. W: Studia z teorii poznania i filozofii wartości, red. Władysław Stróżewski, 59–70. Wrocław: Ossolineum, 1978.
Kamiński, Stanisław. „Czym są w filozofii i logice tzw. pierwsze zasady?” Roczniki Filozoficzne 11 (1963): 5–23.
Kleszcz, Ryszard. O racjonalności. Studium epistemologiczno-metodologiczne. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 1998.
Kleszcz, Ryszard. „Rationality and Requirements of Logic”. Logica Trianguli 5 (2001): 63–71.
Kleszcz, Ryszard. O rozumie i wartościach, Łódź: Wydawnictwo WSHE w Łodzi, 2007.
Kleszcz, Ryszard. Metoda i wartości. Metafilozofia Twardowskiego. Warszawa: Semper, 2013.
Kleszcz, Ryszard. „Dwie metafilozofie: Elzenberg a Szkoła Lwowsko-Warszawska”. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 26, nr 4 (2017): 289–320.
Kleszcz, Ryszard. Profile metafilozoficzne. Łódź: Wydawnictwo Naukowe UŁ, 2020.
Kleszcz, Ryszard. „Roman Ingarden i dyskusje metafilozoficzne”. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria R 29, nr 4 (2020): 103–22.
Koj, Leon. „O zasadności przekonań”. W: Fragmenty filozoficzne ofiarowane Henrykowi Hiżowi, red. Jerzy Pelc, 49–60. Warszawa: Zakład Semiotyki Logicznej UW, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, 1992.
Kołakowski, Leszek. „Nieracjonalności racjonalizmu”. W: Tenże, Pochwała niekonsekwencji, 2:114–53. Warszawa: NOWA, 1989.
Kołakowski, Leszek. Obecność mitu, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2009.
Krąpiec, Mieczysław A. Metafizyka, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1978.
Łubnicki, Narcyz. „Myślenie a działanie”. Studia Filozoficzne, nr 2 (1957): 117–44.
Przełęcki, Marian. Poza granicami nauki. Z semantyki poznania pozanaukowego. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne, 1996.
Przełęcki, Marian. Horyzonty metafizyki. Warszawa: Semper, 2006.
Szaniawski, Klemens. „Racjonalność jako wartość”. Studia Filozoficzne, nr 5–6 (1983): 7–15.
Twardowski, Kazimierz. „Przemówienie z okazji 25-lecia PTF”. W: Wybrane pisma filozoficzne, red. Kazimierz Twardowski, 379–84. Warszawa: PWN, 1965.
Wittgenstein, Ludwig. Tractatus logico-philosophicus. Tłum. Bogusław Wolniewicz. Warszawa: PWN, 1997.
Woleński, Jan. „Racjonalność jako modalność”. Kultura i Społeczeństwo 36, nr 3 (1992): 37– 46.
Życiński, Józef. Teizm i filozofia analityczna. T. 1, 1985. T. 2, 1988. Kraków: Znak.
Copyright (c) 2022 Roczniki Filozoficzne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
