Kapucyni prowincji polskiej wobec wydarzeń lat 1914-1921

Abstrakt

W artykule zostały przedstawione warunki polityczne i wewnętrzne, w jakich znalazła się polska prowincja Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w latach 1914-1921. W prowincji nastąpiła w tych latach wymiana stanu personalnego: zmarli zakonnicy, którzy pamiętali kasatę klasztorów przeprowadzoną przez carat w 1864 r., a ich miejsce zajęli nowi, przyjęci do zakonu po ukazie tolerancyjnym z 1905 r. Liczba klasztorów wzrosła do czterech: do dwóch istniejących, w Nowym Mieście nad Pilicą i w Łomży, doszły odzyskane dawne klasztory, mianowicie w Warszawie (odzyskany w 1918 r.) i w Lublinie (odzyskany w 1919 r.). Przełomowe znaczenie miała wizytacja przeprowadzona przez definitora generalnego, Eligiusza Jensena. Ponieważ wizytator nakazał przywrócić dawne praktyki zakonne, zaniedbane po kasacie z 1864 r., dla wielu zakonników powrót do tych praktyk stał się równoznaczny z odzyskaniem niepodległości przez Polskę. Wizytator, w myśl wymagań ówczesnego prawa zakonnego, zredukował prowincję polską do rangi komisariatu, ponieważ nie miała wymaganej liczby zakonników, ponadto zmienił jej nazwę z „polska”, na „warszawska”, gdyż w granicach odrodzonej Rzeczypospolitej znalazła się też druga jednostka kapucynów – komisariat krakowski. Jedynym kapucynem, który wprost włączył się w działalność na rzecz odzyskania niepodległości Polski, był o. Wiator Rytel (1883-1942). Inni zakonnicy, zajęci odzyskaniem i obsadzeniem dawnych klasztorów, nie mogli sobie pozwolić na takie zaangażowanie.