„Przesyłka” z Klimontowa do Rosji w 1904 r. Z dziejów biblioteki klimontowskiego konwentu ojców Dominikanów

Eugeniusz Niebelski

doi:10.18290/teka21.4

Eugeniusz Niebelski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, prof. emerytowany

Słowa kluczowe: XIX wiek, carska kasata klasztorów, poklasztorne księgozbiory, rabunek polskich dóbr narodowych, publikacja dokumentów, Klimontów, Petersburg

Abstrakt

Tekst opisuje historię likwidacji biblioteki klasztoru Dominikanów w Klimontowie (w czasie kasaty 1864 r. uznany za tzw. etatowy) w ziemi sandomierskiej po śmierci ostatniego zakonnika w 1901 r. oraz przebieg przejęcia w 1904 r. przez Publiczną Bibliotekę w Petersburgu najcenniejszych ksiąg. Zawiera także przedruki dokumentów sprawy (w jęz. rosyjskim), ilustrujące szczegóły urzędowej procedury, poczynając od spisu tytułów zbioru książek po wysyłkę do Petersburga najcenniejszych pozycji, oraz prezentuje instytucje biorące w tym udział: zarówno ze strony rosyjskiej (łącznie z MSW), jak i polskiej: m.in. Konsystorz Biskupi w Sandomierzu oraz wójt Klimontowa, który drogą pocztową realizował wysyłkę do Petersburga. Według przytoczonej dokumentacji, do Petersburga wysłano dwie książki; wysyłkę pozostałych książek zatrzymały wydarzenia rewolucyjne 1905 r. mające miejsce w Rosji i w Królestwie Polskim. Prawdopodobnie pozostałe książki dominikańskiego zbioru w Klimontowie zostały później przekazane do biblioteki Seminarium Duchownego w Sandomierzu.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Centralne Władze Wyznaniowe, syg. 0233.

Rosijskij gosudarstwiennyj istoriczeskij archiw w Petersburgu, fond 821, opis‘ 125, dieło 3018.

Bracia Załuscy. Ich epoka i dzieło. Zbiór studiów, red. D. Dukwicz, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2011.

Kukliński W., Miasto prywatne Klimontów i jego kościoły, Sandomierz 1911 (odbitka z „Kroniki Diecezyi Sandomierskiej”).

Niebelski E., Tunka. Syberyjskie losy księży zesłańców 1863 roku, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2011.

Radwan M., Deportacja księgozbioru lubelskich dominikanów (1886-1888), w: Lublin a książka, red. A. Krawczyk, E. Józefowicz-Wisińska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004.

Wójcik W., Włączenie zbiorów poklasztornych do Biblioteki Seminarium Duchownego w Sandomierzu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1 (1960), nr 2, s. 50-65.

Wikipedia: „Biblioteka Załuskich”.