Marynarze w walce o granice i niepodległość Polski w latach 1918-1920
Abstrakt
Miejsce i rola Polskiej Marynarki Wojennej w walce o granice i niepodległość w latach 1918-1920 to temat, który nie znalazł dotąd godnego miejsca w piśmiennictwie naukowym. Pomimo iż ukazało się wiele opracowań na temat narodzin Drugiej Rzeczypospolitej, to tylko nieznaczny ich procent traktuje o roli Polskiej Marynarki Wojennej w tym obszarze.
Tymczasem – moim zdaniem – nawet pobieżna analiza dokonań marynarzy w tym obszarze upoważnia nas do stwierdzenia, iż była ona znacząca zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny. Szczególnym tego wyrazem była rola Polskiej Marynarki Wojennej w rewindykacji Pomorza i udział marynarzy w wojnie polsko-rosyjskiej. Trzeba dodać, że marynarze w wojnie polsko-rosyjskiej walczyli nie tylko na wodzie (Flotylle Rzeczne: Pińska i Wiślana), ale także na lądzie w roli piechoty. Do tego bezprecedensowego w historii wojskowości zdarzenia, jakim było powołanie rozkazem Ministra Spraw Wojskowych Pułku Morskiego, doszło na wniosek ówczesnego dowódcy Polskiej Marynarki Wojennej, kontradmirała Kazimierza Porębskiego.
Tym intrygującym zagadnieniom związanym z genezą, rozwojem i działalnością Polskiej Marynarki Wojennej w okresie budowy zrębów II Rzeczypospolitej poświęcony jest niniejszy artykuł, opracowany na podstawie najnowszych przedmiotowych badań.
Bibliografia
Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2009.
Błogosławiony Ks. Kmdr ppor. Władysław Miegoń. Materiały z sesji towarzyszącej obchodom 80 rocznicy Zaślubin Polski z Morzem, red. D. Duda [i in.], Puck 2000.
Borchardt K., Znaczy równik na rumbie, Gdańsk 1992.
Ciesielski Cz., Twórcy Polskiej Marynarki Wojennej. Uznanie i represje (1918-1946;1945-1951), Gdańsk 1995.
Czarnecka R., Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (Mswojsk.) w latach 1918-1921, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej”, 2005.
Czerwiński J., Wiceadmirał Kazimierz Porębski, „Nasze Sygnały” [Londyn], 1988, nr 162.
Dyskant J.W., Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej 1919-1939, Warszawa 1994.
Dyskant J.W., Wojenne Flotylle Wiślane 1918-1939, Warszawa 1997.
Dziewałtowski-Gintowt R., Taube K., Zarys historii wojennej pułku morskiego, Warszawa 1933.
Jaworski Z., Nawrot D., Błogosławiony ks. Kmdr ppor. Władysław Miegoń pierwszy kapelan Marynarki wojennej II RP, Warszawa 1999.
Komarnicki W., Polskie prawo polityczne, Warszawa 2008.
Kostrzewski A., Pierwszy mundur PMW, „Morze”, 1979, nr 4.
Kułakowski M., Marynarka Wojenna Polski Odrodzonej, Toronto 1988.
Łossowski P., Między wojną a pokojem, Warszawa 1976.
Machaliński Z., Admirałowie polscy 1919-1950, Gdańsk 1993.
Machaliński Z., Michał Borowski, „Nautologia” [Gdynia], 1986, nr 4.
Machaliński Z., Wiceadmirał Kazimierz Porębski (1872-1933) – kontradmirał rosyjskiej marynarki wojennej, szef Departamentu dla Spraw Morskich, szef Kierownictwa Marynarki Wojennej, „Nautologia”, 1987, nr 3.
Makowski J., Zbiór umów i układów zawartych między rządem polskim i niemieckim w Berlinie i w Paryżu w roku 1919 i w styczniu 1920, Poznań 1920.
Materiały do historii wojny 1918-1920 r. Bitwa Warszawska, t. I: Bitwa nad Bugiem, Warszawa 1935.
Nawrot D., Akcja w Kanale Porto Corsini i bitwa w Cieśninie Otranto, czyli rzecz o bojowych dokonaniach Bogumiła Nowotnego pod czerwono – biało – czerwoną banderą, „Colloquim” Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii Marynarki Wojennej [Gdynia], 2011, nr 4.
Nawrot D., Korpus oficerski Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej, Warszawa 2005.
Nawrot D., Zakon dżentelmenów morskich II Rzeczypospolitej, Gdynia 2018.
Nowotny B., Wspomnienia, Gdańsk 2006.
Piaskowski S.M., Kroniki Polskiej Marynarki Wojennej 1918-1947, t. I, Albany 1983.
Polski Słownik Biograficzny, t. XXVII, Warszawa 1983.
Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I, cz. 2. Kampania wrześniowa 1939, cz. 5. Marynarka wojenna i obrona polskiego Wybrzeża, Londyn 1962.
Porębski K., Sprawy morskie Polski, Gdynia 1996.
Przybylski J., Marynarka Wojenna w walce o granice i niepodległość Polski, (1918-1920), Gdynia 1997.
Roszak S., Kłaczkow J., Poznać przeszłość. Wiek XX, Warszawa 2015.
Taube K., Żukowski O., Zarys historii wojennej flotylli rzecznych, Warszawa 1931.
Wicherski W., Polskie Flotylle Rzeczne 1918-1939. Zarys historyczny, „Nasze Sygnały” [Londyn], 1989, nr 163.
Wspomnienia pośmiertne o śp. Porębskim Kazimierzu, „Przegląd Morski” [Gdynia], 1933, nr 49.
