The Nazi-German crimes in Pomerania-Gdańsk in the years 1939-1940. Piaśnica. Genesis – conditions – course and memory
Abstract
The crime of the German-Nazi invader carried out in Piaśnica was the largest in northern Poland and the occupied country from autumn 1939 to spring 1940. About 12,000 people from the Polish political elite and intellectuals, especially from representatives of clergy of the Roman Catholic Church were killed, among patients in psychiatric hospitals. Genesis of his crime is a German revanchism against the Versailles dictat, postulates of Lebensraum (germ. ‘living space’), germanization and the criminal ideology of Nazism. The squad Selbstschutz (paramilitary units the German minority in Poland) and SS – operational group Wachsturmbann “Eimann” and Einsatzkommando 16 are responsible for this genocide and ethnic cleansing planned before the war, including deportation of Poles to General Government and KL Stutthof. In a difficult situation, the regional Kashubians (Pomerania ethnic minority), have to choose between adaptation and extermination. Piaśnica for the German-Nazis was to serve as a model for further crimes, for example in the Szpęgawsk. Nowadays on the initiative of Piaśnica Family Association the Piaśnica forest is a place of national remembrance with the sanctuary of the Blessed Virgin Mary.
References
Bojarska B., Piaśnica. Miejsce martyrologii i pamięci. Z badań nad zbrodniami hitlerowskimi na Pomorzu, Wejherowo–Gdańsk 2009.
Borzyszkowski J., Gdańsk i Pomorze w XIX i XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1999.
Breza B., Pomiędzy oporem a przystosowaniem. Kaszubi w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie 1939-1945, „Rocznik Gdański”, 64(2004), z. 1-2, s. 49-60.
Chrzanowski B., Wypędzenia z Pomorza, „Biuletyn IPN”, 5(2004), s. 34-48.
Chrzanowski B., Gąsiorowski A., Steyer K., Polska podziemna na Pomorzu w latach 1939-1945, Gdańsk 2005.
Daniluk J., SS w Gdańsku. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2013.
Drzycimski A., Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1920-1933, Wrocław 1978.
Grot E., Zbrodnie hitlerowskie w Piaśnicy: stan badań i postulaty, „Acta Cassubiana”, 3(2001), s. 27-42.
Grunberger R., Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, t. 1, przeł. W. Kalinowski, Warszawa 1987.
Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920-1945, red. E. Cieślak, Sopot 1999.
Ihnatowicz M., Villa Musica. Dzieje gniazda rodziny Panków w zarysie, Wejherowo 2016.
Jastrzębski W., Sziling J., Okupacja hitlerowska na Pomorzu Gdańskim w latach 1939-1945, Gdańsk 1979.
Manthey F., O historii Kaszubów, Gdańsk 1997.
Matelski D., Niemcy i mniejszość niemiecka na Pomorzu Gdańskim (1920-1945), „Rocznik Gdański”, 58(1998), z. 1, s. 39-59.
Mering T., Las piaśnicki. Fabularyzowany komiks historyczny, Sztutowo–Wejherowo 2016.
Mikos S., Gdańsk w okresie II wojny światowej, w: Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920-1945, red. E. Cieślak, Sopot 1999.
Panorama 05.10.2019 18:30, „TVP3 Gdańsk” [online], 5 X 2019 [dostęp: 10 X 2019], dostępny w internecie: <https://gdansk.tvp.pl/44707528/05102019-183>.
Przemoc i dzień powszedni w okupowanej Polsce, red. T. Chinciński, Gdańsk 2011.
Przewodnik. Piaśnica. Miejsce niemieckich zbrodni na Pomorzu w 1939 roku, red. M. Tomkiewicz, Wejherowo 2017.
Stażewski M., Sprawa „niebezpieczeństwa polskiego” na łamach niemieckiej prasy w Gdańsku w pierwszej połowie 1919 roku, w: Gdańsk i Pomorze w XX wieku, red. M. Andrzejewski, Gdańsk 1997.
Stepko M., Wybrane aspekty nazistowskiej polityki ludnościowej w okupowanej Gdyni w latach 1939-1940, w: Przemoc i dzień powszedni w okupowanej Polsce, red. T. Chinciński, Gdańsk 2011.
Steyer D., Eksterminacja ludności polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1939-1945, Gdynia 1967.
Szymikowski D., „Zrzesz Kaszëbskô” w latach 1933-1939, Bolszewo 2010.
Wapiński R., Polska i małe ojczyzny Polaków. Z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX wieku po wybuch II wojny światowej, Wrocław 1994.
Wapiński R., Świadomość polityczna w Drugiej Rzeczypospolitej, Łódź 1989.
Wardzyńska M., Był rok 1939. Operacje niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion, Warszawa 2009.
Wardzyńska M., Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939-1945, Warszawa 2017.
Zajewski W., Eksterminacja Polaków na Pomorzu Gdańskim, „Litery”, 6(1967), nr 6, s. 29.
Zajewski W., Wolne Miasto Gdańsk, „Litery”, 9(1970), nr 6, s. 30-31.
