Opieka duszpasterska nad Polakami w Harbinie
Article Sidebar
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Main Article Content
Abstrakt
Polacy zaczęli osiedlać się w Harbinie od 1897 r. Przybyli tam w składzie wysłanej przez rząd carski pierwszej ekspedycji technicznej dla wytyczenia linii Kolei Wschodniochińskiej (około 7 tys. Polaków). Od samego początku podejmowali oni starania o przybycie do ich społeczności polskiego kapłana. W 1901 r. oficerowie i żołnierze będący Polakami zwrócili się do władz z prośbą o zgodę na budowę kościoła. Na urządzenie kaplicy katolickiej dla Polaków przydzielono wówczas dom należący do Straży Pogranicznej. 30 maja 1904 r. władze przydzieliły plac pod budowę kościoła. W posługę zaangażowali się księża: P.P. Bulwicz, A. Szpiganowicz, S. Ławrynowicz, A. Maczuk. 1 sierpnia 1909 r. abp Jan Cieplak dokonał poświęcenia nowego kościoła i ustanowił proboszczem parafii polskiej w Harbinie ks. Władysława Ostrowskiego. Kolejno do pracy duszpasterskiej zaangażowali się księża: A. Eysymontt, W. Mi[e]rzwiński, R. Wierzejski, W. Zborowski, A. Leszczewicz i P. Chodniewicz. Dołączyli do nich ojcowie franciszkanie: Maurus Kluge i Paulin Wilczyński, od 1925 r. Gerard Piotrowski i od 1941 r. o. Gracjan Kołodziejczyk (do 1957 r.). Kapłani obsługiwali również kościoły filialne, wybudowane, zorganizowane przez Polaków, przeważnie wzdłuż linii kolejowej (2 lub 3 razy do roku, w przeciągu całych dziesiątków lat).
Głównym centrum życia religijnego i kulturalnego polskiej społeczności w Harbinie była parafia pw. św. Stanisława Biskupa. Rozwój życia religijnego i kulturalnego ośrodka parafialnego związany był z pracą duszpasterską ks. Ostrowskiego, który zainicjował przy kościele powstanie Towarzystwa św. Wincentego à Paulo, Szkoły Początkowej im. św. Wincentego à Paulo, ochronki dla najbiedniejszych dzieci, polskiego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Henryka Sienkiewicza, biblioteki parafialnej. Od 1922 r. wydawał „Tygodnik Polski”. Zainicjował budowę drugiego polskiego kościoła na tzw. Przystani pw. św. Jozafata, gdzie proboszczem został ks. A. Leszczewicz, również przy tej parafii utworzono szkółkę początkową. Zorganizował pierwszy na azjatyckiej ziemi kongres katolicki polskiej parafii.
Od 1946 r. kościoły i pozostały majątek ośrodków parafialnych przejęły władze chińskie. W 1959 r. świątynię przejęło Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich, w 1966 r. kościół uległ dewastacji. Z czasem dokonano w nim przeróbek i umieszczono szkołę. W 2004 r. odrestaurowano, jako świątynię pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Article Details
Bibliografia
Bar J. R. OFMConv., Kołodziejczyk Gracjan Ludwik (1905), w: Słownik Polskich Pisarzy Franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz zgromadzenia III reguły), red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981.
Borysiewicz M., Zarys dziejów Polonii w Harbinie, w: Polska i sąsiedzi na przestrzeni wieków. Prace słupskich doktorantów historii, red. W. Skóra, A. Teterycz-Puzio, Słupsk 2017.
Boże Ciało w Harbinie, „Tygodnik Polski” nr 219, 13 czerwca 1926, s. 1-2.
Bukowicz J., Błogosławiony Antoni Leszczewicz (1890-1943), ksiądz, w: J. Bukowicz, Świadkowie wiary. Marianie prześladowani przez hitleryzm i komunizm, Warszawa 2001.
Dembska Z., Świętej Pamięci Ojciec Gracjan, „Przegląd Katolicki”. Organ Duszpasterstwa Polskiego w Australii, 1-2(221)(1989), s. 15.
Dzwonkowski R., Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917-1939. Martyrologium, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1998.
Efimova M.I., Harsh Vineyard. A History of Catholic Life in the Russian Far East, Victoria, BC: Trafford 2008.
Eysymontt A. ks., 14 IX 1936-14 IX 1937. W rocznicę zgonu śp. ks. prałata Władysława Ostrowskiego, „Tygodnik Polski” nr 37/799, 12 września 1937, s. 1-2.
Gogola Z. OFMConv., Dzieje franciszkańskiej Prowincji św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię 1918-1939, Kraków 2011.
Grochowski K., Charbin czy Harbin? „Pamiętnik Harbiński” 1924, R. II, s. 6.
Grochowski K., Karta z dziejów kolonji polskiej na Dalekim Wschodzie Azji, „Pamiętnik Harbiński” 1924, R. II, s. 7-14.
Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie z 53 ilustracjami, Harbin w Chinach 1928.
G[rochowski] K., Przyszłość żywiołu polskiego w Chinach, „Pamiętnik Harbiński” 1923, R. I, s. 2.
Grudziński K. OFM, Piotrowski Gerard Bazyli (1885-1969), w: Słownik Polskich Pisarzy Franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz zgromadzenia III reguły, red. H.E. Wyczawski, Warszawa 1981.
Grudziński K. OFM, Wilczyński Paulin Franciszek (ur. 1881), bernardyn, w: Słownik Polskich Pisarzy Franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz zgromadzenia III reguły, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981.
Historia parafii polsko-katolickiej w Harbinie, „Pamiętnik Harbiński” R. I, 1923, s. 22.
Jabłońska A., Krąkowski K., Z dziejów Polonii Harbińskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1961, nr 2.
Judycki Z.A., Polscy duchowni w świecie, w: Słownik biograficzny, t. 1, Kielce 2008.
Kałuski M., Polacy w Chinach, Warszawa 2001.
Kałuski M., Polacy w rosyjskiej Mandżurii, „Studia Polonijne” 22(2001).
Kolej Wschodnio Chińska, „Tygodnik Polski” nr 63, 1923, s. 3.
Kołodziej B. TChr, Dzieje Towarzystwa Chrystusowego dla Wychodźców w latach 1939-1948, Poznań 1983.
Kostuch M., Funkcjonowanie, problemy dydaktyczne oraz finansowe Gimnazjum Polskiego im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie, „Słupskie Studia Historyczne” 18(2012).
Kotwicz W., Czy Harbin?, „Tygodnik Polski” nr 124, 17 sierpnia 1924, s. 4.
Kościół polski w Hajlarze, „Tygodnik Polski” nr 248, 2 stycznia 1927, s. 4.
Kronika miejscowa, „Tygodnik Polski” nr 746, 6 września 1936, s. 4.
Kurowska A., Misjonarz na Syberii i w Harbinie Maurus Kluge OFM, w: Niezwykli franciszkanie XX/XXI stulecia, cz. 2, zebrał i opracował S. B. Tomczak OFM, Poznań 2012.
List do Redakcji. Sprostowanie, „Tygodnik Polski” nr 128, 14 września 1924, s. 3.
Madała T., Polscy księża katoliccy w więzieniach i łagrach sowieckich od 1918 r., Lublin 1996.
Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901-1925), „Studia Polonijne” 1(1976).
Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie II (1926-1949), „Studia Polonijne” 2(1978).
Neja J., Harbin jako przestrzeń życia i działalności Polonii mandżurskiej, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
Nowak E. ks., Duszpasterstwo wojskowe katolickie i prawosławne w Rosji 1832-1914, Wilno 1934.
Obchód 25-lecia założenia Gimnazjum polskiego w Charbinie, „Tygodnik Polski” nr 8/823, 20 lutego 1938, s. 1.
Objazd parafji w styczniu 1924, „Tygodnik Polski” nr 91, 30 grudnia 1923, s. 4.
Ognisko emigracji w Chinach, „Dziennik Poznański” nr 239, 16 października 1926 r., s. 5.
Olenkowicz P., Tożsamość narodowa Polonii harbińskiej, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
Polskim duszpasterzom, „Przegląd Katolicki”. Organ Duszpasterstwa Polskiego w Australii i Nowej Zelandii, 11(1977), nr 95, s. 8-9.
Przyłuski D. ks., Z wojny. List z Mandżuryi ks. Dominika Przyłuskiego z Lublina, kapelana 3-ej armii mandżurskiej, pisany do parafian: Sandapudza, d. 7 czerwca 1905 r., „Nowiny Raciborskie”. Dodatek do „Nowin Raciborskich” nr 103, 2-go września 1905 r., s. 2-3.
Satowski-Rżewski G., Pamięci ks. prałata Ostrowskiego, „Tygodnik Polski” nr 749, 27 września 1936, s. 1.
Selig Dr., Charbin czy Harbin?, „Tygodnik Polski” nr 125, 24 sierpnia 1924, s. 4.
Sitnik A.K. OFM, Działalność Bernardynów wśród Polaków na świecie XVIII-XXI w. (z wyłączeniem Argentyny), „Przegląd Kalwaryjski” 13(2009).
Skóra W., Organizacja i pierwszy okres działalności polskich konsulatów w Harbinie i Władywostoku w latach 1920-1924, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
Symonolewicz K., Z kolonji polskiej w Charbinie, „Kurjer Poznański” nr 189, 24 kwietnia 1935 r., s. 2.
Szczepanowski M., Duszpasterstwo katolickie, w: Polacy w Południowej Australii 1948-1968, t. 1, Adelajda 1971.
Śp. Ks. Aleksander Eysymontt, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 18 (1967), z. 1 (70), s. 73-74.
Śp. ks. prałat Władysław Ostrowski, „Tygodnik Polski” nr 748, 20 września 1936, s. 1.
Śp. O. Gracjan Kołodziejczyk OFMConv., „Duszpasterz Polski Zagranicą” 40 (1989), z. 2(171), s. 248-249.
Winiarz A., Bibliografia prasy polskiej na Dalekim Wschodzie w latach 1917-1949, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 25 (1986), z. 1.
Winiarz A., Główne kierunki i formy aktywności Polaków w Mandżurii w latach 1897-1949, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
Winiarz A., Zarys dziejów Gimnazjum Polskiego w Harbinie (1915-1949), „Przegląd Polonijny” 1986, z. 4.
Wojas B.Z., Dzieje Polonii Charbińskiej, „Zeszyty Historyczne” 30(1974).
Wspomnienie Fidelisa Kłosy OFM. Misjonarz apostolski na Dalekim Wschodzie Maurus Wilhelm Kluge OFM, w: Niezwykli franciszkanie XX/XXI stulecia, cz. 2, zebrał i opracował S.B. Tomczak OFM, Poznań 2012.
Wychodźctwo polskie, „Tygodnik Polski” nr 67, 1923, s. 1.
Yong-Deog K., Życie kulturalne Polaków w Mandżurii w latach 1897-1947, „Postscriptum Polonistyczne” 2(6)2010.
Załęczny J., Polacy w Harbinie w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 17(2013).
Zwiercan A. OFMConv, Działalność Franciszkanów wśród Polonii, „Studia Polonijne” 3(1979).
20-lecie Parafji Św. Stanisława w Charbinie, „Tygodnik Polski” nr 399, 5 stycznia 1930, s. 1.
25 lat pracy kapłańskiej księdza Aleksandra Eysymonta w parafii świętego Stanisława w Charbinie, „Tygodnik Polski” nr 42/805, 17 października 1937 r.