Z Puław i Warszawy do Paryża – emigracyjna młodość Witolda Adama Czartoryskiego (1831-1844)

Abstrakt

Witold Adam Czartoryski (1822-1865), potomek jednego z najstarszych polskich rodów arystokratycznych, był pierworodnym synem księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, polityka, dyplomaty, wybitnego działacza niepodległościowego. Za udział w antyrosyjskim powstaniu (1830-1831) Adam Jerzy został skazany przez władze carskie na ścięcie toporem i musiał emigrować wraz z rodziną do Paryża, gdzie stał się założycielem i przywódcą ugrupowania konserwatywnego zwanego Hotel Lambert. Niniejszy artykuł ukazuje te aspekty młodości Witolda spędzonej na obczyźnie, które miały zaważyć na jego przyszłości jako potencjalnego sukcesora powszechnie podziwianego i szanowanego ojca. Eksponuje trudności, jakie napotykał w związku ze swym żywiołowym usposobieniem, wzrastające zainteresowanie wszystkim, co związane z Polską i Polakami, oraz dumę wynikającą z jego polskości. Autorka umożliwia czytelnikowi obserwowanie skomplikowanego procesu dojrzewania młodego księcia do realizacji odpowiedzialnych zadań w dziedzinie wojskowości, polityki i dyplomacji. Stara się również dać odpowiedź na pytanie, czy był on dobrze przygotowywany do walki o wolną Polskę i czy miał predyspozycje na godnego następcę ojca w roli lidera Hotelu Lambert.

Prezentowany tekst powstał na podstawie źródeł rękopiśmiennych z archiwum domowego Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie.