Poczucie tożsamości narodowej i religijnej wśród polskich emigrantów we Francji na podstawie wyników badania pilotażowego

Main Article Content

Katarzyna Uklańska

Abstrakt

W artykule zostały zaprezentowane wyniki badania pilotażowego przeprowadzonego pod koniec 2019 r. wśród Polaków mieszkających we Francji. Badanie dotyczyło kwestii łączności identyfikacji religijnej i narodowej wśród emigrantów z Polski oraz transmisji wartości kultury polskiej, wartości narodowych i religijnych przez polskie parafie. Niniejsza publikacja dotyczy natomiast fragmentu tych badań – poczucia przynależności narodowej, dumy oraz wstydu ze swego pochodzenia, przejawów patriotyzmu wśród badanych emigrantów polskich we Francji oraz odpowiedzi na pytanie, na ile polskie parafie we Francji podtrzymują w nich poczucie tożsamości narodowej i religijnej, a także jaki jest ich stosunek do tego przekazu realizowanego przez parafie.


Wyniki wskazują na to, że przebadani polscy respondenci we Francji czują się Polakami, są dumni ze swej polskości, czynnie wyrażają swój patriotyzm, co jednak niekoniecznie łączy się np. wychowaniem dzieci w duchu katolickim. Są również odbiorcami przekazu wartości narodowo-patriotycznych, jaki dokonuje się za pośrednictwem parafii (np. udział w mszach w intencji ojczyzny), jednak są zdania, że to nie jest głównym zadaniem parafii na emigracji. Przeprowadzone badanie miało charakter pilotażowy, a zatem w artykule zaprezentowany jest również komentarz dotyczący poprawności sformułowanego narzędzia badawczego i procedury badawczej.

Article Details

Dział
Artykuły

Bibliografia

Babbie E., Badania społeczne w praktyce, tłum. W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski i in., Warszawa: PWN 2007.
Babiński G., Etniczność i religia – formy, płaszczyzny i poziomy powiązań, [w:] Etniczność a religia, red. A. Posern-Zieliński, Poznań: Wydawnictwa Poznańskie 2003, s. 9-18.
Babiński G., Uwarunkowania przemian organizacji polonijnych w Europie i Ameryce, [w:] Polonia w Europie, red. B. Szydłowska-Ceglowa, Poznań: PAN ZBN 1992, s. 77-90.
Baniak J., Kultura religijna, [w:] Zjawiska – badania – teorie, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Mariański, Warszawa: Verbinum 2004, s. 211-213.
Baza GUS, Baza organizacji i instytucji polskich i polonijnych za granicą, https://stat.gov.pl/ obszary-tematyczne/ludnosc/polonia-i-polacy-w-swiecie/baza-organizacji-i-instytucji-polskich-i-polonijnych-za-granica,2,3.html, [dostęp: 14.05.2020].
Borowik I., Procesy instytucjonalizacji i prywatyzacji religii w powojennej Polsce, Kraków: Wydawnictwo UJ 1997.
Brudzisz M., Stan badań nad dziejami Polskiej Misji Katolickiej we Francji, [w:] W kręgu badań nad Polonią i duszpasterstwem polonijnym. Istota i metodologia, red. S. Zych, B. Walicki, Lublin: Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym 2015, s. 321-355.
Co łączy Polaków z parafią? Komunikat z badań CBOS. nr BS/49/2005, https://www.cbos.pl/ SPISKOM.POL/2005/K_049_05.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Domagała B., Polskość i katolicyzm w modernizującej się Polsce. Analiza wyników badań i dyskursów publicznych, [w:] Kulturowe analizy patriotyzmu, red. K. Kulikowska, C. Obracht-Prondzyński, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra 2015, s. 79-102.
Dyczewski L., Tożsamość emigranta w nowym społeczeństwie-państwie: między trwałością i zmianą, „Pogranicze. Studia społeczne” 17(2011), s. 9-29.
Dyczewski L., Tożsamość religijna, [w:] Tożsamość religijna w nowoczesności, red. L. Dyczewski, K. Jurek, Lublin: Wydawnictwo KUL 2015, s. 9-27.
Dzwonkowski R., Śladkowski W., Polonia francuska, [w:] Polonia w Europie, red. B. Szydłowska-Ceglowa, Poznań: PAN ZBN 1992, s. 365-410.
Firlit E., Parafia rzymskokatolicka w Polsce w okresie transformacji systemowej. Studium socjologiczne, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa 1998.
Grabowska B., Poczucie tożsamości Polaków na emigracji, „Освітологія” 2016, nr 5 s. 132-139.
Grabowska M., Kościół w Polsce – punkt zwrotny, „Więź” 33(1990), nr 5-6, s. 29-47.
Gruszczyński L.A., Badania pilotażowe, [w:] Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, t. 1, oprac. M. Malikowski i M. Niezgoda, Tyczyn: WSSG 1997, s. 331-343.
Grzeszkiewicz-Radulska K., Metody badań pilotażowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2012, nr 42, s. 113-141.
Kamiński Ł., Państwo-Kościół w latach 1944-1956, [w:] Społeczeństwo – państwo – Kościół. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej Szczecin 15-16.04.2000, red. A. Kawecki, K. Kowalczyk, A. Kubaj, Szczecin: Wydawnictwo Zachodniopomorskie 2000, s. 13-16.
Kamiński R., Funkcje parafii, „Wiadomości Djecezjalne Podlaskie” 1984, , nr 7-8, s. 216-220.
Kamiński R., Funkcje tradycyjne i nowe parafii, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 32(1985), z. 6, s. 60-66.
Kanon wiary Polaków. Komunikat z badań CBOS, nr 29/2015, https://www.cbos.pl/SPIS KOM. POL/2015/K_029_15.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Klimski W., Parafia jako środowisko wychowania moralnego, [w:] Leksykon socjologii moralności. Podstawy – teorie – badania – perspektywy, red. J. Mariański, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos 2015, s. 538-540.
Klimski W., Religijność i patriotyzm – aktualność relacji, [w:] Cooltura nocą. Europejska Noc Muzeów w Warszawie 2018, red. M. Kawińska, S.H. Zaręba, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, s. 125-142.
Kołodziej B., Duszpasterstwo i życie religijne Polonii, [w:] Polonia w Europie, red. B. Szydłowska-Ceglowa, Poznań: PAN ZBN 1992, s. 117-146.
Koseła K., Polak-katolik, [w:] Leksykon socjologii religii. Zjawiska – badania – teorie, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Mariański, Warszawa: Verbinum, 2004, s. 297-298.
Koseła K., Polak-katolik. Splątana tożsamość, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 2003.
Kościół w III Rzeczpospolitej. Komunikat z badań CBOS nr BS/78/99, https://www.cbos.pl/SPIS KOM. POL/1999/K_078_99.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Krotofil J., Religia w kontekście kształtowania tożsamości wśród polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos 2013.
Libiszowska-Żółtkowska M., Religia jako determinanta tożsamości studentów i konwertytów, [w:] Tożsamości religijne w społeczeństwie polskim. Socjologiczne studium przypadków, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, Warszawa: Wydawnictwo Difin 2009, s. 46-63.
Lokalna parafia – jej społeczne znaczenie i funkcje, Komunikat z badań CBOS nr 158/2014, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_158_14.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Majka J., Historyczno-kulturowe uwarunkowania katolicyzmu polskiego, [w:] Socjologia religii. Wybór tekstów, red. F. Adamski, Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1984, s. 245-274.
Mariański J., Modernizacja społeczna, [w:] Moralność w kontekście społecznym, red. J. Mariański, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos 2014, s. 250-251.
Mariański J., Megatrendy religijne w społeczeństwach ponowoczesnych. Studium socjologiczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2016.
Mariański J., Tożsamości religijne w społeczeństwie polskim. Studium socjologiczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2017.
Mielicka H., Kontekst religijny zachowań społecznych jako paradygmat globalizacji, [w:] Religia i religijność w warunkach globalizacji, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos 2007, s. 383-393.
Mucha J., Polska kultura narodowa jako kultura własna i jako kultura obca. Podsumowanie, [w:] Kultura dominująca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce, red. J. Mucha, Warszawa: Oficyna Naukowa 1999, s. 228-250.
Nikitorowicz J., Patriotyzm jako wartość w procesie kreowania tożsamości międzykulturowej i transkulturowej, [w:] Kulturowe analizy patriotyzmu, red. K. Kulikowska, C. Obracht-Prondzyński, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra 2015, s. 23-48.
Paleczny T., Socjologia tożsamości, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o.–Oficyna Wydawnicza AFM, https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/4298/Socjologia _tozsamosci_2009.pdf?sequence=6&isAllowed=y [dostęp: 20.05.2020].
Pamięć o Janie Pawle II ciągle żywa. Komunikat z badań CBOS nr 135/2018, https://www.cbos. pl/SPISKOM.POL/2018/K_135_18.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Patriotyzm Polaków. Komunikat z badań CBOS nr 105/2018, https://www.cbos.pl/SPISKOM. POL/2018/K_105_18.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Pochroń N., Polacy we Francji – przyczyny i kształt polskiej emigracji, https://www.ifrancja.fr/ polacy -we-francji-przyczyny-i-ksztalt-polskiej-emigracji/ [dostęp: 11.01.2022].
Polska Misja Katolicka (PMK) we Francji, https://mission-catholique-polonaise.pl/pmk [dostęp: 20.05.2020].
Potocki A., O Kościele także socjologicznie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2017.
Potocki A., Parafia – podmiotem i miejscem katechezy, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 5(2006), nr 2, s. 83-100.
Religijność Polaków i ocena sytuacji Kościoła katolickiego. Komunikat z badań CBOS. nr 147/ 2018, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_063_20.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Siekierski S., Kulturotwórcze funkcje parafii katolickich w społecznościach lokalnych w świetle pamiętników, Warszawa: Wydawnictwo UW 1995.
Społeczna percepcja rzeczywistości parafialnej. Komunikat z badań CBOS nr 163/2014, https:// www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_163_14.PDF [dostęp: 20.05.2020].
Sułek A., Sondaż polski, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 2001.
Thomas W.I., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1. Organizacja grupy pierwotnej, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976.
Uklańska K., Życie po życiu. Studium socjologiczne pośmiertnych ról Jana Pawła II, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos 2018.
Wawro F.W., Kobieta w parafii i w życiu społecznym według oczekiwań Kościoła, „Roczniki Nauk Społecznych” 26(1998), nr 2, s. 95-105.
Wysocki A., Dynamika zmian w parafii a jej elementy istotne. Śladami pioniera socjologii parafii ks. Franciszka Mika, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2018.
Zielińska M., Patriotyzm jako postawa konstytuująca pokoleniowa tożsamość, [w:] Kulturowe analizy patriotyzmu, red. K. Kulikowska, C. Obracht-Prondzyński, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra 2015, s. 49-78.