Życie religijne katolików obrządku łacińskiego na Ukrainie sowieckiej w latach 1964-1991
Article Sidebar
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Main Article Content
Abstrakt
Niniejszy artykuł jest próbą ukazania życia religijnego katolików obrządku łacińskiego na Ukrainie w latach 1964-1991, a także przedstawienia polityki władz sowieckich wobec Kościoła rzymskokatolickiego. Na strukturę publikacji składa się 6 punktów. W pierwszym została przedstawiona sytuacja Kościoła łacińskiego na Ukrainie na tle zmian społeczno-politycznych w państwie sowieckim, które nastąpiły po odejściu Nikity Chruszczowa. W drugim z kolei zostały ukazana specyfika pracy duszpasterskiej na sowieckiej Ukrainie. Punkt trzeci prezentuje udział wiernych w życiu sakramentalnym, czwarty poświęcony został jednej z najważniejszych form życia modlitewnego katolików w ZSRS, jaką były tzw. liturgie bez kapłana, w piątym przestawiono działalność zakonów bezhabitowych i stowarzyszeń świeckich. Zarówno jedne, jak drugie mimo rozlicznych restrykcji ze strony władz państwowych, usiłowały wywrzeć znaczący wpływ na zachowanie tożsamości i praktyk religijnych oraz przekazanie ogniwa wiary młodszym pokoleniom. W ostatnim punkcie przeanalizowano sytuację katolików na Ukrainie w okresie rządów Gorbaczowa oraz wpływ „pieriestrojki” na odrodzenie Kościoła w tymże państwie.
Article Details
Bibliografia
Dzwonkowski R., Pałyga J., Za wschodnią granicą 1917-1993. O Polakach i Kościele w dawnym ZSRR z Romanem Dzwonkowskim rozmawia Jan Pałyga, Warszawa: Wspólnota Polska–Apostolicum 1993.
Dzwonkowski R., Religia i Kościół katolicki w ZSRS oraz w krajach i na ziemiach okupowanych 1917-1991. Kronika, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2010.
Dzwonkowski R., Z historii Kościoła katolickiego w ZSRS 1917-1991: pogadanki w Radiu Watykańskim, Ząbki: Apostolicum 2005.
Gonczaruk J., Otec Władysław Wanags jak duszpastyr na pidstawi zibranych swidoctw, mps. pracy magisterskiej, Gorodok 2004.
Hlebowicz A., Kościół odrodzony. Katolicyzm w państwie sowieckim 1944-1992, Gdańsk: Stella Maris 1993.
Jarmusik E., Stosunki Kościoła katolickiego na Białorusi z Kościołem w Polsce w latach 1946-1990, „Studia Podlaskie” 16(2006), s. 127-141.
Jurczenko T., Duchowość misyjna kapłanów pracujących w ZSRR po II wojnie światowej, Biały Dunajec–Ostróg: Ośrodek „Wołanie z Wołynia” 2009.
Kłopotek R., Geneza i działalność bractw kościelnych w Europie i w Polsce do końca XVIII wieku, „Studia Gdańskie” 2015, nr 37, s. 219-233.
Lech Z., Szpieg Watykanu!, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 189(1993), s. 571-572.
Mroczek A., Z aniołami Bożej Opatrzności - poprzez Komunistyczny ateizm, [w:] Z aniołami ku chwale Boga. W 125-letniej historii Zgromadzenia Sióstr od Aniołów, red. A. Mroczek, Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2014, s. 113-118.
Niemiec J., Utworzenie i początki działalności Wyższego Seminarium Duchownego diecezji kamieniecko-podolskiej obrządku łacińskiego w Gródku Podolskim 1991-1992, „Studia Catholica Podoliae” 1(2002), s. 61-91.
Olechowski P., Polacy we Lwowie 1944-1959, Rzeszów [mps] 2019.
Osadczy W., Wierzyli wbrew nadziei. Z dziejów przetrwania Kościoła łacińskiego na Ukrainie radzieckiej w okresie powojennym, „Ethos” 14(2001), nr 53-54, s. 151-164.
Pasiecznik O., Rimo-katoliczieskaja cerkow w Chmielnickoj (Kamieniec-Podolskoj) obłasti w 1920-1941 godach, Chmielnickij: [s.n.] 2009.
Rożkow W., Ksiądz Władysław Wanags (1931-2001) – obrońca Kościoła na Podolu, Biały Dunajec–Ostróg: Ośrodek „Wołanie z Wołynia” 2018.
Rożkow W., Polityka władz sowieckich wobec Kościoła rzymskokatolickiego w okresie kampanii antyreligijnej 1958-1964, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2021, nr 37, s. 209-226.
Rożkow W., Ukryte życie religijne katolików świeckich na Podolu (1945-1956), [w:] Nadzieje i rozczarowania. Środowiska katolików świeckich w Polsce (1945-1956), red. M. Siedziako, T. Sikorski, Warszawa: IPN 2022, s. 357-377.
Salaterski S., Sieć i działalność bractw kościelnych w prepozyturze tarnowskiej do roku 1772, „Nasza Przeszłość: studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 1989, nr 71, s. 147-185.
Streikus A., Antykościelna polityka władzy sowieckiej na Litwie (1944-1990), tłum. K. Korzeniewska, Kraków: Rafael 2010.
Szymański J., „Liturgia bez kapłana” jako znak wierności Bogu i Kościołowi w sowieckim systemie represji (obwód winnicki 1945-1965), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2003, nr 79, s. 445-451.
Szymański J., Cmentarze katolickie jako symbole tożsamości religijnej w sowieckim systemie represji (obwód winnicki na Podolu 1945-1965), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 80(2003), s. 273-279.
Szymański J., Historia laicyzacji. Skala oddziaływania antyreligijnego na sytuację Kościoła katolickiego na Wschodzie, „Sympozjum” 2005, nr 14, s. 9-58.
Szymański J., Kościół katolicki na Podolu. Obwód winnicki 1941-1964, Lublin: Norbertinum 2003.
Szymański J., Rola bractw różańcowych w zachowaniu wiary na Podolu (obwód winnicki, 1941-1964), [w:] Ku prawdzie w miłości. Księga pamiątkowa poświęcona Księdzu Biskupowi Profesorowi Janowi Śrutwie, red. S. Koczwara, Lublin: Wydawnictwo KUL 2002, s. 213-222.
Wyszkowski P., Moc wiary. Próba przedstawienia prześladowań Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie na przykładzie parafii Św. Anny w Barze w latach 1917-1991, Poznań: Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej 1998.
Zajankowska A., Przywrócenie niepodległości Litwy i odrodzenie Kościoła katolickiego, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 99(2013), s. 285-293.
Zawodowska J., 12 faktów z życia Jana Olszańskiego, https://credo.pro/pl/2018/02/200927 [dostęp: 22.12.2021].
Żydkowa J., Sowietskaja grażdanskaja obriadnost’ kak alternatiwa obriadnosti rieligioznoj, „Gosudarstwo, Rieligija, Cerkow” 30(2012), s. 412-414.