Kawaler maltański Franciszek Wierusz-Kowalski herbu Wieruszowa (ok. 1675-1742) w służbie królewskiej rodziny Sobieskich
Article Sidebar
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Main Article Content
Abstrakt
Artykuł przedstawia życie i działalność Franciszka Wierusza-Kowalskiego herbu Wieruszowa, żyjącego na przełomie XVII i XVIII w. i pochodzącego z powiatu radomszczańskiego w ziemi sieradzkiej. Całość opracowania otwiera wywód genealogiczny jego przodków, dzięki czemu można poznać bliżej przedstawicieli gałęzi rodowej Wieruszów-Kowalskich, mających liczne zasługi dla Kościoła i ojczyzny. Tradycje te niewątpliwie miały wpływ na postawę religijną i patriotyczną młodego szlachcica, który prawdopodobnie w wyniku koneksji rodzinnych wszedł w skład świty dworskiej królowej Marii Kazimiery Sobieskiej, stając się jej niezwykle zaufanym sługą. To z kolei sprawiło, że znalazł się w najbliższym otoczeniu jej syna Jakuba, pełniąc nawet obowiązki marszałka dworu. Bliskie relacje z Sobieskimi umożliwiły mu odbycie licznych podróży zagranicznych (Włochy, Francja, Bawaria) i nawiązanie stosunków z dworami władców wielu państw europejskich, w tym także samego papieża. Po wstąpieniu do Zakonu Maltańskiego prowadził szeroką działalność prokościelną na Malcie, Śląsku, we Włoszech i w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Szczególny wkład wniósł w rozwój klasztoru na Jasnej Górze, konwentu paulinów w Wielgomłynach i rodzimej parafii w Borzykowej.
Article Details
Bibliografia
Bar J., Udział Polski w literaturze franciszkańskiej (bibliografia), „Studia Theologica Varsaviensia” 7(1969), nr 1, s. 203-295.
Barącz S., Pamiątki miasta Żółkwi, Lwów: [s.n.] 1877.
Chrzanowski T., Kornecki M., Polskie pomniki w świątyniach Rzymu. Monumenta Poloniae in Italia, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, Fundacja Rzymska im. J.S. Umiastowskiej 1994.
Flavigny B.G., Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, tłum. A. Foryt, Kraków: Astra 2019.
Jaśkiewicz A., Kościół i klasztor OO. Paulinów w Wielgomłynach, „Studia Claromontana” 15(1995), s. 432-482.
Jaśkiewicz A., Z dziejów mecenatu artystycznego i kulturalnego o. Konstantego Moszyńskiego, „Studia Claromontana” 4(1983), s. 338-394.
Kapuściński J., Parafia Borzykowa w wiekach XVII i XVIII, [w:] Borzykowa znana i nieznana, red. J. Kapuściński, Ł.S. Kopera, Włoszczowa: Pressprint Piotr Góral: Koło Gospodyń Wiejskich w Borzykowej 2021, s. 33-94.
Kopiczko A., Kowalski-Wierusz (Wierusz-Kowalski) Stanisław Konstanty, [w:] Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, red. J. Guzowski, Olsztyn: Hosianum 1996, s. 127-128.
Kossarzecki K., Źródła do dziejów Sobieskich z Archiwum w Mińsku i zbiorów francuskich (seria: Ad Villam Novam. Materiały do dziejów rezydencji, t. 7), Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie 2012.
Kriegseisen W., Źródła do historii Rzeczypospolitej Szlacheckiej w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, „Kwartalnik Historyczny” 105(1998), nr 4, s. 87-105.
Makarczyk I., Testament Adama Sarnowskiego (ok. 1632-1693) Sekretarza Królewskiego, kanonika warmińskiego, „Forum Teologiczne” 7(2006), s. 155-169.
Nowak T., Własność szlachecka w ziemi wieluńskiej na początku 2. połowy XV wieku, „Rocznik Łódzki” 61(2014), s. 69-76.
Nowak W., Anna ze Sroczyc Koniecpolska (ok. 1572-1616), fundatorka klasztoru sióstr bernardynek w Wieluniu, [w:] 400-lecie klasztoru sióstr bernardynek na ziemi wieluńskiej, red. J. Książek, T. Olejnik, Wieluń: Muzeum Ziemi Wieluńskiej 2013, s. 65-72.
Pietrzak J., Rzymski dwór Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej w latach 1699-1714 w świetle metrykaliów i danych źródłowo-biograficznych, [w:] Dwór kobiecy w Rzeczypospolitej XVII i XVIII wieku, red. B. Popiołek, A. Penkała-Jastrzębska, K. Pyzel, Kraków: Libron 2021, s. 33-85.
Piwarski K., Królewicz Jakub Sobieski w Oławie, Kraków: Nakł. Polskiej Akademii Umiejętności 1939.
Polkowski I., Groby i pamiątki polskie w Rzymie, Drezno: Drukiem i nakładem J.I. Kraszewskiego 1870.
Polscy kawalerowie maltańscy od XVI wieku do 1992 r., oprac. J. Baranowski, [w:] Zakon Maltański w Polsce, red. S.K. Kuczyński, Warszawa: DiG 2000, s. 191-242.
Popiołek B., Na dworze Marii Kazimiery, [w:] Studia i materiały z czasów Jana III Sobieskiego, red. K. Matwijowski, Wrocław: Wydawnictwo UWr 1992, s. 83-88.
Rachuba A., Radziejowski Augustyn Michał Stefan h. Junosza (1645-1705), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30, red. E. Rostworowski, Kraków: Ossolineum 1987, s. 66-76.
Rosin R., Dzieje Praszki do początku XIX wieku, [w:] Nad górną Prosną. Monografia Praszki, red. T. Krzemiński, Łódź: Wydawnictwo UŁ 1999, s. 229-307.
Roszkowska W., Oława królewiczów Sobieskich, Wrocław: Ossolineum 1984.
Rottermund A., Kawalerowie maltańscy w Polsce w XVIII i XIX wieku, [w:] Zakon Maltański w Polsce, red. S.K. Kuczyński, Warszawa: DiG 2000, s. 85-168.
Sikorski R., Paulini w Wielgomłynach (2 połowa XV wieku-1 połowa XVI wieku), „Zeszyty Radomszczańskie” 1(2007), s. 115-140.
Skrzypietz A., Dwór Marii Kazimiery w Bois – jego skład i rozwiązanie po śmierci królowej, „Studia Wilanowskie” 23(2016), s. 83-97.
Stolarczyk T., Szlachta wieluńska od XIV do połowy XVI wieku, Wieluń: Wieluńskie Towarzystwo Naukowe 2005.
Szczerbik Z., Dobra ziemskie klasztoru sióstr bernardynek w okolicach Praszki, [w:] 400-lecie klasztoru sióstr bernardynek na ziemi wieluńskiej, red. J. Książek, T. Olejnik, Wieluń: Muzeum Ziemi Wieluńskiej 2013, s. 183-187.
Szczerbik Z., Karty z dziejów Żytniowa XVI-XVIII wieku, [w:] Siedem wieków Żytniowa 1312-2012, red. G. Pucka, Rudniki: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji 2012, s. 73-78.
Szczerbik Z., Szkice z dziejów Kowali od II połowy XVI wieku do 1793 roku, „Rocznik Powiatu Oleskiego” 7 (2014), s. 79-86.
Szczerbik Z., Własność ziemska na terenie miasta i gminy Praszka i jej właściciele do początków XIX wieku, „Rocznik Powiatu Oleskiego” 3(2010), s. 25-32.
Wardzyński M., Działalność rzeźbiarska Jana Solskiego z Bytomia na służbie polskiej prowincji paulinów w pierwszej tercji XVIII w. Leśniów – Żarki – Jasna Góra – Częstochowa – Wielgomłyny, „Studia Claromontana” 25(2007), s. 683-720.
Wojciechowski L., Ród Wieruszów do początku XV wieku, [w:] Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin: Polskie Towarzystwo Heraldyczne 1995, s. 35-54.
Zabraniak S., Wieluński ośrodek kościelny w okresie staropolskim, Lublin: Wydawnictwo KUL 2004.