Z Dalekiego Wschodu na Bliski Wschód, do Afryki Północnej i Europy. Polacy z Mandżurii w szeregach Wojska Polskiego w latach 1939-1945
Article Sidebar
Opublikowane:
kwi 24, 2020
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
Polonia, Mandżuria, Wojsko Polskie
Main Article Content
Abstrakt
Historia Polaków wywodzących się z Mandżurii, którzy brali udział w kampanii wrześniowej, a także w walkach Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, jak i innych jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, to nie tylko niezwykle chlubna karta dziejów Polonii mandżurskiej, lecz również oręża polskiego oraz narodu polskiego walczącego o swoje przetrwanie w szczególnie ciężkich warunkach II wojny światowej. Bohaterska postawa wielu Polaków z Mandżurii walczących w Wojsku Polskim jest tym bardziej godna uwagi, że część z nich znała Polskę wyłącznie z opowiadań swoich rodziców bądź nauczycieli, mimo to po jej upadku w 1939 r. byli oni gotowi do walki o jej wyzwolenie.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Aleksandrowicz A., Mandżuria, jej przeszłość, teraźniejszość, kraj i ludzie, Warszawa: Biblioteka Polska 1937.
Анучин В.А., Географические очерки Маньчжурии, Москва: Государственное издатеьство географической литературы 1948.
Batson Price E., The Russo-Japanese Treaties of 1907-1916 Concerning Manchuria and Mongolia, Baltimore: Johns Hopkins Press 1933.
Biegański W., Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1990.
Cabanowski M., Tajemnice Mandżurii. Polacy w Harbinie, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1993.
Daszkiewicz R.K., Harcerstwo polskie poza granicami kraju od zarania do 1930 roku w relacjach i dokumentach, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski 1983.
Deog K.Y., Kolonia polska w Mandżurii 1897-1949, Kraków: PROMO 2001.
Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis, Varsovia: Vincentii Kluczyński 1912.
Figlus T., Past and present of Hutsulshchyna as the Carpathian borderland region. Remarks on changes of spatial structures, ethno-cultural specificity and heritage, [w:] Historical Regions Divided by the Borders, red. M. Sobczyński, K. Heffner, Łódź: Uniwersytet Łódzki 2009.
Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie, Harbin: Harbin Daily News Press 1928.
Judycka A., Judycki Z., Duchowieństwo polskie w świecie, Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski 2002.
Kajdański E., Chiny – Leksykon. Historia, gospodarka, kultura, Warszawa: Książka i Wiedza 2005.
Kajdański E., Dziennik syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego 1910-1914, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986.
Kajdański E., Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998, Warszawa: Książka i Wiedza 2000.
Kałuski M., Polacy w Chinach, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2001.
Kałuski M., Polska – Chiny 1246-1996, Warszawa: Verbinum 2004.
Klimczak M., Polska szkoła średnia w Harbinie – Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza (1915-1949), [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Kosińska A., Udział Polonii harbińskiej w drugiej wojnie światowej, [w:] Chiny w oczach Polaków. Księga jubileuszowa z okazji 60-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Chińską Republiką Ludową, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2010.
Łojek J., Historia prasy polskiej. Prasa polska 1918-1939, t. II, Warszawa: PWN 1980.
MacMurray J.V.A., Treaties and Agreements with and Concerning China, 1894-1919, t. I, New York: Oxford University Press 1921.
Majewski A., Zaczęło się w Tobruku, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1973.
Meyer M., In Manchuria. A Village Called Wasteland and the Transformation of Rural China, New York: Bloomsbury Press 2015.
Mitrofanov I., The Lands and Land Administration of the Chinese Eastern Railway Company. And the Incident of August 1st, 1923, Harbin: Chinese Eastern Railway 1923.
Петров В.П., Город на Сунгари, Вашингтон: Изд. Русско-американского исторического общества 1984.
Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 roku, Londyn: Wydawnictwo SPPSZ 1954.
Popiel A., Korpus Kadetów Nr 1: 1918-1939, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 2003.
Skóra W., Organizacja i pierwszy okres działalności polskich konsulatów w Harbinie i Władywostoku w latach 1920-1924, [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Skóra W., Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920-1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo). Szkic do problemu, [w:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu w 45-lecie pracy naukowej i dydaktycznej, red. A. Teterycz-Puzio, Słupsk: Akademia Pomorska 2016.
Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2006.
Sławiński R., The Modern History of China, Kraków: Księgarnia Akademicka 2006.
Stawarz A., Polacy na Wschodzie XVIII-XX wiek, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1998.
Stolberg E.M., Stalin und die chinesischen Kommunisten 1945-1953. Eine Studie zur Entstehungsgeschichte der sowjetisch-chinesischen Allianz vor dem Hintergrund des Kalten Krieges, Stuttgart: Franz Steiner 1997.
Symonolewicz K., Miraże mandżurskie, Warszawa: Gebethner i Wolff 1932.
Theiss W., Dzieci syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919-1923, Warszawa: Uniwersytet Warszawski 1992.
Tyczka J., Na wschodzie i na zachodzie, Warszawa: Verbinum 2003.
Wiktorski P., Na koniec wzeszło słońce, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985.
Wojciechowicz M., Placówka wschodnia w Harbinie, [w:] Marianie 1673-1973, red. J. Bukowicz, T. Górski, Rzym: MIC 1975.
Wychodźstwo polskie w poszczególnych krajach. Materiały opracowane na podstawie sprawozdań konsularnych przez referat emigracyjny w Wydziale Administracyjno-Paszportowym Departamentu Konsularnego MSZ (kwiecień 1926), Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych 1926.
Czasopisma
„Biuletyn Polskiej Izby Handlowej w Harbinie” 1932, nr 5.
Chan K.W., Misconceptions and Complexities in the Study of China’s Cities. Definitions, Statistics, and Implications, „Eurasian Geography and Economics”, 48(2007), nr 4.
Co robić po ukończeniu gimnazjum w Harbinie?, „Listy Harbińskie” 1932, nr 12.
Czermiński M., Z opowiadań Władysława Ostrowskiego, „Misje Katolickie” 1912, nr 31.
„Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Echo z Dalekiego Wschodu” 1934, nr 3.
Gimnazjum Polskie im. H. Sienkiewicza i Szkoła Początkowa im. św. Wincentego à Paulo w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Grochowski A., Jeszcze o Polonii mandżurskiej, „Nasza Rodzina” 1984, nr 11(482).
Historia parafii polsko-katolickiej w Charbinie, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Jabłońska A., Krąkowski K., Z dziejów Polonii Harbińskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1961, nr 2(38).
„Listy Harbińskie” 1932, nr 1.
„Listy Harbińskie” 1932, nr 5.
Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901-1925), „Studia Polonijne” 1(1976).
Neja J., Polacy w Mandżurii, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 3.
Nernhejm S., Polonia harbińska (zarys historyczny), „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Praca. Pismo Postępowe i Demokratyczne” 1918, nr 8.
Prasa polska na Dalekim Wschodzie, „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
Polski list z Dalekiego Wschodu, „Dziennik Łódzki” 1931, nr 87.
Polsko-chińska misja ss. urszulanek, „Gazeta Polska” 1933, nr 37.
Sejbuk C., Polskie Siostry Urszulanki w Harbinie, „Misje Katolickie” 1938, nr 57.
Stowarzyszenia polskie w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
„Sybirak” 1937, nr 1.
Symonolewicz-Symmons K., Polonia w Charbinie, „Przegląd Polonijny” 1978, z. 2.
Ślusarczyk J., Układ polsko-radziecki z 30.7.1941 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1981, nr 3.
Świderski M., Uwaga kolejarze, „Listy Harbińskie” 1932, nr 14.
„Tygodnik Polski” 1933, nr 576.
Winiarz A., Działalność Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Harbinie (1942-1945), „Rocznik Polonijny” 1984-1985.
Wojas B.Z., Dzieje Polonii Charbińskiej, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 30(1974).
Woźniakowski K., Polonia chińska w latach 1897-1949, „Przegląd Polonijny” 1976, z. 1.
Анучин В.А., Географические очерки Маньчжурии, Москва: Государственное издатеьство географической литературы 1948.
Batson Price E., The Russo-Japanese Treaties of 1907-1916 Concerning Manchuria and Mongolia, Baltimore: Johns Hopkins Press 1933.
Biegański W., Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1990.
Cabanowski M., Tajemnice Mandżurii. Polacy w Harbinie, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1993.
Daszkiewicz R.K., Harcerstwo polskie poza granicami kraju od zarania do 1930 roku w relacjach i dokumentach, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski 1983.
Deog K.Y., Kolonia polska w Mandżurii 1897-1949, Kraków: PROMO 2001.
Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis, Varsovia: Vincentii Kluczyński 1912.
Figlus T., Past and present of Hutsulshchyna as the Carpathian borderland region. Remarks on changes of spatial structures, ethno-cultural specificity and heritage, [w:] Historical Regions Divided by the Borders, red. M. Sobczyński, K. Heffner, Łódź: Uniwersytet Łódzki 2009.
Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie, Harbin: Harbin Daily News Press 1928.
Judycka A., Judycki Z., Duchowieństwo polskie w świecie, Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski 2002.
Kajdański E., Chiny – Leksykon. Historia, gospodarka, kultura, Warszawa: Książka i Wiedza 2005.
Kajdański E., Dziennik syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego 1910-1914, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986.
Kajdański E., Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998, Warszawa: Książka i Wiedza 2000.
Kałuski M., Polacy w Chinach, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2001.
Kałuski M., Polska – Chiny 1246-1996, Warszawa: Verbinum 2004.
Klimczak M., Polska szkoła średnia w Harbinie – Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza (1915-1949), [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Kosińska A., Udział Polonii harbińskiej w drugiej wojnie światowej, [w:] Chiny w oczach Polaków. Księga jubileuszowa z okazji 60-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Chińską Republiką Ludową, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2010.
Łojek J., Historia prasy polskiej. Prasa polska 1918-1939, t. II, Warszawa: PWN 1980.
MacMurray J.V.A., Treaties and Agreements with and Concerning China, 1894-1919, t. I, New York: Oxford University Press 1921.
Majewski A., Zaczęło się w Tobruku, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1973.
Meyer M., In Manchuria. A Village Called Wasteland and the Transformation of Rural China, New York: Bloomsbury Press 2015.
Mitrofanov I., The Lands and Land Administration of the Chinese Eastern Railway Company. And the Incident of August 1st, 1923, Harbin: Chinese Eastern Railway 1923.
Петров В.П., Город на Сунгари, Вашингтон: Изд. Русско-американского исторического общества 1984.
Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 roku, Londyn: Wydawnictwo SPPSZ 1954.
Popiel A., Korpus Kadetów Nr 1: 1918-1939, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 2003.
Skóra W., Organizacja i pierwszy okres działalności polskich konsulatów w Harbinie i Władywostoku w latach 1920-1924, [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Skóra W., Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920-1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo). Szkic do problemu, [w:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu w 45-lecie pracy naukowej i dydaktycznej, red. A. Teterycz-Puzio, Słupsk: Akademia Pomorska 2016.
Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2006.
Sławiński R., The Modern History of China, Kraków: Księgarnia Akademicka 2006.
Stawarz A., Polacy na Wschodzie XVIII-XX wiek, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1998.
Stolberg E.M., Stalin und die chinesischen Kommunisten 1945-1953. Eine Studie zur Entstehungsgeschichte der sowjetisch-chinesischen Allianz vor dem Hintergrund des Kalten Krieges, Stuttgart: Franz Steiner 1997.
Symonolewicz K., Miraże mandżurskie, Warszawa: Gebethner i Wolff 1932.
Theiss W., Dzieci syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919-1923, Warszawa: Uniwersytet Warszawski 1992.
Tyczka J., Na wschodzie i na zachodzie, Warszawa: Verbinum 2003.
Wiktorski P., Na koniec wzeszło słońce, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985.
Wojciechowicz M., Placówka wschodnia w Harbinie, [w:] Marianie 1673-1973, red. J. Bukowicz, T. Górski, Rzym: MIC 1975.
Wychodźstwo polskie w poszczególnych krajach. Materiały opracowane na podstawie sprawozdań konsularnych przez referat emigracyjny w Wydziale Administracyjno-Paszportowym Departamentu Konsularnego MSZ (kwiecień 1926), Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych 1926.
Czasopisma
„Biuletyn Polskiej Izby Handlowej w Harbinie” 1932, nr 5.
Chan K.W., Misconceptions and Complexities in the Study of China’s Cities. Definitions, Statistics, and Implications, „Eurasian Geography and Economics”, 48(2007), nr 4.
Co robić po ukończeniu gimnazjum w Harbinie?, „Listy Harbińskie” 1932, nr 12.
Czermiński M., Z opowiadań Władysława Ostrowskiego, „Misje Katolickie” 1912, nr 31.
„Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Echo z Dalekiego Wschodu” 1934, nr 3.
Gimnazjum Polskie im. H. Sienkiewicza i Szkoła Początkowa im. św. Wincentego à Paulo w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Grochowski A., Jeszcze o Polonii mandżurskiej, „Nasza Rodzina” 1984, nr 11(482).
Historia parafii polsko-katolickiej w Charbinie, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Jabłońska A., Krąkowski K., Z dziejów Polonii Harbińskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1961, nr 2(38).
„Listy Harbińskie” 1932, nr 1.
„Listy Harbińskie” 1932, nr 5.
Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901-1925), „Studia Polonijne” 1(1976).
Neja J., Polacy w Mandżurii, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 3.
Nernhejm S., Polonia harbińska (zarys historyczny), „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Praca. Pismo Postępowe i Demokratyczne” 1918, nr 8.
Prasa polska na Dalekim Wschodzie, „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
Polski list z Dalekiego Wschodu, „Dziennik Łódzki” 1931, nr 87.
Polsko-chińska misja ss. urszulanek, „Gazeta Polska” 1933, nr 37.
Sejbuk C., Polskie Siostry Urszulanki w Harbinie, „Misje Katolickie” 1938, nr 57.
Stowarzyszenia polskie w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
„Sybirak” 1937, nr 1.
Symonolewicz-Symmons K., Polonia w Charbinie, „Przegląd Polonijny” 1978, z. 2.
Ślusarczyk J., Układ polsko-radziecki z 30.7.1941 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1981, nr 3.
Świderski M., Uwaga kolejarze, „Listy Harbińskie” 1932, nr 14.
„Tygodnik Polski” 1933, nr 576.
Winiarz A., Działalność Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Harbinie (1942-1945), „Rocznik Polonijny” 1984-1985.
Wojas B.Z., Dzieje Polonii Charbińskiej, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 30(1974).
Woźniakowski K., Polonia chińska w latach 1897-1949, „Przegląd Polonijny” 1976, z. 1.