Wpływ polskiej emigracji w Europie Zachodniej na życie polityczne Polonii amerykańskiej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku
Article Sidebar
Opublikowane:
kwi 24, 2020
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
Polonia amerykańska, Polonia francuska, Polonia szwajcarska, Związek Narodowy Polski
Main Article Content
Abstrakt
Polska diaspora w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej w XIX wieku zmieniała się w czasie. Zmianom podlegały również wzajemne kontakty między wychodźstwem polskim w Europie Zachodniej a polską emigracją w USA, inaczej nazywaną Polonią amerykańską. Między latami 30. a 60. XIX wieku relacje obu emigracji były sporadyczne. Wpływały na ten stan rzeczy dwa czynniki: oddalenie geograficzne oraz niewielka liczba polskich emigrantów politycznych w Stanach Zjednoczonych. Ta sytuacja zaczęła się zmieniać pod koniec lat 70., kiedy nastąpił rozwój emigracji zarobkowej, który spowodował gwałtowny wzrost ludności polskiego pochodzenia w Ameryce.
W tym okresie przedstawiciele emigracji polskiej w Europie (mieszkający głównie we Francji i Szwajcarii) zaczęli szukać porozumienia ze swoimi odpowiednikami po drugiej stronie oceanu. Robili to na tyle skutecznie, że udało im się doprowadzić do kilku wspólnych inicjatyw. Jedną z nich było powołanie do istnienia Związku Narodowego Polskiego. Niniejszy artykuł stanowi próbę prześledzenia owoców współpracy między wychodźstwem europejskim a amerykańskim na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku. Mowa w nim o ludziach oraz instytucjach, które uczestniczyły w tych kontaktach, o sukcesach i porażkach wspólnych inicjatyw.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Biddiss M., Progress, prosperity, and positivism: cultural trends in mid-century, [w:] Themes in modern European history 1830-1890, ed. B. Waller, London–New York 1990, s. 190-212.
Brożek A., Polonia amerykańska 1854-1939, Warszawa: Interpress 1977.
Brożek A., Próby zjednoczenia Polonii amerykańskiej i ich ideologie, [w:] Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. H. Kubiak, Wrocław: Ossolineum 1988, s. 149-175.
Brożek A., Świadomość polskiej grupy etnicznej w Stanach Zjednoczonych w latach 1854-1939, „Kwartalnik Historyczny” 84(1977), z. 2, s. 333-353.
Buchman A., Muzeum Polskie w Rapperswilu – dzieło emigracji postyczniowej, [w:] Emigracja postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010, s. 195-204.
Bolesławita [J.I. Kraszewski], Z roku 1867. Rachunki, rok II, cz. 2, Poznań 1868.
Bolesławita [J.I. Kraszewski], Z roku 1868. Rachunki, Poznań 1869.
Borejsza J., Emigracja polska po powstaniu styczniowym, Warszawa 1866.
Ciołkoszowie L.A., Zarys dziejów socjalizmu polskiego, t. II, Londyn 1972.
Daszyk K.K., Strażnik romantycznej tradycji. Rzecz o Stefanie Buszczyńskim, Kraków: Historia Iagellonica 2001.
Deptuła Sz., Więzy Konopnickiej z Polonią amerykańską, Warszawa 1960.
Dunin-Wąsowicz K., Francuska opinia publiczna wobec sprawy polskiej i Polaków w latach 1885-1984, Wrocław: Ossolineum 1987.
Dynowska M., Buszczyński Stefan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 147-149.
Florkowska H., Struktura polskiej emigracji politycznej w Szwajcarii w latach sześćdziesiątych XIX wieku, Wrocław: Ossolineum 1976.
Florkowska-Frančić H., Agaton Giller i powstanie Związku Narodowego Polskiego w Stanach Zjednoczonych (1880), „Przegląd Polonijny” 1979, z. 1, s. 79-89.
Florkowska-Frančić H., Frančić M., Amerykańscy korespondenci Józefa Ignacego Kraszewskiego. Portret zbiorowy Polonii, cz. I/II, „Przegląd Polonijny” 1986, z. 1, s. 5-22, z. 2, s. 5-24.
Florkowska-Frančić H., Kontakty Zygmunta Miłkowskiego z Polonią amerykańską, „Studia Śląskie” 57(1998), s. 155-167.
Florkowska-Frančić H., Polacy w Szwajcarii po powstaniu styczniowym wobec kraju azylu, „Przegląd Polonijny” 1992, z. 3, s. 33-42.
Florkowska-Frančić H., Uroczystości rapperswilskie 1868-1918, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 32(1996), s. 267- 280.
Frančić M., Julian Horain i jego korespondencja ze Stanów Zjednoczonych z lat 1871-1880, „Przegląd Polonijny” 1986, z. 4, s. 51-75.
Groniowski K., Początki organizacji polonijnych w Stanach Zjednoczonych, „Kwartalnik Historyczny” 88(1981), nr 3, s. 669-689.
Groniowski K., Polonia w Stanach Zjednoczonych u schyłku XIX w. Pozycja społeczna i postawy polityczne, „Przegląd Polonijny” 2(1976), nr 1, s. 5-20.
Groniowski K., Rapperswil jako ośrodek polityczny (1868-1887), „Annales UMCS”, Sectio F. Humaniora 1982, t. 37, s. 393-409.
Historia dyplomacji polskiej, t. III: 1795-1918, red. L. Bazylow [i in.], Warszawa: Wydawnictwo Inne 1982.
Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. IV, Warszawa: Biały Kruk 2015.
Klejn Z., Policja pruska wobec Polonii amerykańskiej, „Problemy Polonii Zagranicznej” 3(1963), s. 153-168.
Korwin-Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855-1925), Poznań 1930.
Kostołowski E., Studia nad kwestią włościańską w latach 1846-1864 ze szczególnym uwzględnieniem literatury politycznej, Lwów 1938.
Kozłowski Cz., Zarys dziejów polskiego ruchu robotniczego do 1948 roku, Warszawa: Książka i Wiedza 1980.
Kozłowski E., Generał Józef Hauke-Bosak 1834-1871, Warszawa: MON 1973.
Kruszka W., Historia polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. IV, Milwaukee 1905.
Kubiak H., Rodowód narodu amerykańskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975.
Leśniewski Cz., Gmina w Polsce odrodzonej według projektów Towarzystwa Demokratycznego Polskiego z lat 1840-41, [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. II, Kraków 1938.
Mansfeld B., Rapperswil Władysława Platera, „Więź” 1972, nr 11, s. 130-136.
Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864-1918, Warszawa: Neriton 2008.
Murzynowska K., Henryk Korwin-Kałussowski, (1806-1894), „Problemy Polonii Zagranicznej” 4(1964-65), s. 117-128.
Murzynowska K., Polska emigracja europejska w latach 1870-1923, [w:] Stan i potrzeby badań nad zbiorowościami polonijnymi, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1976, s. 330-343.
Naimark N.M., The History of the „Proletariat”. The Emergence of Marxism in the Kingdom of Poland, 1870-1887, Boulder 1979.
Nowak J., Od narodu historycznego do wspólnoty etnicznej. Przemiany w polskiej refleksji nad narodem po 1864 roku, „Teksty Drugie” 6(2014), s. 369-390.
Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, t. I, Chicago 1905.
Pastuszka S., Karol Lewakowski a Skarb Narodowy, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” 1973, nr 15, s. 184-209.
Pienkos D., P.N.A. Centennial History of the Polish National Alliance of the United States of North America, Boulder 1984.
Sobolewski M., Od drugiego Cesarstwa do Piątej Republiki. Z dziejów politycznych Francji 1870-1958, Warszawa: Wiedza Powszechna 1963, s. 122-123.
Stasik F., Polska emigracja zarobkowa w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1865-1914, Warszawa: PWN 1985.
Stocka A., Stany Zjednoczone w świetle prasy warszawskiej z lat 1865-1877, Białystok 2013.
Śladkowski W., Emigracja polska we Francji 1871-1918, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1980.
Tyrowicz M., Kałussowski Henryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XI, Wrocław 1964-1965, s. 505-507.
Waldo A., Teofila Samolińska Matka Związku Narodowego Polskiego w Ameryce, Chicago 1980.
Wereszycki H., Koniec sojuszu trzech cesarzy, Warszawa: PWN 2010.
Wereszycki H., Międzynarodowe echa jubileuszu Kraszewskiego w 1879 roku, „Dzieje Najnowsze” 1974, z. 3, s. 3-20.
Wieniec pamiątkowy półwiekowej rocznicy powstania listopadowego obchodzonej 29 listopada 1880 r., red. A. Giller, Rapperswil 1881.
Witkowska A., Wielkie stulecie Polaków, Warszawa 1987.
Wojciechowska A., Protokół jako świadectwo komunikacji wspólnotowej w drugiej połowie XIX wieku. Studium genologiczne, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2012.
Zdrada J., Zmierzch Czartoryskich, Warszawa: PWN 1969.
Brożek A., Polonia amerykańska 1854-1939, Warszawa: Interpress 1977.
Brożek A., Próby zjednoczenia Polonii amerykańskiej i ich ideologie, [w:] Polonia amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. H. Kubiak, Wrocław: Ossolineum 1988, s. 149-175.
Brożek A., Świadomość polskiej grupy etnicznej w Stanach Zjednoczonych w latach 1854-1939, „Kwartalnik Historyczny” 84(1977), z. 2, s. 333-353.
Buchman A., Muzeum Polskie w Rapperswilu – dzieło emigracji postyczniowej, [w:] Emigracja postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010, s. 195-204.
Bolesławita [J.I. Kraszewski], Z roku 1867. Rachunki, rok II, cz. 2, Poznań 1868.
Bolesławita [J.I. Kraszewski], Z roku 1868. Rachunki, Poznań 1869.
Borejsza J., Emigracja polska po powstaniu styczniowym, Warszawa 1866.
Ciołkoszowie L.A., Zarys dziejów socjalizmu polskiego, t. II, Londyn 1972.
Daszyk K.K., Strażnik romantycznej tradycji. Rzecz o Stefanie Buszczyńskim, Kraków: Historia Iagellonica 2001.
Deptuła Sz., Więzy Konopnickiej z Polonią amerykańską, Warszawa 1960.
Dunin-Wąsowicz K., Francuska opinia publiczna wobec sprawy polskiej i Polaków w latach 1885-1984, Wrocław: Ossolineum 1987.
Dynowska M., Buszczyński Stefan, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 147-149.
Florkowska H., Struktura polskiej emigracji politycznej w Szwajcarii w latach sześćdziesiątych XIX wieku, Wrocław: Ossolineum 1976.
Florkowska-Frančić H., Agaton Giller i powstanie Związku Narodowego Polskiego w Stanach Zjednoczonych (1880), „Przegląd Polonijny” 1979, z. 1, s. 79-89.
Florkowska-Frančić H., Frančić M., Amerykańscy korespondenci Józefa Ignacego Kraszewskiego. Portret zbiorowy Polonii, cz. I/II, „Przegląd Polonijny” 1986, z. 1, s. 5-22, z. 2, s. 5-24.
Florkowska-Frančić H., Kontakty Zygmunta Miłkowskiego z Polonią amerykańską, „Studia Śląskie” 57(1998), s. 155-167.
Florkowska-Frančić H., Polacy w Szwajcarii po powstaniu styczniowym wobec kraju azylu, „Przegląd Polonijny” 1992, z. 3, s. 33-42.
Florkowska-Frančić H., Uroczystości rapperswilskie 1868-1918, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 32(1996), s. 267- 280.
Frančić M., Julian Horain i jego korespondencja ze Stanów Zjednoczonych z lat 1871-1880, „Przegląd Polonijny” 1986, z. 4, s. 51-75.
Groniowski K., Początki organizacji polonijnych w Stanach Zjednoczonych, „Kwartalnik Historyczny” 88(1981), nr 3, s. 669-689.
Groniowski K., Polonia w Stanach Zjednoczonych u schyłku XIX w. Pozycja społeczna i postawy polityczne, „Przegląd Polonijny” 2(1976), nr 1, s. 5-20.
Groniowski K., Rapperswil jako ośrodek polityczny (1868-1887), „Annales UMCS”, Sectio F. Humaniora 1982, t. 37, s. 393-409.
Historia dyplomacji polskiej, t. III: 1795-1918, red. L. Bazylow [i in.], Warszawa: Wydawnictwo Inne 1982.
Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. IV, Warszawa: Biały Kruk 2015.
Klejn Z., Policja pruska wobec Polonii amerykańskiej, „Problemy Polonii Zagranicznej” 3(1963), s. 153-168.
Korwin-Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855-1925), Poznań 1930.
Kostołowski E., Studia nad kwestią włościańską w latach 1846-1864 ze szczególnym uwzględnieniem literatury politycznej, Lwów 1938.
Kozłowski Cz., Zarys dziejów polskiego ruchu robotniczego do 1948 roku, Warszawa: Książka i Wiedza 1980.
Kozłowski E., Generał Józef Hauke-Bosak 1834-1871, Warszawa: MON 1973.
Kruszka W., Historia polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. IV, Milwaukee 1905.
Kubiak H., Rodowód narodu amerykańskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975.
Leśniewski Cz., Gmina w Polsce odrodzonej według projektów Towarzystwa Demokratycznego Polskiego z lat 1840-41, [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. II, Kraków 1938.
Mansfeld B., Rapperswil Władysława Platera, „Więź” 1972, nr 11, s. 130-136.
Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864-1918, Warszawa: Neriton 2008.
Murzynowska K., Henryk Korwin-Kałussowski, (1806-1894), „Problemy Polonii Zagranicznej” 4(1964-65), s. 117-128.
Murzynowska K., Polska emigracja europejska w latach 1870-1923, [w:] Stan i potrzeby badań nad zbiorowościami polonijnymi, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1976, s. 330-343.
Naimark N.M., The History of the „Proletariat”. The Emergence of Marxism in the Kingdom of Poland, 1870-1887, Boulder 1979.
Nowak J., Od narodu historycznego do wspólnoty etnicznej. Przemiany w polskiej refleksji nad narodem po 1864 roku, „Teksty Drugie” 6(2014), s. 369-390.
Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, t. I, Chicago 1905.
Pastuszka S., Karol Lewakowski a Skarb Narodowy, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” 1973, nr 15, s. 184-209.
Pienkos D., P.N.A. Centennial History of the Polish National Alliance of the United States of North America, Boulder 1984.
Sobolewski M., Od drugiego Cesarstwa do Piątej Republiki. Z dziejów politycznych Francji 1870-1958, Warszawa: Wiedza Powszechna 1963, s. 122-123.
Stasik F., Polska emigracja zarobkowa w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1865-1914, Warszawa: PWN 1985.
Stocka A., Stany Zjednoczone w świetle prasy warszawskiej z lat 1865-1877, Białystok 2013.
Śladkowski W., Emigracja polska we Francji 1871-1918, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1980.
Tyrowicz M., Kałussowski Henryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XI, Wrocław 1964-1965, s. 505-507.
Waldo A., Teofila Samolińska Matka Związku Narodowego Polskiego w Ameryce, Chicago 1980.
Wereszycki H., Koniec sojuszu trzech cesarzy, Warszawa: PWN 2010.
Wereszycki H., Międzynarodowe echa jubileuszu Kraszewskiego w 1879 roku, „Dzieje Najnowsze” 1974, z. 3, s. 3-20.
Wieniec pamiątkowy półwiekowej rocznicy powstania listopadowego obchodzonej 29 listopada 1880 r., red. A. Giller, Rapperswil 1881.
Witkowska A., Wielkie stulecie Polaków, Warszawa 1987.
Wojciechowska A., Protokół jako świadectwo komunikacji wspólnotowej w drugiej połowie XIX wieku. Studium genologiczne, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2012.
Zdrada J., Zmierzch Czartoryskich, Warszawa: PWN 1969.