Maria Ludwika Gonzaga w pracach Wiktora Czermaka
Article Sidebar
Opublikowane:
kwi 24, 2020
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
historia historiografii, Wiktor Czermak, Maria Ludwika Gonzaga, Uniwersytet Lwowski, Uniwersytet Jagielloński
Main Article Content
Abstrakt
Autorka artykułu analizuje twórczość krakowskiego historyka Wiktora Czermaka (1863-1913) pod kątem opinii i ocen, jakie były formułowane przez tego badacza XVII stulecia o małżonce Władysława IV i Jana Kazimierza – Ludwice Marii Gonzadze. Czermak wysoko ocenił polityczny zmysł i inicjatywę tej władczyni w pracy doktorskiej przygotowywanej we Lwowie pod kierunkiem Ksawerego Liskego, i obronionej w 1887 r. w Krakowie. Dwaj ostatni władcy z dynastii Wazów na polskim tronie, oraz ich małżonka, przez długie lata zajmowali uwagę krakowskiego uczonego. W artykule mowa o ewolucji zapatrywań na przybyłą z Francji energiczną władczynię. Wiele wskazuje, że historyk przeszedł od fascynacji „męską” osobowością małżonki Jana Kazimierza w połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku, do bardziej krytycznego spojrzenia na poczynania Francuzki w Polsce w schyłku kolejnej dekady. Wynikało to ze zmiany zainteresowań i rozszerzania bazy źródłowej, lepiej oświetlającej osobę królowej, w której dojrzalszy badacz dostrzegał wady, jakich nie zauważał w studenckich latach.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Baczkowski K., Wiktor Czermak (1863-1913), [w:] Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Historycznego, red. J. Dybiec, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 2000, s. 151-163.
Błachowska K., Stanisław Zakrzewski (1873-1936), [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, [t. I], red. J. Maternicki przy współpracy L. Zaszkilniaka, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2007, s. 377-398.
Brückner A. [Rec.], Czermak Wiktor, prof. dr. Ilustrowane Dzieje Polski. Tom pierwszy. Od początków do X wieku […], „Kwartalnik Historyczny” 20(1906), s. 703-705.
Cassirer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przekład A. Staniewska, przedmowa B. Suchodolski, Warszawa: Czytelnik 1977.
Czapliński W., Czermak Wiktor (1863-1913), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 337.
Czermak W., Jan Kazimierz. Próba charakterystyki, „Kwartalnik Historyczny” 3(1889), s. 1-27.
Czermak W., Jan Kazimierz. Studia nad jego życiem i charakterem, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 17(1889), s. 812-820, 913-922, 1021-1031, 1159-1183.
Czermak W., Koniec Jerzego Lubomirskiego, „Kwartalnik Historyczny” 4(1890), s. 1-23.
Zermak W., Na dworze Władysława IV, „Biblioteka Warszawska” 1896, t. 4, s. 437-457; 1897, t. 1, s. 315-342; t. 2, s. 419-444; t. 4, s. 57-71, 415-426.
Czermak W., Ostatnie lata życia Jana Kazimierza, „Biblioteka Warszawska” 1892, t. 1, s. 1-57.
Czermak W., Plany wojny tureckiej Władysława IV, Kraków: Akademia Umiejętności 1895.
Czermak W., Potrójne śluby Jana Sobieskiego i „Marysieńki”, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1890, s. 961-977.
Czermak W., Próba naprawy Rzeczypospolitej za Jana Kazimierza, „Biblioteka Warszawska” 1891, t. 1, s. 519-547.
Czermak W., Sprawa Lubomirskiego w roku 1664, Warszawa: odbitka z „Ateneum” 1886.
Hoszowska M., Dawna Rzeczpospolita we wczesnych pracach Wiktora Czermaka (1882-1887), [w:] Wspólne dziedzictwo. Rzeczpospolita Obojga Narodów w polskiej, litewskiej i ukraińskiej historiografii XIX-XXI wieku, red. M. Hoszowska, J. Pisulińska, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2019, s. 159-174.
Hoszowska M., Mit Matki Polski w dziewiętnastowiecznych syntezach historycznych, [w:] Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX wieku, red. A. Czyżewski, R. Stobiecki, T. Taborek, L. Zaszkilniak, Warszawa–Łódź: Instytut Pamięci Narodowej 2012, s. 262-292.
Kersten A., Wstęp, [w:] W. Czermak, Ostatnie lata Jana Kazimierza, oprac. i wstępem poprzedził A. Kersten, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, s. 5-22.
Kolbuszewska J., Mutacja modernistyczna w historiografii polskiej (przełom XIX i XX wieku), Łódź: Wydawnictwo Ibidem 2005.
Maternicki J., Między tradycją a nowoczesnością. Spory metodologiczne na III Zjeździe Historyków Polskich w Krakowie w 1900 R., [w:] tenże, Historiografia i kultura historyczna. Studia i szkice, Warszawa: Uniwersytet Warszawski Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych 1990, s. 348-404.
Mycielski J. [Rec.], Czermak Wiktor dr: Potrójne śluby Jana Sobieskiego i „Marysieńki”, „Przewodnik Naukowy i Literacki”. Rok 1890. Zeszyty 11 i 12, „Kwartalnik Historyczny” 6(1892), s. 872-876.
Perkowska U., Studentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1894-1939. W stulecie immatrykulacji pierwszych studentek, Kraków: „Secesja” 1994.
Plebański J.K., Jan Kazimierz Waza, Maria Ludwika Gonzaga. Dwa obrazy historyczne, Warszawa: G. Gebethner i R. Wolff 1862.
Polemika. Odpowiedź dra Wiktora Czermaka na artykuł p. Sawczyńskiego pt. Sprawa reformy sejmowania za Jana Kazimierza, „Kwartalnik Historyczny” 7(1893), s. 584-586.
(Red.), Śp. Wiktor Czermak, „Kwartalnik Historyczny” 27(1913), s. 204-205.
Sawczyński H., Sprawa reformy sejmowania za Jana Kazimierza (1658-1661), „Kwartalnik Historyczny” 7(1893), s. 240-284.
Solarska M., Bugajewski M., Doświadczanie przeszłości. Poznanie historyczne wobec pluralizmu czasu historycznego, Poznań: Instytut Historii UAM 2018.
Stolicki J., Wiktor Czermak – pionier badań nad XVII wiekiem w Polsce, [w:] Katedra historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – odniesienia, interpretacje, pamięć, red. K.K. Daszyk, T. Kargol, Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica” 2019, s. 115-143.
Suchmiel J., Działalność naukowa kobiet w Uniwersytecie we Lwowie do roku 1939, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie 2000.
Suchmiel J., Udział kobiet w nauce do 1939 roku w Uniwersytecie Jagiellońskim, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie 1994.
Walewski A., Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza, t. I-II, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 1866-1868.
Waliszewski K., Maria Mantuańska, królowa polska. 1644-1648. Studium biograficzne na podstawie źródeł rękopiśmiennych, „Biblioteka Warszawska” 1885, t. 3, s. 321-342; t. 4, s. 48-73.
Waliszewski K., Marsysienka, Maria de la Grande d’quien, reine de Pologne, femme de Sobieski 1641-1716, Paris 1898.
Wierzbicka M., Władysław Smoleński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1980.
Woźniak M., Przeszłość jako przedmiot konstrukcji. O roli wyobraźni w badaniach historycznych, Lublin 2010.
Wrzosek W., O myśleniu historycznym, Bydgoszcz: Epigram 2009.
Błachowska K., Stanisław Zakrzewski (1873-1936), [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, [t. I], red. J. Maternicki przy współpracy L. Zaszkilniaka, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2007, s. 377-398.
Brückner A. [Rec.], Czermak Wiktor, prof. dr. Ilustrowane Dzieje Polski. Tom pierwszy. Od początków do X wieku […], „Kwartalnik Historyczny” 20(1906), s. 703-705.
Cassirer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przekład A. Staniewska, przedmowa B. Suchodolski, Warszawa: Czytelnik 1977.
Czapliński W., Czermak Wiktor (1863-1913), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 337.
Czermak W., Jan Kazimierz. Próba charakterystyki, „Kwartalnik Historyczny” 3(1889), s. 1-27.
Czermak W., Jan Kazimierz. Studia nad jego życiem i charakterem, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 17(1889), s. 812-820, 913-922, 1021-1031, 1159-1183.
Czermak W., Koniec Jerzego Lubomirskiego, „Kwartalnik Historyczny” 4(1890), s. 1-23.
Zermak W., Na dworze Władysława IV, „Biblioteka Warszawska” 1896, t. 4, s. 437-457; 1897, t. 1, s. 315-342; t. 2, s. 419-444; t. 4, s. 57-71, 415-426.
Czermak W., Ostatnie lata życia Jana Kazimierza, „Biblioteka Warszawska” 1892, t. 1, s. 1-57.
Czermak W., Plany wojny tureckiej Władysława IV, Kraków: Akademia Umiejętności 1895.
Czermak W., Potrójne śluby Jana Sobieskiego i „Marysieńki”, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1890, s. 961-977.
Czermak W., Próba naprawy Rzeczypospolitej za Jana Kazimierza, „Biblioteka Warszawska” 1891, t. 1, s. 519-547.
Czermak W., Sprawa Lubomirskiego w roku 1664, Warszawa: odbitka z „Ateneum” 1886.
Hoszowska M., Dawna Rzeczpospolita we wczesnych pracach Wiktora Czermaka (1882-1887), [w:] Wspólne dziedzictwo. Rzeczpospolita Obojga Narodów w polskiej, litewskiej i ukraińskiej historiografii XIX-XXI wieku, red. M. Hoszowska, J. Pisulińska, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2019, s. 159-174.
Hoszowska M., Mit Matki Polski w dziewiętnastowiecznych syntezach historycznych, [w:] Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX wieku, red. A. Czyżewski, R. Stobiecki, T. Taborek, L. Zaszkilniak, Warszawa–Łódź: Instytut Pamięci Narodowej 2012, s. 262-292.
Kersten A., Wstęp, [w:] W. Czermak, Ostatnie lata Jana Kazimierza, oprac. i wstępem poprzedził A. Kersten, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, s. 5-22.
Kolbuszewska J., Mutacja modernistyczna w historiografii polskiej (przełom XIX i XX wieku), Łódź: Wydawnictwo Ibidem 2005.
Maternicki J., Między tradycją a nowoczesnością. Spory metodologiczne na III Zjeździe Historyków Polskich w Krakowie w 1900 R., [w:] tenże, Historiografia i kultura historyczna. Studia i szkice, Warszawa: Uniwersytet Warszawski Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych 1990, s. 348-404.
Mycielski J. [Rec.], Czermak Wiktor dr: Potrójne śluby Jana Sobieskiego i „Marysieńki”, „Przewodnik Naukowy i Literacki”. Rok 1890. Zeszyty 11 i 12, „Kwartalnik Historyczny” 6(1892), s. 872-876.
Perkowska U., Studentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1894-1939. W stulecie immatrykulacji pierwszych studentek, Kraków: „Secesja” 1994.
Plebański J.K., Jan Kazimierz Waza, Maria Ludwika Gonzaga. Dwa obrazy historyczne, Warszawa: G. Gebethner i R. Wolff 1862.
Polemika. Odpowiedź dra Wiktora Czermaka na artykuł p. Sawczyńskiego pt. Sprawa reformy sejmowania za Jana Kazimierza, „Kwartalnik Historyczny” 7(1893), s. 584-586.
(Red.), Śp. Wiktor Czermak, „Kwartalnik Historyczny” 27(1913), s. 204-205.
Sawczyński H., Sprawa reformy sejmowania za Jana Kazimierza (1658-1661), „Kwartalnik Historyczny” 7(1893), s. 240-284.
Solarska M., Bugajewski M., Doświadczanie przeszłości. Poznanie historyczne wobec pluralizmu czasu historycznego, Poznań: Instytut Historii UAM 2018.
Stolicki J., Wiktor Czermak – pionier badań nad XVII wiekiem w Polsce, [w:] Katedra historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – odniesienia, interpretacje, pamięć, red. K.K. Daszyk, T. Kargol, Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica” 2019, s. 115-143.
Suchmiel J., Działalność naukowa kobiet w Uniwersytecie we Lwowie do roku 1939, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie 2000.
Suchmiel J., Udział kobiet w nauce do 1939 roku w Uniwersytecie Jagiellońskim, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie 1994.
Walewski A., Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza, t. I-II, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 1866-1868.
Waliszewski K., Maria Mantuańska, królowa polska. 1644-1648. Studium biograficzne na podstawie źródeł rękopiśmiennych, „Biblioteka Warszawska” 1885, t. 3, s. 321-342; t. 4, s. 48-73.
Waliszewski K., Marsysienka, Maria de la Grande d’quien, reine de Pologne, femme de Sobieski 1641-1716, Paris 1898.
Wierzbicka M., Władysław Smoleński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1980.
Woźniak M., Przeszłość jako przedmiot konstrukcji. O roli wyobraźni w badaniach historycznych, Lublin 2010.
Wrzosek W., O myśleniu historycznym, Bydgoszcz: Epigram 2009.