Działalność duszpasterska arcybiskupa Sawy (Sowietowa) i biskupa Mateusza (Siemaszki) jako ordynariuszy uchodźców polskich wyznania prawosławnego w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej
Article Sidebar
Opublikowane:
lip 29, 2019
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Słowa kluczowe:
chrześcijaństwo; Kościół prawosławny; emigracja; mniejszości narodowe
Main Article Content
Abstrakt
Po zakończeniu II wojny światowej kilka tysięcy polskich obywateli wyznania prawosławnego osiedliło się w Wielkiej Brytanii. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na emigracji starał się udzielać im opieki duszpasterskiej, którą zapewniali dwaj polscy biskupi (arcybiskup Sawa i biskup Mateusz). W pierwszych latach powojennych w Wielkiej Brytanii powstał Polski Kościół Prawosławny, który skupiał kilka tysięcy wiernych i podlegał jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopola. Ortodoksyjni emigranci funkcjonowali w izolacji od Kościoła prawosławnego w Polsce. Polskie wspólnoty prawosławne w Wielkiej Brytanii znane były z różnorodności narodowościowej. Większość wyznawców stanowili Białorusini i Ukraińcy. Wspomniana różnorodność narodowościowa często była źródłem nieporozumień i konfliktów między wiernymi i duchowieństwem.
Article Details
Numer
Dział
Artykuły
Bibliografia
Arcybiskup generał brygady Sawa (Jerzy Sowietow). Wybór dokumentów, wyboru dokumentów dokonali: K. Filipow i A. Suchcitz, Białystok–Warszawa: Ośrodek Badań Historii Wojskowej, Muzeum Wojska w Białymstoku 1997.
Biblioteka Białoruska im. Franciszka Skaryny, zespół: Białorusini w Wielkiej Brytanii (sygn.: United Kingdom-2).
Church of the Nativity of the Mother of Gad. A history of the parish of the Nativity of the Mother of God, Bristol, to celebrate the fiftieth anniversary of its foundation, Bristol 1998.
Englert J.L., Polak B., Polak M., Generał Władysław Anders (11 VII 1892 – 12 V 1970), Londyn–Leszno: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie 2012.
Gotowiecki P., O Polskę z Wilnem i Lwowem. Związek Ziem Północno-Wschodnich RP (1942-1955), Warszawa: Neriton 2012
Grzybowski J., Działalność duszpasterska wojskowego biskupa prawosławnego Sawy (Sowietowa) w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w latach 1943-1947, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2015, nr 1, s. 75-98.
Grzybowski J., Mianowanie wojskowego biskupa prawosławnego w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w 1943 roku, [w:] Europa Środkowo-Wschodnia w perspektywie interdyscyplinarnej, red. J. Getka, J. Grzybowski, R. Kramar, Warszawa: Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego 2015, s. 11-30.
Grzybowski J., Polskie Prawosławie na terytorium Bliskiego Wschodu, Afryki, Indii i Meksyku podczas Drugiej wojny światowej, „Cerkiewny Wiestnik” 2012, nr 1, s. 51-63.
Grzybowski J., Prawosławne duszpasterstwo wojskowe 2 Korpusu na terenie Włoch po zakończeniu działań wojennych (1945-1946), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2014, nr 2, s. 103-118.
Grzybowski J., Prasa i wydawnictwa Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego na obczyźnie podczas II wojny światowej, „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, nr 7, s. 3-12.
Grzybowski J., Prawosławne duszpasterstwo wojskowe Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (1946-1949), [w:] Bezpieczeństwo Polski w Europie. Historyczne uwarunkowania bezpieczeństwa. Księga dedykowana Profesorowi Bogusławowi Polakowi, red. Z. Danielewicz, J. Knopek, M. Polak, Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej 2015, s. 387-407.
Hardzijenka A., Biełaruski kanhresawy kamitet Ameryki (BKKA), Smoleńsk: Białoruski Instytut Nauki i Sztuki 2009.
Hardzijenka N., Biełarusy ŭ Wialikabrytanii, Mińsk: Medisont 2010.
Herologion, Londyn: Archdiocese of Thyateira and Great Britain 1980.
Immigration History Research Center – University of Minnesota, Collection ID: 2206 (The Puntus papers).
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, zespół: Akta osobowe i organizacje na uchodźstwie (sygn.: KOL).
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, zespół: Ministerstwa Spraw Zagranicznych (sygn.: A.11).
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, zespół: Prezydium Rady Ministrów (sygn.: PRM).
Jeżewski B., Polski Londyn/Polish Guide to London, Londyn: Taurus 1969.
Krótkie wiadomości, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1945, nr 2, s. 6.
Krótkie wiadomości, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1946, nr 4, s. 7.
Lambert Palace Library – The Church of England Record Centre, Council of Foreign Relations (sygn.: CFR).
List ks. archimandryty Kyrila Jennera do autora, 19 VII 2015.
List ks. diakona Meliton R. Oakes do autora, 27 IX 2011.
List ks. Kyrilla Leret-Aldira do autora, 4 X 2011.
Łuksza M., Ponowny pochówek wojskowych hierarchów, „Polski Żołnierz Prawosławny” 2013, nr 1, s. 4-5.
Materyjały da historyi biełaruskaj emihracyi ŭ Niamieczczynie u 1939-1951 hadoch. Relihijnyja sprawy, red. A. Winicki, Los Angeles 1968.
Mironowicz A., Działalność ks. Michała Bożerianowa na terenie Iranu i Afryki Wschodniej w latach 1941-1945, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2014, t. 42, s. 137-164.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w Polsce, Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne 2006.
Mironowicz A., Przyczynek do dziejów Polskiego Prawosławnego Duszpasterstwa Cywilnego na emigracji w czasie II wojny światowej, „Studia Polonijne” 30(2009), s. 206-213.
Nowe pismo prawosławne, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1946, nr 8-9, s. 2.
Papierzyńska-Turek M., Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918-1939, Warszawa: ANS 1989.
Położenie Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Polsce, „Orzeł Biały” 16 czerwca 1951, s. 4-5.
Prawosławni łączą swój głos do protestu przeciw prześladowaniu Kościoła, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 13 listopada 1953, s. 3.
Przewoźnik A., Katyń: zbrodnia, prawda, pamięć, Warszawa: Świat Książki 2010.
Radzik T., Z dziejów społeczności polskiej w Wielkiej Brytanii po Drugiej wojnie światowej (1945-1990), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1991.
Statut Koła (Bractwa) Obywateli Polskich Wyznania Prawosławnego w Wielkiej Brytanii, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1946, nr 3, s. 9-10.
Sosna G., Troc-Sosna A., Hierarchia i kler Kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX-XXI wieku, Ryboły: Orthdruk 2012.
Suchcitz A., „Non omnis moriar…” Polacy na londyńskim cmentarzu Bromptom, Warszawa: Adiutor 1992.
The National Archives, Treasury Solicitor (sygn.: TS).
Urban K., Kościół prawosławny w Polsce 1945-1970 (rys historyczny), Kraków: Nomos 1996.
Wendorff B., Kościół Prawosławny, [w:] Mobilizacja uchodźstwa do walki politycznej 1945-1990, red. L. Kliszewicz, Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie 1995, s. 171-175.
Wizyta arcybiskupa Sawy w hrabstwie Jork, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 16 lutego 1950, nr 40, s. 3.
Wolsza T., Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945-1950, Warszawa: DiG 1998.
Z życia religijnego obywateli polskich wyznania prawosławnego w Anglii, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1945, nr 2, s. 5.
Zięba A., Siemaszko Konstanty Mateusz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXVI, z. 1, Kraków: IH PAN 1995, s. 614-615.
Zięba A., „Wojna popów”. Polskie prawosławie na emigracji po II wojnie światowej, „Przegląd Polonijny” 1997, z. 3, s. 31-51.
Biblioteka Białoruska im. Franciszka Skaryny, zespół: Białorusini w Wielkiej Brytanii (sygn.: United Kingdom-2).
Church of the Nativity of the Mother of Gad. A history of the parish of the Nativity of the Mother of God, Bristol, to celebrate the fiftieth anniversary of its foundation, Bristol 1998.
Englert J.L., Polak B., Polak M., Generał Władysław Anders (11 VII 1892 – 12 V 1970), Londyn–Leszno: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie 2012.
Gotowiecki P., O Polskę z Wilnem i Lwowem. Związek Ziem Północno-Wschodnich RP (1942-1955), Warszawa: Neriton 2012
Grzybowski J., Działalność duszpasterska wojskowego biskupa prawosławnego Sawy (Sowietowa) w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w latach 1943-1947, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2015, nr 1, s. 75-98.
Grzybowski J., Mianowanie wojskowego biskupa prawosławnego w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w 1943 roku, [w:] Europa Środkowo-Wschodnia w perspektywie interdyscyplinarnej, red. J. Getka, J. Grzybowski, R. Kramar, Warszawa: Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego 2015, s. 11-30.
Grzybowski J., Polskie Prawosławie na terytorium Bliskiego Wschodu, Afryki, Indii i Meksyku podczas Drugiej wojny światowej, „Cerkiewny Wiestnik” 2012, nr 1, s. 51-63.
Grzybowski J., Prawosławne duszpasterstwo wojskowe 2 Korpusu na terenie Włoch po zakończeniu działań wojennych (1945-1946), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2014, nr 2, s. 103-118.
Grzybowski J., Prasa i wydawnictwa Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego na obczyźnie podczas II wojny światowej, „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, nr 7, s. 3-12.
Grzybowski J., Prawosławne duszpasterstwo wojskowe Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (1946-1949), [w:] Bezpieczeństwo Polski w Europie. Historyczne uwarunkowania bezpieczeństwa. Księga dedykowana Profesorowi Bogusławowi Polakowi, red. Z. Danielewicz, J. Knopek, M. Polak, Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej 2015, s. 387-407.
Hardzijenka A., Biełaruski kanhresawy kamitet Ameryki (BKKA), Smoleńsk: Białoruski Instytut Nauki i Sztuki 2009.
Hardzijenka N., Biełarusy ŭ Wialikabrytanii, Mińsk: Medisont 2010.
Herologion, Londyn: Archdiocese of Thyateira and Great Britain 1980.
Immigration History Research Center – University of Minnesota, Collection ID: 2206 (The Puntus papers).
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, zespół: Akta osobowe i organizacje na uchodźstwie (sygn.: KOL).
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, zespół: Ministerstwa Spraw Zagranicznych (sygn.: A.11).
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, zespół: Prezydium Rady Ministrów (sygn.: PRM).
Jeżewski B., Polski Londyn/Polish Guide to London, Londyn: Taurus 1969.
Krótkie wiadomości, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1945, nr 2, s. 6.
Krótkie wiadomości, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1946, nr 4, s. 7.
Lambert Palace Library – The Church of England Record Centre, Council of Foreign Relations (sygn.: CFR).
List ks. archimandryty Kyrila Jennera do autora, 19 VII 2015.
List ks. diakona Meliton R. Oakes do autora, 27 IX 2011.
List ks. Kyrilla Leret-Aldira do autora, 4 X 2011.
Łuksza M., Ponowny pochówek wojskowych hierarchów, „Polski Żołnierz Prawosławny” 2013, nr 1, s. 4-5.
Materyjały da historyi biełaruskaj emihracyi ŭ Niamieczczynie u 1939-1951 hadoch. Relihijnyja sprawy, red. A. Winicki, Los Angeles 1968.
Mironowicz A., Działalność ks. Michała Bożerianowa na terenie Iranu i Afryki Wschodniej w latach 1941-1945, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2014, t. 42, s. 137-164.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w Polsce, Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne 2006.
Mironowicz A., Przyczynek do dziejów Polskiego Prawosławnego Duszpasterstwa Cywilnego na emigracji w czasie II wojny światowej, „Studia Polonijne” 30(2009), s. 206-213.
Nowe pismo prawosławne, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1946, nr 8-9, s. 2.
Papierzyńska-Turek M., Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918-1939, Warszawa: ANS 1989.
Położenie Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Polsce, „Orzeł Biały” 16 czerwca 1951, s. 4-5.
Prawosławni łączą swój głos do protestu przeciw prześladowaniu Kościoła, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 13 listopada 1953, s. 3.
Przewoźnik A., Katyń: zbrodnia, prawda, pamięć, Warszawa: Świat Książki 2010.
Radzik T., Z dziejów społeczności polskiej w Wielkiej Brytanii po Drugiej wojnie światowej (1945-1990), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1991.
Statut Koła (Bractwa) Obywateli Polskich Wyznania Prawosławnego w Wielkiej Brytanii, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1946, nr 3, s. 9-10.
Sosna G., Troc-Sosna A., Hierarchia i kler Kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX-XXI wieku, Ryboły: Orthdruk 2012.
Suchcitz A., „Non omnis moriar…” Polacy na londyńskim cmentarzu Bromptom, Warszawa: Adiutor 1992.
The National Archives, Treasury Solicitor (sygn.: TS).
Urban K., Kościół prawosławny w Polsce 1945-1970 (rys historyczny), Kraków: Nomos 1996.
Wendorff B., Kościół Prawosławny, [w:] Mobilizacja uchodźstwa do walki politycznej 1945-1990, red. L. Kliszewicz, Londyn: Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie 1995, s. 171-175.
Wizyta arcybiskupa Sawy w hrabstwie Jork, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” 16 lutego 1950, nr 40, s. 3.
Wolsza T., Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945-1950, Warszawa: DiG 1998.
Z życia religijnego obywateli polskich wyznania prawosławnego w Anglii, „Polski Żołnierz Prawosławny” 1945, nr 2, s. 5.
Zięba A., Siemaszko Konstanty Mateusz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXVI, z. 1, Kraków: IH PAN 1995, s. 614-615.
Zięba A., „Wojna popów”. Polskie prawosławie na emigracji po II wojnie światowej, „Przegląd Polonijny” 1997, z. 3, s. 31-51.