Genesis and Shape of the Polish National Alliance in North America in the Early Years of Its Existence
Article Sidebar
Published:
Jul 30, 2019
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Keywords:
Polish National Association; Polish community organizations in the USA; Agaton Giller
Main Article Content
Abstract
The purpose of this article is to reconstruct the formation of the largest Polish organization in the United States of America – the Polish National Alliance. The organization was established in 1880 thanks to the initiative of Agaton Giller, who as a former member of the National Government and an employee of the Polish Museum in Rapperswil in the 1870s and 1880s made efforts to coordinate the activities of groups and associations of Poles living abroad aimed at political work. From the very beginning, the PNA tried to maintain supra-local character, sought to locate its activity on the vast area of the continent, taking into account not only the need to protect the national heritage, but also the real needs of immigrants. To this end, it adopted the form of both a political, cultural and educational institution, and an insurance institution (fraternal organization), adapting to the conditions of economic emigration.
Article Details
Issue
Section
Articles
References
Babiński G., Więź etniczna a procesy asymilacji. Przemiany organizacji etnicznych. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, Kraków: PWN 1986.
Babiński G., Zarys teorii organizacji etnicznych. Kategorie pojęciowe i podstawowe rozstrzygnięcia, „Przegląd Polonijny” 1980, z. 3, s. 5-22.
Badeni J., Emigracja ludu polskiego do Niemiec, Kraków 1889.
Borejsza J., Emigracja polska po powstaniu styczniowym, Warszawa: PWN 1966.
Brożek A., Geneza i przemiany organizacji polonijnych w Europie i Ameryce, w: Studia nad organizacjami polonijnymi w Ameryce Północnej, red. G. Babiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1988, s. 11-33.
Brożek A., Polonia amerykańska 1854-1939, Warszawa: Interpress 1977.
Čapek T., The Čechs in America, Boston–New York 1920.
Cywiński B., Rodowody niepokornych, Paris: Editions Spotkania 1985.
Dobrucka M., Ze wspomnień śląskiego górnika Feliksa Musialika, „Kwartalnik Opolski” 23(1977), z. 2, s. 88-99.
Florkowska-Frančić H., Agaton Giller i powstanie Związku Narodowego Polskiego w Stanach Zjednoczonych (1880), „Przegląd Polonijny” 5(1979), z. 1, s. 79-89.
Florkowska-Frančić H., Emigracyjna działalność Agatona Gillera po powstaniu styczniowym, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1985.
Frančić M., Uwagi nad badaniami historycznymi poświęconymi organizacjom polonijnym w Stanach Zjednoczonych, w: Studia nad organizacjami polonijnymi w Ameryce Północnej, red. G. Babiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1988, s. 35-43.
Fraternity. A Compilation of Historical Facts and Addresses Pertaining to Fraternalism in General and the Fraternal System in Particular, Rochester, N.Y. 1910.
Gołębiewski W.W., Związek Narodowy Polski (PNA) oraz Kongres Polonii Amerykańskiej (KPA) w życiu Polaków w Ameryce, w: Polska – dwa światy. Kraj i Polonia. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Polacy w Ameryce Północnej, 400-lecie”, red. W.J. Wysocki, W. Gliński, Warszawa: UKSW 2009, s. 257-291.
Green V., For God and Country. The Rise of Polish and Lithuanian Ethnic Consciousness in America 1860–1910, Madison 1975.
Greene V., Polska i litewska mniejszość etniczna w USA. (Problemy kształtowania się świadomości narodowej), „Problemy Polonii Zagranicznej” 6-7(1971), s. 43-60.
Groniowski K., Ćwierćwiecze polonijnego Chicago (1874-1899), w: W kraju i na wychodźstwie. Księga pamiątkowa ofiarowana profesorowi Stanisławowi Kalembce w sześćdziesięciopięciolecie urodzin, red. Z. Karpus, Toruń–Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2001, s. 617-630.
Groniowski K., Grzegorz Antoni Klupp – wydawca „Gazety Chicagowskiej”, w: Losy Polaków w XIX-XX wieku. Studia ofiarowane Profesorowi Stefanowi Kieniewiczowi w osiemdziesiątą rocznicę Jego urodzin, red. B. Grochulska, J. Skowronek, Warszawa: PWN 1987, s. 535-548.
Groniowski K., Polonia w Stanach Zjednoczonych u schyłku XIX w. Pozycja społeczna i postawy polityczne, „Przegląd Polonijny” 2(1976), z. 1, s. 5-20.
Haiman M., Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce 1873-1948, Chicago 1948.
Hass L., Wolnomularstwo w życiu polonijnym obu Ameryk, w: Kultura skupisk polonijnych. Materiały z sympozjum zorganizowanego przez Bibliotekę Narodową oraz Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Radziejowice 22 i 23 IV 1980, red. O.S. Czarnik, K. Groniowski, Warszawa: BN 1981, s. 104-123.
Historia polskich parafii w archidiecezji filadelfijskiej, Filadelfia 1940.
Kalendarz Związkowy, Chicago 1910.
Kamiński A., Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XIX wieku, Warszawa: PWN 1971.
Kauffman Ch.J., Faith and Fraternalism. The History of the Knights of Columbus, New York: Simon and Schuster 1992.
Kiper D., Wzorce zachowań politycznych przywódców polonijnych na przykładzie biografii Henryka Kałussowskiego i Erazma Józefa Jerzmanowskiego, w: Mędrzec, filozof, humanista… czyli uczony poprzez wieki, red. E.L. Polańska, P.M. Siewierska, T. Siewierski, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013, s. 81-100.
Kruszka W., Historia polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. IV, Milwaukee 1905.
Kubiak H., Rodowód narodu amerykańskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975.
Kwiatek A., Przywódca i przywództwo narodowe na Górnym Śląsku w polskiej tradycji (1848-1914), Opole: Wydawnictwo UO 1991.
Merz Ch., The Great American Band Wagon, New York 1928.
Moss L.W., Cappannari S.C., Patterns of Kinship, Comparaggio and Community in a South Italian Village, „Antropological Quarterly” 33(1960), s. 24-32.
Nagiel H., Dziennikarstwo polskie w Ameryce i jego 30-letnie dzieje (referat przeznaczony na wystawę Kościuszkowską 1894 r. we Lwowie), Chicago 1894.
Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, t. I: 1880-1905, Chicago: Nakładem Związku Narodowego Polskiego 1957.
Paleczny T., Ewolucja ideologii i przemiany tożsamości narodowej Polonii w Stanach Zjednoczonych w latach 1870-1970, Kraków: UJ 1989.
Pamiętnik Jubileuszowy Związku Narodowego Polskiego: 1880-1940, Chicago 1940.
Piątek Z., Przyczynek do genezy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Polsko-Amerykański” w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, „Roczniki Naukowe WSWF w Gdańsku” 5(1975), s. 279-298.
Piątkiewicz K., Historia Związku Narodowego Polskiego w krótkim streszczeniu, 1880-1955, Chicago 1955.
Pienkos D.E., P.N.A. Centennial History of the Polish National Alliance of the United States of North America, New York: Columbia University Press 1984.
Poles of Chicago 1837-1937. A History of One Century of Polish Contribution to the City of Chicago, Ill, Chicago 1937.
Prašmantaitė A., Emigrant powstania styczniowego ksiądz Władysław Dembski: między kulturą polską a litewską, w: Emigracja postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010, s. 141-156.
Raguotis B., Amerikoslietuvių periodinė spauda 1879-1919 metais, Marijampolė 2003.
Records of Ethnic Fraternal Benefit Associations in the United States: Essays and Inventories, St. Paul: University of Minnesota 1981.
Radziłowski J., The Eagle & The Cross. A History of the Polish Roman Catholic Union of America 1873-2000, Boulder 2003.
Różański E.C., Two Solutions: a Century Ago and Now, w: A Century of Service „Zgoda” 1881-1981, Chicago, Illinois 1981.
Siemiradzki T., Porozbiorowe dzieje Polski, czyli jak naród polski walczył za ojczyznę, Toledo: Wydział Oświaty ZNP 1900.
Silverman D., The Theory of Organizations, London: Heinemann 1970.
Schmidt A.J., Fraternal Organizations, Westport: Greenwood Press 1980.
Skrzypek J., Początki piśmiennictwa polskiego w Stanach Zjednoczonych (1841–1884), „Problemy Polonii Zagranicznej” 1(1960), s. 155-186.
Stolarz A., „Dzielenie się pamięcią”. Praktyka i teoria historii mówionej, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2016.
Symarski E., Polish Settlers in Grand Rapids, Michigan, „Polish American Studies” 21(1964), nr 2, s. 91-106.
Symonolewicz-Symmons K., Ze studiów nad Polonią amerykańską, Warszawa: LSW 1979.
Szawleski M., Wychodźstwo polskie w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Lwów 1924.
Szulist W., Z geografii osadnictwa i działalności Kaszubów w Stanach Zjednoczonych, „Studia Polonijne” 4(1981), s. 293-303.
Thomas W.I., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. V, Warszawa: LSW 1976.
Vecoli R.J., Contadini in Chicago, w: Divided Society. The Ethnic Expérience in America, ed. C. Greer, New York: Basic Books 1974, s. 215-233.
Wawrykiewicz M., Polonijne organizacje samopomocowe: organizacje etniczne czy ubezpieczeniowe?, w: Studia nad organizacjami polonijnymi w Ameryce Północnej, red. G. Babiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1988, s. 63-80.
Who’s who in Polish America. A Biographical Directory of Polish-American Leaders and Distinguished Poles Resident in the Americas, ed. F. Bolek, New York: Harbinger House 1943.
Williams P.H., South Italian Folkways in Europe and America, New Haven 1938.
Włoszczewski S., Polonia amerykańska. Szkice historyczne i socjologiczne, Warszawa: LSW 1971.
Wordliczek R., Charakterystyka społeczności polskiej w mieście amerykańskim na początku XX wieku na przykładzie Filadelfii, „Przegląd Polonijny” 2006, z. 4, s. 79-100.
Związek Narodowy Polski w Stanach Zjednoczonych. Jego rozwój, działalność i stan obecny, Chicago 1894.
Babiński G., Zarys teorii organizacji etnicznych. Kategorie pojęciowe i podstawowe rozstrzygnięcia, „Przegląd Polonijny” 1980, z. 3, s. 5-22.
Badeni J., Emigracja ludu polskiego do Niemiec, Kraków 1889.
Borejsza J., Emigracja polska po powstaniu styczniowym, Warszawa: PWN 1966.
Brożek A., Geneza i przemiany organizacji polonijnych w Europie i Ameryce, w: Studia nad organizacjami polonijnymi w Ameryce Północnej, red. G. Babiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1988, s. 11-33.
Brożek A., Polonia amerykańska 1854-1939, Warszawa: Interpress 1977.
Čapek T., The Čechs in America, Boston–New York 1920.
Cywiński B., Rodowody niepokornych, Paris: Editions Spotkania 1985.
Dobrucka M., Ze wspomnień śląskiego górnika Feliksa Musialika, „Kwartalnik Opolski” 23(1977), z. 2, s. 88-99.
Florkowska-Frančić H., Agaton Giller i powstanie Związku Narodowego Polskiego w Stanach Zjednoczonych (1880), „Przegląd Polonijny” 5(1979), z. 1, s. 79-89.
Florkowska-Frančić H., Emigracyjna działalność Agatona Gillera po powstaniu styczniowym, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1985.
Frančić M., Uwagi nad badaniami historycznymi poświęconymi organizacjom polonijnym w Stanach Zjednoczonych, w: Studia nad organizacjami polonijnymi w Ameryce Północnej, red. G. Babiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1988, s. 35-43.
Fraternity. A Compilation of Historical Facts and Addresses Pertaining to Fraternalism in General and the Fraternal System in Particular, Rochester, N.Y. 1910.
Gołębiewski W.W., Związek Narodowy Polski (PNA) oraz Kongres Polonii Amerykańskiej (KPA) w życiu Polaków w Ameryce, w: Polska – dwa światy. Kraj i Polonia. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Polacy w Ameryce Północnej, 400-lecie”, red. W.J. Wysocki, W. Gliński, Warszawa: UKSW 2009, s. 257-291.
Green V., For God and Country. The Rise of Polish and Lithuanian Ethnic Consciousness in America 1860–1910, Madison 1975.
Greene V., Polska i litewska mniejszość etniczna w USA. (Problemy kształtowania się świadomości narodowej), „Problemy Polonii Zagranicznej” 6-7(1971), s. 43-60.
Groniowski K., Ćwierćwiecze polonijnego Chicago (1874-1899), w: W kraju i na wychodźstwie. Księga pamiątkowa ofiarowana profesorowi Stanisławowi Kalembce w sześćdziesięciopięciolecie urodzin, red. Z. Karpus, Toruń–Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2001, s. 617-630.
Groniowski K., Grzegorz Antoni Klupp – wydawca „Gazety Chicagowskiej”, w: Losy Polaków w XIX-XX wieku. Studia ofiarowane Profesorowi Stefanowi Kieniewiczowi w osiemdziesiątą rocznicę Jego urodzin, red. B. Grochulska, J. Skowronek, Warszawa: PWN 1987, s. 535-548.
Groniowski K., Polonia w Stanach Zjednoczonych u schyłku XIX w. Pozycja społeczna i postawy polityczne, „Przegląd Polonijny” 2(1976), z. 1, s. 5-20.
Haiman M., Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce 1873-1948, Chicago 1948.
Hass L., Wolnomularstwo w życiu polonijnym obu Ameryk, w: Kultura skupisk polonijnych. Materiały z sympozjum zorganizowanego przez Bibliotekę Narodową oraz Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Radziejowice 22 i 23 IV 1980, red. O.S. Czarnik, K. Groniowski, Warszawa: BN 1981, s. 104-123.
Historia polskich parafii w archidiecezji filadelfijskiej, Filadelfia 1940.
Kalendarz Związkowy, Chicago 1910.
Kamiński A., Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XIX wieku, Warszawa: PWN 1971.
Kauffman Ch.J., Faith and Fraternalism. The History of the Knights of Columbus, New York: Simon and Schuster 1992.
Kiper D., Wzorce zachowań politycznych przywódców polonijnych na przykładzie biografii Henryka Kałussowskiego i Erazma Józefa Jerzmanowskiego, w: Mędrzec, filozof, humanista… czyli uczony poprzez wieki, red. E.L. Polańska, P.M. Siewierska, T. Siewierski, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013, s. 81-100.
Kruszka W., Historia polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. IV, Milwaukee 1905.
Kubiak H., Rodowód narodu amerykańskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975.
Kwiatek A., Przywódca i przywództwo narodowe na Górnym Śląsku w polskiej tradycji (1848-1914), Opole: Wydawnictwo UO 1991.
Merz Ch., The Great American Band Wagon, New York 1928.
Moss L.W., Cappannari S.C., Patterns of Kinship, Comparaggio and Community in a South Italian Village, „Antropological Quarterly” 33(1960), s. 24-32.
Nagiel H., Dziennikarstwo polskie w Ameryce i jego 30-letnie dzieje (referat przeznaczony na wystawę Kościuszkowską 1894 r. we Lwowie), Chicago 1894.
Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, t. I: 1880-1905, Chicago: Nakładem Związku Narodowego Polskiego 1957.
Paleczny T., Ewolucja ideologii i przemiany tożsamości narodowej Polonii w Stanach Zjednoczonych w latach 1870-1970, Kraków: UJ 1989.
Pamiętnik Jubileuszowy Związku Narodowego Polskiego: 1880-1940, Chicago 1940.
Piątek Z., Przyczynek do genezy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Polsko-Amerykański” w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, „Roczniki Naukowe WSWF w Gdańsku” 5(1975), s. 279-298.
Piątkiewicz K., Historia Związku Narodowego Polskiego w krótkim streszczeniu, 1880-1955, Chicago 1955.
Pienkos D.E., P.N.A. Centennial History of the Polish National Alliance of the United States of North America, New York: Columbia University Press 1984.
Poles of Chicago 1837-1937. A History of One Century of Polish Contribution to the City of Chicago, Ill, Chicago 1937.
Prašmantaitė A., Emigrant powstania styczniowego ksiądz Władysław Dembski: między kulturą polską a litewską, w: Emigracja postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010, s. 141-156.
Raguotis B., Amerikoslietuvių periodinė spauda 1879-1919 metais, Marijampolė 2003.
Records of Ethnic Fraternal Benefit Associations in the United States: Essays and Inventories, St. Paul: University of Minnesota 1981.
Radziłowski J., The Eagle & The Cross. A History of the Polish Roman Catholic Union of America 1873-2000, Boulder 2003.
Różański E.C., Two Solutions: a Century Ago and Now, w: A Century of Service „Zgoda” 1881-1981, Chicago, Illinois 1981.
Siemiradzki T., Porozbiorowe dzieje Polski, czyli jak naród polski walczył za ojczyznę, Toledo: Wydział Oświaty ZNP 1900.
Silverman D., The Theory of Organizations, London: Heinemann 1970.
Schmidt A.J., Fraternal Organizations, Westport: Greenwood Press 1980.
Skrzypek J., Początki piśmiennictwa polskiego w Stanach Zjednoczonych (1841–1884), „Problemy Polonii Zagranicznej” 1(1960), s. 155-186.
Stolarz A., „Dzielenie się pamięcią”. Praktyka i teoria historii mówionej, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2016.
Symarski E., Polish Settlers in Grand Rapids, Michigan, „Polish American Studies” 21(1964), nr 2, s. 91-106.
Symonolewicz-Symmons K., Ze studiów nad Polonią amerykańską, Warszawa: LSW 1979.
Szawleski M., Wychodźstwo polskie w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Lwów 1924.
Szulist W., Z geografii osadnictwa i działalności Kaszubów w Stanach Zjednoczonych, „Studia Polonijne” 4(1981), s. 293-303.
Thomas W.I., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. V, Warszawa: LSW 1976.
Vecoli R.J., Contadini in Chicago, w: Divided Society. The Ethnic Expérience in America, ed. C. Greer, New York: Basic Books 1974, s. 215-233.
Wawrykiewicz M., Polonijne organizacje samopomocowe: organizacje etniczne czy ubezpieczeniowe?, w: Studia nad organizacjami polonijnymi w Ameryce Północnej, red. G. Babiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1988, s. 63-80.
Who’s who in Polish America. A Biographical Directory of Polish-American Leaders and Distinguished Poles Resident in the Americas, ed. F. Bolek, New York: Harbinger House 1943.
Williams P.H., South Italian Folkways in Europe and America, New Haven 1938.
Włoszczewski S., Polonia amerykańska. Szkice historyczne i socjologiczne, Warszawa: LSW 1971.
Wordliczek R., Charakterystyka społeczności polskiej w mieście amerykańskim na początku XX wieku na przykładzie Filadelfii, „Przegląd Polonijny” 2006, z. 4, s. 79-100.
Związek Narodowy Polski w Stanach Zjednoczonych. Jego rozwój, działalność i stan obecny, Chicago 1894.