Franciszek Wierusz-Kowalski, Wieruszowa Coat of Arms, Knight of Malta (ca. 1675–1742), in the Service of the Royal Sobieski Family
Article Sidebar
Published:
Dec 7, 2022
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Keywords:
Borzykowa, Franciszek Wierusz-Kowalski, Jakub Sobieski, Jasna Góra, Knight of Malta, Maria Kazimiera Sobieska, Oława, Rome, Wielgomłyny, Château of Blois
Main Article Content
Abstract
The article presents the life and work of Franciszek Wierusz-Kowalski, Wieruszowa coat of arms, who lived in the 17th and 18th centuries and came from Radomsko County in Sieradz Land. The study begins with a genealogical account of his ancestors, thanks to which one learns more about the family branch of Wierusz-Kowalskis, who have done great service to the Church and the Country. This tradition no doubt had an influence on the religious and patriotic attitude of the young nobleman, who through family connections became a member of Maria Kazimiera Sobieska’s court and ultimately her most trusted servant. This earned him a place very close to her son Jakub, and he even assumed the position of Great Chamberlain. His close links to the Sobieskis enabled him to make numerous trips abroad (to Italy, France, Bavaria) and establish relations with the royal courts of many European countries, including the pope. After joining the Order of Malta, he was a very active supporter of the Church in Malta, Silesia, Italy, and the Polish-Lithuanian Commonwealth. The Jasna Góra Monastery benefited from his considerable contribution; he also supported the Pauline convent in Wielgomłyny and his home parish of Borzykowa.
Article Details
Issue
Section
Articles
References
Antoniewicz M., Ród Wieruszów w kontekście fundacji klasztoru paulińskiego w Wieruszowie, „Studia Claromontana” 24(2006), s. 407-430.
Bar J., Udział Polski w literaturze franciszkańskiej (bibliografia), „Studia Theologica Varsaviensia” 7(1969), nr 1, s. 203-295.
Barącz S., Pamiątki miasta Żółkwi, Lwów: [s.n.] 1877.
Chrzanowski T., Kornecki M., Polskie pomniki w świątyniach Rzymu. Monumenta Poloniae in Italia, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, Fundacja Rzymska im. J.S. Umiastowskiej 1994.
Flavigny B.G., Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, tłum. A. Foryt, Kraków: Astra 2019.
Jaśkiewicz A., Kościół i klasztor OO. Paulinów w Wielgomłynach, „Studia Claromontana” 15(1995), s. 432-482.
Jaśkiewicz A., Z dziejów mecenatu artystycznego i kulturalnego o. Konstantego Moszyńskiego, „Studia Claromontana” 4(1983), s. 338-394.
Kapuściński J., Parafia Borzykowa w wiekach XVII i XVIII, [w:] Borzykowa znana i nieznana, red. J. Kapuściński, Ł.S. Kopera, Włoszczowa: Pressprint Piotr Góral: Koło Gospodyń Wiejskich w Borzykowej 2021, s. 33-94.
Kopiczko A., Kowalski-Wierusz (Wierusz-Kowalski) Stanisław Konstanty, [w:] Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, red. J. Guzowski, Olsztyn: Hosianum 1996, s. 127-128.
Kossarzecki K., Źródła do dziejów Sobieskich z Archiwum w Mińsku i zbiorów francuskich (seria: Ad Villam Novam. Materiały do dziejów rezydencji, t. 7), Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie 2012.
Kriegseisen W., Źródła do historii Rzeczypospolitej Szlacheckiej w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, „Kwartalnik Historyczny” 105(1998), nr 4, s. 87-105.
Makarczyk I., Testament Adama Sarnowskiego (ok. 1632-1693) Sekretarza Królewskiego, kanonika warmińskiego, „Forum Teologiczne” 7(2006), s. 155-169.
Nowak T., Własność szlachecka w ziemi wieluńskiej na początku 2. połowy XV wieku, „Rocznik Łódzki” 61(2014), s. 69-76.
Nowak W., Anna ze Sroczyc Koniecpolska (ok. 1572-1616), fundatorka klasztoru sióstr bernardynek w Wieluniu, [w:] 400-lecie klasztoru sióstr bernardynek na ziemi wieluńskiej, red. J. Książek, T. Olejnik, Wieluń: Muzeum Ziemi Wieluńskiej 2013, s. 65-72.
Pietrzak J., Rzymski dwór Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej w latach 1699-1714 w świetle metrykaliów i danych źródłowo-biograficznych, [w:] Dwór kobiecy w Rzeczypospolitej XVII i XVIII wieku, red. B. Popiołek, A. Penkała-Jastrzębska, K. Pyzel, Kraków: Libron 2021, s. 33-85.
Piwarski K., Królewicz Jakub Sobieski w Oławie, Kraków: Nakł. Polskiej Akademii Umiejętności 1939.
Polkowski I., Groby i pamiątki polskie w Rzymie, Drezno: Drukiem i nakładem J.I. Kraszewskiego 1870.
Polscy kawalerowie maltańscy od XVI wieku do 1992 r., oprac. J. Baranowski, [w:] Zakon Maltański w Polsce, red. S.K. Kuczyński, Warszawa: DiG 2000, s. 191-242.
Popiołek B., Na dworze Marii Kazimiery, [w:] Studia i materiały z czasów Jana III Sobieskiego, red. K. Matwijowski, Wrocław: Wydawnictwo UWr 1992, s. 83-88.
Rachuba A., Radziejowski Augustyn Michał Stefan h. Junosza (1645-1705), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30, red. E. Rostworowski, Kraków: Ossolineum 1987, s. 66-76.
Rosin R., Dzieje Praszki do początku XIX wieku, [w:] Nad górną Prosną. Monografia Praszki, red. T. Krzemiński, Łódź: Wydawnictwo UŁ 1999, s. 229-307.
Roszkowska W., Oława królewiczów Sobieskich, Wrocław: Ossolineum 1984.
Rottermund A., Kawalerowie maltańscy w Polsce w XVIII i XIX wieku, [w:] Zakon Maltański w Polsce, red. S.K. Kuczyński, Warszawa: DiG 2000, s. 85-168.
Sikorski R., Paulini w Wielgomłynach (2 połowa XV wieku-1 połowa XVI wieku), „Zeszyty Radomszczańskie” 1(2007), s. 115-140.
Skrzypietz A., Dwór Marii Kazimiery w Bois – jego skład i rozwiązanie po śmierci królowej, „Studia Wilanowskie” 23(2016), s. 83-97.
Stolarczyk T., Szlachta wieluńska od XIV do połowy XVI wieku, Wieluń: Wieluńskie Towarzystwo Naukowe 2005.
Szczerbik Z., Dobra ziemskie klasztoru sióstr bernardynek w okolicach Praszki, [w:] 400-lecie klasztoru sióstr bernardynek na ziemi wieluńskiej, red. J. Książek, T. Olejnik, Wieluń: Muzeum Ziemi Wieluńskiej 2013, s. 183-187.
Szczerbik Z., Karty z dziejów Żytniowa XVI-XVIII wieku, [w:] Siedem wieków Żytniowa 1312-2012, red. G. Pucka, Rudniki: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji 2012, s. 73-78.
Szczerbik Z., Szkice z dziejów Kowali od II połowy XVI wieku do 1793 roku, „Rocznik Powiatu Oleskiego” 7 (2014), s. 79-86.
Szczerbik Z., Własność ziemska na terenie miasta i gminy Praszka i jej właściciele do początków XIX wieku, „Rocznik Powiatu Oleskiego” 3(2010), s. 25-32.
Wardzyński M., Działalność rzeźbiarska Jana Solskiego z Bytomia na służbie polskiej prowincji paulinów w pierwszej tercji XVIII w. Leśniów – Żarki – Jasna Góra – Częstochowa – Wielgomłyny, „Studia Claromontana” 25(2007), s. 683-720.
Wojciechowski L., Ród Wieruszów do początku XV wieku, [w:] Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin: Polskie Towarzystwo Heraldyczne 1995, s. 35-54.
Zabraniak S., Wieluński ośrodek kościelny w okresie staropolskim, Lublin: Wydawnictwo KUL 2004.
Bar J., Udział Polski w literaturze franciszkańskiej (bibliografia), „Studia Theologica Varsaviensia” 7(1969), nr 1, s. 203-295.
Barącz S., Pamiątki miasta Żółkwi, Lwów: [s.n.] 1877.
Chrzanowski T., Kornecki M., Polskie pomniki w świątyniach Rzymu. Monumenta Poloniae in Italia, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, Fundacja Rzymska im. J.S. Umiastowskiej 1994.
Flavigny B.G., Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, tłum. A. Foryt, Kraków: Astra 2019.
Jaśkiewicz A., Kościół i klasztor OO. Paulinów w Wielgomłynach, „Studia Claromontana” 15(1995), s. 432-482.
Jaśkiewicz A., Z dziejów mecenatu artystycznego i kulturalnego o. Konstantego Moszyńskiego, „Studia Claromontana” 4(1983), s. 338-394.
Kapuściński J., Parafia Borzykowa w wiekach XVII i XVIII, [w:] Borzykowa znana i nieznana, red. J. Kapuściński, Ł.S. Kopera, Włoszczowa: Pressprint Piotr Góral: Koło Gospodyń Wiejskich w Borzykowej 2021, s. 33-94.
Kopiczko A., Kowalski-Wierusz (Wierusz-Kowalski) Stanisław Konstanty, [w:] Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, red. J. Guzowski, Olsztyn: Hosianum 1996, s. 127-128.
Kossarzecki K., Źródła do dziejów Sobieskich z Archiwum w Mińsku i zbiorów francuskich (seria: Ad Villam Novam. Materiały do dziejów rezydencji, t. 7), Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie 2012.
Kriegseisen W., Źródła do historii Rzeczypospolitej Szlacheckiej w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, „Kwartalnik Historyczny” 105(1998), nr 4, s. 87-105.
Makarczyk I., Testament Adama Sarnowskiego (ok. 1632-1693) Sekretarza Królewskiego, kanonika warmińskiego, „Forum Teologiczne” 7(2006), s. 155-169.
Nowak T., Własność szlachecka w ziemi wieluńskiej na początku 2. połowy XV wieku, „Rocznik Łódzki” 61(2014), s. 69-76.
Nowak W., Anna ze Sroczyc Koniecpolska (ok. 1572-1616), fundatorka klasztoru sióstr bernardynek w Wieluniu, [w:] 400-lecie klasztoru sióstr bernardynek na ziemi wieluńskiej, red. J. Książek, T. Olejnik, Wieluń: Muzeum Ziemi Wieluńskiej 2013, s. 65-72.
Pietrzak J., Rzymski dwór Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej w latach 1699-1714 w świetle metrykaliów i danych źródłowo-biograficznych, [w:] Dwór kobiecy w Rzeczypospolitej XVII i XVIII wieku, red. B. Popiołek, A. Penkała-Jastrzębska, K. Pyzel, Kraków: Libron 2021, s. 33-85.
Piwarski K., Królewicz Jakub Sobieski w Oławie, Kraków: Nakł. Polskiej Akademii Umiejętności 1939.
Polkowski I., Groby i pamiątki polskie w Rzymie, Drezno: Drukiem i nakładem J.I. Kraszewskiego 1870.
Polscy kawalerowie maltańscy od XVI wieku do 1992 r., oprac. J. Baranowski, [w:] Zakon Maltański w Polsce, red. S.K. Kuczyński, Warszawa: DiG 2000, s. 191-242.
Popiołek B., Na dworze Marii Kazimiery, [w:] Studia i materiały z czasów Jana III Sobieskiego, red. K. Matwijowski, Wrocław: Wydawnictwo UWr 1992, s. 83-88.
Rachuba A., Radziejowski Augustyn Michał Stefan h. Junosza (1645-1705), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30, red. E. Rostworowski, Kraków: Ossolineum 1987, s. 66-76.
Rosin R., Dzieje Praszki do początku XIX wieku, [w:] Nad górną Prosną. Monografia Praszki, red. T. Krzemiński, Łódź: Wydawnictwo UŁ 1999, s. 229-307.
Roszkowska W., Oława królewiczów Sobieskich, Wrocław: Ossolineum 1984.
Rottermund A., Kawalerowie maltańscy w Polsce w XVIII i XIX wieku, [w:] Zakon Maltański w Polsce, red. S.K. Kuczyński, Warszawa: DiG 2000, s. 85-168.
Sikorski R., Paulini w Wielgomłynach (2 połowa XV wieku-1 połowa XVI wieku), „Zeszyty Radomszczańskie” 1(2007), s. 115-140.
Skrzypietz A., Dwór Marii Kazimiery w Bois – jego skład i rozwiązanie po śmierci królowej, „Studia Wilanowskie” 23(2016), s. 83-97.
Stolarczyk T., Szlachta wieluńska od XIV do połowy XVI wieku, Wieluń: Wieluńskie Towarzystwo Naukowe 2005.
Szczerbik Z., Dobra ziemskie klasztoru sióstr bernardynek w okolicach Praszki, [w:] 400-lecie klasztoru sióstr bernardynek na ziemi wieluńskiej, red. J. Książek, T. Olejnik, Wieluń: Muzeum Ziemi Wieluńskiej 2013, s. 183-187.
Szczerbik Z., Karty z dziejów Żytniowa XVI-XVIII wieku, [w:] Siedem wieków Żytniowa 1312-2012, red. G. Pucka, Rudniki: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji 2012, s. 73-78.
Szczerbik Z., Szkice z dziejów Kowali od II połowy XVI wieku do 1793 roku, „Rocznik Powiatu Oleskiego” 7 (2014), s. 79-86.
Szczerbik Z., Własność ziemska na terenie miasta i gminy Praszka i jej właściciele do początków XIX wieku, „Rocznik Powiatu Oleskiego” 3(2010), s. 25-32.
Wardzyński M., Działalność rzeźbiarska Jana Solskiego z Bytomia na służbie polskiej prowincji paulinów w pierwszej tercji XVIII w. Leśniów – Żarki – Jasna Góra – Częstochowa – Wielgomłyny, „Studia Claromontana” 25(2007), s. 683-720.
Wojciechowski L., Ród Wieruszów do początku XV wieku, [w:] Ludzie i herby w dawnej Polsce, red. P. Dymmel, Lublin: Polskie Towarzystwo Heraldyczne 1995, s. 35-54.
Zabraniak S., Wieluński ośrodek kościelny w okresie staropolskim, Lublin: Wydawnictwo KUL 2004.