Izabela Czartoryska in Spain in 1856 in the Light of Family Correspondence
Main Article Content
Abstract
Izabela Czartoryska (since 1857 Countess Dzialynski) lived with her family in Paris and, like her closest relatives, was an emigrant. She is primarily known as a collector and creator of the museum in Goluchow Castle, which she rebuilt with the help of French and Polish architects. Her numerous travels around Europe and North Africa (Middle East, Algeria) had a very important role in shaping her artistic skills and passion for collecting.
In mid-November 1856 Izabela travelled to Spain with her brother Władysław and his wife Maria Amparo Muñoz y de Borbón. In the text presented here I will first of all reconstruct the course of this tour. I place it in the context of the complicated political situation in Spain and Władysław Czartoryski’s secret diplomatic efforts under the auspices of the Lambert Hotel. I try to establish to what extent the stay of Adam Jerzy Czartoryski’s daughter in Spain influenced the development of her artistic interests. I draw attention to similarities and differences between the princess's accounts and the descriptions of other travelers. I also address the issue of Izabela's protracted marriage negotiations, which in the future would prove unsuccessful.
The article is based on the Czartoryski family correspondence, especially Izabella’s letters written in French to her mother, Princess Anna Czartoryska née Sapieha.
Article Details
References
Bénézit E., Dictionnaire critique et documentaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs et graveurs : de tous les temps et de tous les pays, t. 7, Paris: Librairie Gründ 1966.
Benezit E., Dictionary of artists, t. 8, Paris: Gründ 2006.
Bernatowicz A., Norblin de la Gourdaine Jan Piotr, w: Słownik artystów polskich i w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 6, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk 1998.
Burdiel I., Isabel II, No se puede reinar inocentemente, Madrid: Espasa 2004.
Cánovas Sánchez F., La reina del triste destino, Madrid: Corona Borealis 2005.
Głuszek I., Izabela z Czartoryskich Działyńska – kolekcjonerka dzieł sztuki, w: Życie sztuką. Gołuchów Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej, red. I. Głuszek, Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu 2018, s. 16-33.
Grzybkowska T., Kobieta wodzem chwalebnego czynu. Twórczynie pierwszych polskich muzeów i ogrodów filozoficznych, Warszawa–Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata–Wydawnictwo TAKO 2018.
Handelsman M., Adam Czartoryski, t. 1, Warszawa: Nakładem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1948.
Handelsman M., Adam Jerzy Czartoryski, t. 2, Warszawa: Nakładem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1949.
Jakimowicz T., Od kolekcji „curiosites artistiques” ku muzeum. Zbieractwo artystyczne Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej w latach 1852-1899, „Studia Muzealne” 13(1982), s. 15-73.
Jakimowicz T., Viollet-le-Duc, architekt-konserwator i jego związki z Polską, „Ochrona zabytków” 1966, nr 19/3 (74), s. 3-12.
Karczewska-Markiewicz Z., Panna lodowata, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1972.
Kąsinowska R., Gołuchów. Rezydencja w świetle źródeł, Gołuchów: Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie 2018.
Kłudkiewicz K., Pomiędzy sferą prywatną a działalnością publiczną – aktywność kolekcjonerska Izabeli z Czartoryskich hr. Działyńskiej w 2 połowie XIX wieku, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku. „Portret kobiecy”. Polki w realiach epoki, t. 2, red. J. Kita, M. Sikorska-Kowalska, Łódź–Olsztyn: Wydawnictwo UŁ 2014, s. 177-192.
Kukiel M., Błotnicki Hipolit, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków: PAU 1936.
Marek D., Ordynacja gołuchowska Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej (1830-1899), Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu 2015.
Mężyński A., Gołuchów Jana Działyńskiego 1853-1874, „Studia Muzealne” 13(1982), s. 74-87.
Mężyński A., Jan Działyński 18291880, Wrocław: PAN, Biblioteka Kórnicka, Ossolineum 1987, s. 51.
Mężyński A., Jan Działyński 1829-1880. Ostatni z rodu, Kórnik: Biblioteka Kórnicka PAN 2002.
Obtułowicz B., Luis José Sartorius hrabia de San Luis. „Polak”, który nie był Polakiem, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie 2012.
Obtułowicz B., María Amparo Muñoz y de Borbón, księżna Czartoryska, Kraków: Universitas 2013.
Obtułowicz B., Służba wojskowa księcia Witolda Czartoryskiego w Hiszpanii (1845-1846), „Roczniki Humanistyczne” 62(2014), z. 2, s. 103-126.
Obtułowicz B., Witold Adam książę Czartoryski (1822-1865), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2019.
Pajzderski N., Przewodnik po Muzeum w Gołuchowie, Poznań: Nakładem Ordynacji XX. Czartoryskich 1929.
Pezda J., Ludzie i pieniądze. Finanse w działalności Adama Jerzego Czartoryskiego i jego obozu na emigracji w latach 1831-1848, Kraków: Universitas 2003.
Pro Ruiz J., Bravo Murillo. Política de orden en la España liberal, Madrid: Editorial Sintesis 2006.
Skowronek J., Sapieżyna z Zamoyskich Anna Jadwiga, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 35/2, Warszawa–Kraków: Ossolineum 1994.
Śliwowska W., Posłowie, [w:] W. Botkin, Listy o Hiszpanii, Warszawa: PIW 1983, s. 286-305.
Zamoyska J. Wspomnienia, z rękopisu wydała i oprac. M. Czapska, Londyn: Wydawnictwo B. Świderski 1966.