From the Far East to the Middle East, North Africa and Europe. Poles from Manchuria in the Ranks of the Polish Armed Forces, 1939-1945
Article Sidebar
Published:
Apr 24, 2020
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Keywords:
Polish Diaspora, Manchuria, Polish Armed Forces
Main Article Content
Abstract
The history of Poles originating from Manchuria who participated in the 1939 Defensive War, and in the combat operations of the Independent Carpathian Rifle Brigade, as well as other units of the Polish Armed Forces in the West, is not only a glorious card in the history of Polish diaspora in Manchuria, but it also marks strength of the Polish Army and a nation which was forced to fight for its survival in particularly difficult conditions of World War II. The heroic attitude of many Poles from Manchuria fighting in the Polish Army is all the more remarkable that some of them knew Poland only from the stories told them by their parents or teachers, however after its fall in 1939 they were ready to fight for its liberation.
Article Details
Issue
Section
Articles
References
Aleksandrowicz A., Mandżuria, jej przeszłość, teraźniejszość, kraj i ludzie, Warszawa: Biblioteka Polska 1937.
Анучин В.А., Географические очерки Маньчжурии, Москва: Государственное издатеьство географической литературы 1948.
Batson Price E., The Russo-Japanese Treaties of 1907-1916 Concerning Manchuria and Mongolia, Baltimore: Johns Hopkins Press 1933.
Biegański W., Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1990.
Cabanowski M., Tajemnice Mandżurii. Polacy w Harbinie, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1993.
Daszkiewicz R.K., Harcerstwo polskie poza granicami kraju od zarania do 1930 roku w relacjach i dokumentach, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski 1983.
Deog K.Y., Kolonia polska w Mandżurii 1897-1949, Kraków: PROMO 2001.
Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis, Varsovia: Vincentii Kluczyński 1912.
Figlus T., Past and present of Hutsulshchyna as the Carpathian borderland region. Remarks on changes of spatial structures, ethno-cultural specificity and heritage, [w:] Historical Regions Divided by the Borders, red. M. Sobczyński, K. Heffner, Łódź: Uniwersytet Łódzki 2009.
Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie, Harbin: Harbin Daily News Press 1928.
Judycka A., Judycki Z., Duchowieństwo polskie w świecie, Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski 2002.
Kajdański E., Chiny – Leksykon. Historia, gospodarka, kultura, Warszawa: Książka i Wiedza 2005.
Kajdański E., Dziennik syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego 1910-1914, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986.
Kajdański E., Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998, Warszawa: Książka i Wiedza 2000.
Kałuski M., Polacy w Chinach, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2001.
Kałuski M., Polska – Chiny 1246-1996, Warszawa: Verbinum 2004.
Klimczak M., Polska szkoła średnia w Harbinie – Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza (1915-1949), [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Kosińska A., Udział Polonii harbińskiej w drugiej wojnie światowej, [w:] Chiny w oczach Polaków. Księga jubileuszowa z okazji 60-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Chińską Republiką Ludową, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2010.
Łojek J., Historia prasy polskiej. Prasa polska 1918-1939, t. II, Warszawa: PWN 1980.
MacMurray J.V.A., Treaties and Agreements with and Concerning China, 1894-1919, t. I, New York: Oxford University Press 1921.
Majewski A., Zaczęło się w Tobruku, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1973.
Meyer M., In Manchuria. A Village Called Wasteland and the Transformation of Rural China, New York: Bloomsbury Press 2015.
Mitrofanov I., The Lands and Land Administration of the Chinese Eastern Railway Company. And the Incident of August 1st, 1923, Harbin: Chinese Eastern Railway 1923.
Петров В.П., Город на Сунгари, Вашингтон: Изд. Русско-американского исторического общества 1984.
Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 roku, Londyn: Wydawnictwo SPPSZ 1954.
Popiel A., Korpus Kadetów Nr 1: 1918-1939, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 2003.
Skóra W., Organizacja i pierwszy okres działalności polskich konsulatów w Harbinie i Władywostoku w latach 1920-1924, [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Skóra W., Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920-1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo). Szkic do problemu, [w:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu w 45-lecie pracy naukowej i dydaktycznej, red. A. Teterycz-Puzio, Słupsk: Akademia Pomorska 2016.
Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2006.
Sławiński R., The Modern History of China, Kraków: Księgarnia Akademicka 2006.
Stawarz A., Polacy na Wschodzie XVIII-XX wiek, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1998.
Stolberg E.M., Stalin und die chinesischen Kommunisten 1945-1953. Eine Studie zur Entstehungsgeschichte der sowjetisch-chinesischen Allianz vor dem Hintergrund des Kalten Krieges, Stuttgart: Franz Steiner 1997.
Symonolewicz K., Miraże mandżurskie, Warszawa: Gebethner i Wolff 1932.
Theiss W., Dzieci syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919-1923, Warszawa: Uniwersytet Warszawski 1992.
Tyczka J., Na wschodzie i na zachodzie, Warszawa: Verbinum 2003.
Wiktorski P., Na koniec wzeszło słońce, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985.
Wojciechowicz M., Placówka wschodnia w Harbinie, [w:] Marianie 1673-1973, red. J. Bukowicz, T. Górski, Rzym: MIC 1975.
Wychodźstwo polskie w poszczególnych krajach. Materiały opracowane na podstawie sprawozdań konsularnych przez referat emigracyjny w Wydziale Administracyjno-Paszportowym Departamentu Konsularnego MSZ (kwiecień 1926), Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych 1926.
Czasopisma
„Biuletyn Polskiej Izby Handlowej w Harbinie” 1932, nr 5.
Chan K.W., Misconceptions and Complexities in the Study of China’s Cities. Definitions, Statistics, and Implications, „Eurasian Geography and Economics”, 48(2007), nr 4.
Co robić po ukończeniu gimnazjum w Harbinie?, „Listy Harbińskie” 1932, nr 12.
Czermiński M., Z opowiadań Władysława Ostrowskiego, „Misje Katolickie” 1912, nr 31.
„Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Echo z Dalekiego Wschodu” 1934, nr 3.
Gimnazjum Polskie im. H. Sienkiewicza i Szkoła Początkowa im. św. Wincentego à Paulo w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Grochowski A., Jeszcze o Polonii mandżurskiej, „Nasza Rodzina” 1984, nr 11(482).
Historia parafii polsko-katolickiej w Charbinie, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Jabłońska A., Krąkowski K., Z dziejów Polonii Harbińskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1961, nr 2(38).
„Listy Harbińskie” 1932, nr 1.
„Listy Harbińskie” 1932, nr 5.
Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901-1925), „Studia Polonijne” 1(1976).
Neja J., Polacy w Mandżurii, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 3.
Nernhejm S., Polonia harbińska (zarys historyczny), „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Praca. Pismo Postępowe i Demokratyczne” 1918, nr 8.
Prasa polska na Dalekim Wschodzie, „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
Polski list z Dalekiego Wschodu, „Dziennik Łódzki” 1931, nr 87.
Polsko-chińska misja ss. urszulanek, „Gazeta Polska” 1933, nr 37.
Sejbuk C., Polskie Siostry Urszulanki w Harbinie, „Misje Katolickie” 1938, nr 57.
Stowarzyszenia polskie w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
„Sybirak” 1937, nr 1.
Symonolewicz-Symmons K., Polonia w Charbinie, „Przegląd Polonijny” 1978, z. 2.
Ślusarczyk J., Układ polsko-radziecki z 30.7.1941 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1981, nr 3.
Świderski M., Uwaga kolejarze, „Listy Harbińskie” 1932, nr 14.
„Tygodnik Polski” 1933, nr 576.
Winiarz A., Działalność Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Harbinie (1942-1945), „Rocznik Polonijny” 1984-1985.
Wojas B.Z., Dzieje Polonii Charbińskiej, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 30(1974).
Woźniakowski K., Polonia chińska w latach 1897-1949, „Przegląd Polonijny” 1976, z. 1.
Анучин В.А., Географические очерки Маньчжурии, Москва: Государственное издатеьство географической литературы 1948.
Batson Price E., The Russo-Japanese Treaties of 1907-1916 Concerning Manchuria and Mongolia, Baltimore: Johns Hopkins Press 1933.
Biegański W., Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1990.
Cabanowski M., Tajemnice Mandżurii. Polacy w Harbinie, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1993.
Daszkiewicz R.K., Harcerstwo polskie poza granicami kraju od zarania do 1930 roku w relacjach i dokumentach, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski 1983.
Deog K.Y., Kolonia polska w Mandżurii 1897-1949, Kraków: PROMO 2001.
Elenchus cleri et ecclesiarum archidioeceseos Mohiloviensis, Varsovia: Vincentii Kluczyński 1912.
Figlus T., Past and present of Hutsulshchyna as the Carpathian borderland region. Remarks on changes of spatial structures, ethno-cultural specificity and heritage, [w:] Historical Regions Divided by the Borders, red. M. Sobczyński, K. Heffner, Łódź: Uniwersytet Łódzki 2009.
Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie, Harbin: Harbin Daily News Press 1928.
Judycka A., Judycki Z., Duchowieństwo polskie w świecie, Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski 2002.
Kajdański E., Chiny – Leksykon. Historia, gospodarka, kultura, Warszawa: Książka i Wiedza 2005.
Kajdański E., Dziennik syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego 1910-1914, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1986.
Kajdański E., Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998, Warszawa: Książka i Wiedza 2000.
Kałuski M., Polacy w Chinach, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2001.
Kałuski M., Polska – Chiny 1246-1996, Warszawa: Verbinum 2004.
Klimczak M., Polska szkoła średnia w Harbinie – Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza (1915-1949), [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Kosińska A., Udział Polonii harbińskiej w drugiej wojnie światowej, [w:] Chiny w oczach Polaków. Księga jubileuszowa z okazji 60-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Chińską Republiką Ludową, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2010.
Łojek J., Historia prasy polskiej. Prasa polska 1918-1939, t. II, Warszawa: PWN 1980.
MacMurray J.V.A., Treaties and Agreements with and Concerning China, 1894-1919, t. I, New York: Oxford University Press 1921.
Majewski A., Zaczęło się w Tobruku, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1973.
Meyer M., In Manchuria. A Village Called Wasteland and the Transformation of Rural China, New York: Bloomsbury Press 2015.
Mitrofanov I., The Lands and Land Administration of the Chinese Eastern Railway Company. And the Incident of August 1st, 1923, Harbin: Chinese Eastern Railway 1923.
Петров В.П., Город на Сунгари, Вашингтон: Изд. Русско-американского исторического общества 1984.
Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 roku, Londyn: Wydawnictwo SPPSZ 1954.
Popiel A., Korpus Kadetów Nr 1: 1918-1939, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 2003.
Skóra W., Organizacja i pierwszy okres działalności polskich konsulatów w Harbinie i Władywostoku w latach 1920-1924, [w:] Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica 2008.
Skóra W., Placówki MSZ Drugiej Rzeczypospolitej w Harbinie w latach 1920-1941 na tle dziejów Chin i Mandżurii (Mandżukuo). Szkic do problemu, [w:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu w 45-lecie pracy naukowej i dydaktycznej, red. A. Teterycz-Puzio, Słupsk: Akademia Pomorska 2016.
Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2006.
Sławiński R., The Modern History of China, Kraków: Księgarnia Akademicka 2006.
Stawarz A., Polacy na Wschodzie XVIII-XX wiek, Warszawa: Muzeum Niepodległości 1998.
Stolberg E.M., Stalin und die chinesischen Kommunisten 1945-1953. Eine Studie zur Entstehungsgeschichte der sowjetisch-chinesischen Allianz vor dem Hintergrund des Kalten Krieges, Stuttgart: Franz Steiner 1997.
Symonolewicz K., Miraże mandżurskie, Warszawa: Gebethner i Wolff 1932.
Theiss W., Dzieci syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919-1923, Warszawa: Uniwersytet Warszawski 1992.
Tyczka J., Na wschodzie i na zachodzie, Warszawa: Verbinum 2003.
Wiktorski P., Na koniec wzeszło słońce, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1985.
Wojciechowicz M., Placówka wschodnia w Harbinie, [w:] Marianie 1673-1973, red. J. Bukowicz, T. Górski, Rzym: MIC 1975.
Wychodźstwo polskie w poszczególnych krajach. Materiały opracowane na podstawie sprawozdań konsularnych przez referat emigracyjny w Wydziale Administracyjno-Paszportowym Departamentu Konsularnego MSZ (kwiecień 1926), Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych 1926.
Czasopisma
„Biuletyn Polskiej Izby Handlowej w Harbinie” 1932, nr 5.
Chan K.W., Misconceptions and Complexities in the Study of China’s Cities. Definitions, Statistics, and Implications, „Eurasian Geography and Economics”, 48(2007), nr 4.
Co robić po ukończeniu gimnazjum w Harbinie?, „Listy Harbińskie” 1932, nr 12.
Czermiński M., Z opowiadań Władysława Ostrowskiego, „Misje Katolickie” 1912, nr 31.
„Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Echo z Dalekiego Wschodu” 1934, nr 3.
Gimnazjum Polskie im. H. Sienkiewicza i Szkoła Początkowa im. św. Wincentego à Paulo w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Grochowski A., Jeszcze o Polonii mandżurskiej, „Nasza Rodzina” 1984, nr 11(482).
Historia parafii polsko-katolickiej w Charbinie, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
Jabłońska A., Krąkowski K., Z dziejów Polonii Harbińskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1961, nr 2(38).
„Listy Harbińskie” 1932, nr 1.
„Listy Harbińskie” 1932, nr 5.
Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901-1925), „Studia Polonijne” 1(1976).
Neja J., Polacy w Mandżurii, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 3.
Nernhejm S., Polonia harbińska (zarys historyczny), „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
„Praca. Pismo Postępowe i Demokratyczne” 1918, nr 8.
Prasa polska na Dalekim Wschodzie, „Daleki Wschód” 1934, nr 7.
Polski list z Dalekiego Wschodu, „Dziennik Łódzki” 1931, nr 87.
Polsko-chińska misja ss. urszulanek, „Gazeta Polska” 1933, nr 37.
Sejbuk C., Polskie Siostry Urszulanki w Harbinie, „Misje Katolickie” 1938, nr 57.
Stowarzyszenia polskie w Charbinie, Chiny, „Pamiętnik Charbiński” 1923, cz. 1.
„Sybirak” 1937, nr 1.
Symonolewicz-Symmons K., Polonia w Charbinie, „Przegląd Polonijny” 1978, z. 2.
Ślusarczyk J., Układ polsko-radziecki z 30.7.1941 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1981, nr 3.
Świderski M., Uwaga kolejarze, „Listy Harbińskie” 1932, nr 14.
„Tygodnik Polski” 1933, nr 576.
Winiarz A., Działalność Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Harbinie (1942-1945), „Rocznik Polonijny” 1984-1985.
Wojas B.Z., Dzieje Polonii Charbińskiej, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 30(1974).
Woźniakowski K., Polonia chińska w latach 1897-1949, „Przegląd Polonijny” 1976, z. 1.