Włodzimierz Spasowicz (1829-1906) w stulecie śmierci

Marek Jaślikowski

Marek Jaślikowski Wydział Zamiejscowy Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL w Tomaszowie Lubelskim

Słowa kluczowe: prawnik, wykładowca uniwersytecki, adwokat, historyk literatury, krytyk literacki, polityk

Abstrakt

Włodzimierz Spasowicz can be portrayed as a lawyer – a lecturer, the author of the first criminal law textbook ever to be published in Russia, the `king of Russian advocacy' – a humanist, literary historian, literary critic, an editor and publisher; a political, cultural, and social activist.

Spasowicz was born January 29^th 1829 in Rzeczyca nad Dnieprem, in the Minsk area. Having graduated from a gymnasium in Minsk at the age of sixteen, he was admitted to the Law Department at the University of Petersburg. After completing his studies, he worked with the judiciary for a while, and after that he became a university lecturer. His liberal stance got him removed from his position of a professor at the university. For the next few years he made a living publishing articles for liberal Russian periodicals.

He joined the District Attorney's Office in Petersburg in 1866. As an attorney, he became renowned for participating in the biggest political trials of his time. Despite his lack of rhetorical skills he became known as the `king of Russian advocacy', a `master of words'. His court statements were characterized by great erudition and contained elements of ethics, philosophy and psychology.

Spasowicz was a well known literary historian and critic. His legacy consists primarily of dissertations on Polish and Russian literature and their relationship.

He started the `Ateneum' monthly together with Adolf Pawinski' in Warsaw and the `Kraj' weekly with Erazm Piltz in Petersburg. He was the organizer of various societies and circles. For example, he was the founder of the Law Society and a founder and member of the Adam Mickiewicz Literary Society started in 1866. 1873 was the year he became a member of the `Akademia Umiejętności' in Cracow. He was also the initiator of the Warsaw Science Society in 1906.

Bibliografia

Bardach J.: Od narodu politycznego do narodu etnicznego w Europie Środkowo-Wschodniej, „Kultura i Społeczeństwo” 1993, nr 4, s. 3-16.

Bardach J.: Włodzimierz Spasowicz (1829-1906), w: tenże, W obiektywie nauki iwlustrze pamięci (o uczonych, pisarzach i politykach XIX i XX wieku), red. W.Sudnik, Warszawa 2004, s. 301-320.

Bobrowski T.: Pamiętniki mojego życia, t. I, Warszawa 1979.

Bobrzyński M., Jaworski W. L., Milewski J.: Z dziejów odrodzenia politycznego Galicji, Warszawa 1905.

Brzozowski S.: Współczesna powieść i krytyka, Kraków–Wrocław 1984.

Gaberle A.: Rozważania o prawie i sądownictwie, Kraków 2005.

Gozdór G.: Problem bezpieczeństwa jednostki, grupy, państwa, „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL” 1(2005), z. 1, s. 195-212.

Jaszczuk A.: Liberalizm contra nacjonalizm. Problem europejski przełomu wieków, Lublin 1999.

Karpiński W.: Polska a Rosja, Warszawa 1994.

Klementow ki M. L.: Z kart historii. Pamięci Prof. Andrzeja Wąska. Zaostrzenie kar śmierci z udziałem zwierząt w średniowiecznych i wczesnonowożytnych państwach europejskich, „Rejent” 2005, nr 3, s. 149-169.

Kojder A.: Godność i siła prawa, Warszawa 2001.

Komarnicki W.: Ustrój państwowy Austro-Węgier, w oświetleniu historycznym i prawnym wraz z przekładem tekstu konstytucji, Warszawa 1918.

Kulczycka-Saloni J.: Włodzimierz Spasowicz. Zarys monograficzny, Wrocław 1975.

Kulczycka-Saloni J.: Życie literackie Warszawy w latach 1864-1892, Warszawa 1970.

Kulczycka-Saloni J.: Włodzimierz Spasowicz – krytyk i historyk literatury polskiej, „Slavia Orientals” 1964, nr 4, s. 201-230.

Limanowski B.: Historya Demokracyi polskiej w epoce porozbiorowej, Zurych 1901.

Mackiewicz J.: Zwycięstwo prowokacji, Londyn 1988.

Paszkowska M.: Zarys dziejów rosyjskiej nauki prawa karnego do początku XX wieku, w: Prawo wczoraj i dziś. Studia dedykowane profesor Katarzynie Sójce-Zielińskiej, red. G. Bałtruszajtys, Warszawa 2000, s. 245-251.

Piłsudski J.: Pisma – Mowy – Rozkazy, t. I, Warszawa 1930.

Pobóg-Malinowski W.: Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, t. I: 1864-1919, Paryż 1953.

Sarkowicz R.: O tzw. moralnym kryzysie profesji prawniczej, w: Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2003, s. 159-164.

Sławęcka E.: Włodzimierz Spasowicz jako krytyk literatury rosyjskiej, Wrocław 1969.

Sójka-Zielińska K.: Drogi i bezdroża prawa, Wrocław 2000.

Spasowicz W.: Polityka samobójstwa, w: tenże, Pisma, t. IX, Warszawa 1908, s. 3-15.

Spasowicz W.: Przedmowa do drugiego wydania „Historii literatur słowiańskich” A. Pypina i Wł. Spasowicza, w: tenże, Pisma krytycznoliterackie, wybór, wstęp i komentarze J. Kulczycka-Saloni, Warszawa 1981, s. 85-88.

Spasowicz W.: Dwa odczyty o Mickiewiczu i jego twórczości poetyckiej (miane w Charkowie 3 i 4 marca 1899 r.), w: tenże, Pisma, t. VIII, Petersburg 1903, s. 3-62.

Spasowicz W.: Etyka egoizmu Zygmunta Balickiego, w: tenże, Pisma, t. IX, Warszawa 1908, s. 211-232.

Spasowicz W.: Ewolucja powieści w XIX w. według nowej książki P. D. Boborykina, w: tenże, Pisma krytycznoliterackie, 1981, s. 403-430.

Spasowicz W.: Konstanty Kawelin, w: tenże, Pisma, t. VII, Petersburg 1899, s. 23-56.

Spasowicz W.: O gminach i sadach gminnych w Królestwie Polskim, Włodzimierz Spasowicz, Pisma, t. III, Petersburg 1892, s. 317-365.

Spasowicz W.: Piśmiennictwo rozdwojone: emigracyjne i krajowe (1830-1848), w: tenże, Pisma krytycznoliterackie, Warszawa 1981, s. 90-100.

Spasowicz W.: Pod pręgierzem zdrady, w: tenże, Pisma krytycznoliterackie, Warszawa 1981, s. 395-402.

Spasowicz W.: Rozbiór ostatniej pracy K. D. Kawelina „Zadania Etyki” 1885r., w: tenże, Pisma, t. IV, Petersburg 1892, s. 130-220.

Spasowicz W.: Stanisław Herburt-Heybowicz i jego praca o narodowości, w: Pisma, t. VIII, s. 317-344.

Spasowicz W.: Wiadomość o Tadeuszu Bobrowskim, w: T. Bobrowski, Pamiętniki mojego życia, t. I, Warszawa 1979, s. 33-44.

Spasowicz W.: Włodzimierz Sołowiew jako publicysta, w: Pisma, t. VIII, s.265-300.

Spasowicz W.: Z tematów wigilijnych, mówka 12 (24) grudnia 1897 r., w: Pisma, t. VIII, s. 137-145.

Spasowicz W.: Życie i polityka margrabiego Wielopolskiego, epizod zdziejów kwestii polskiej w Rosji, w: tenże, Pisma, t. III, Petersburg 1892, s.1-315.

Zarzycki W.: Syndycy staropolscy – prekursorzy radców prawnych w dawnej Polsce, w: XX lat Samorządu Radców Prawnych 1982-2002. Księga Jubileuszowa, red. J. Żuławski, Warszawa 2002, s. 120-128.

Zieliński A.: Polskie środowisko prawnicze u progu XXI wieku, w: XX lat Samorządu Radców Prawnych 1982-2002, s. 79-90.

Znamierowski Cz.: Szkoła prawa. Rozważania o państwie, Warszawa 1999.