Klauzula sumienia w państwie demokratycznym. Refleksja etycznoteologiczna
Abstrakt
Conscience clause permits not to perform professional actions or not to provide certain services for reasons of religion or conscience. The opponents of this law argue that there is a duty to fulfil one’s legal needs, regardless of one’s own ethical stances. In fact, in the democratic state this regulation protects not only subjective convictions but also the right hierarchy of values and the dignity of the person. The Christian religion urges believers to make spiritual and legal efforts to guarantee conscience clause. It needs also dialogue with secular ethicists and representatives of other religions.
Bibliografia
Arendt H.: Nieposłuszeństwo obywatelskie. W: H. Arendt. Oprzemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Warszawa: Wyd. Aletheia 1999 s.137-203.
Biesaga T.: Personalizm K. Rahnera a personalizm K. Wojtyły w sporze o teologię moralną. „Analecta Cracoviensia” 32:2000 s.89-100.
Comitato Nazionale per la Bioetica. Obiezione di coscienza e bioetica. W: http://www.governo.it/bioetica/pdf/Obiezione_coscienza.pdf (dostęp: 03.01.2013).
Grześkowiak A.: Sprzeciw sumienia w odniesieniu do różnych kategorii zawodów. „Pedagogika Katolicka” 3:2009 nr 2 s.21-39.
Habermas J.: Przedpolityczne podstawy demokratycznego państwa prawa? Przekł. A.M. Kaniowski. „Teofil” 21:2012 nr 2 s.98-116.
Kopciuch L.: Roman Ingarden a niemiecka materialna etyka wartości (wybrane problemy). W: W. Słomski (red.). Spór o istnienie świata. W 40. rocznicę śmierci Romana Ingardena. Warszawa: Wyd. Katedra Filozofii WSFiZ 2010 s. 105-117.
Korab - Karpowicz W. J.: Religia, rozum i to, co zostało utracone: dyskusja zJürgenem Habermasem. „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 5:2011 s.175-190.
Kuniński M.: Demokracja. W: Słownik społeczny. Red. B. Szlachta. Kraków: Wyd. WAM 2004 s.116-132.
Oniszczuk J.: Filozofia i teoria prawa. Warszawa: Wyd. C. H. Beck 2008.
Rada Europy. Rezolucja nr 1763 w sprawie klauzuli sumienia. „Życie i Płodność” 4:2010 nr4 s.5.
Ratzinger J.: Spoiwo świata. Moralne podstawy wolnego państwa. Przekł. W. Szymona. „Teofil” 21:2012 nr 2 s.118-129.
Sadowski M.: Godność człowieka – aksjologiczna podstawa państwa i prawa. „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 1:2007 s. 8-28.
Scaraffia L.: Odwaga myślenia alternatywnego. Kościół katolicki i batalie kulturowe. „L'Osservatore Romano” (wyd. pol.) 33:2012 nr12 (350) s.3.
Scheler M.: Der Formalismus in der Ethik und die Materiale Wertethik. Neuer Versuch der Grundlegung eines etischen Personalismus. Bern–München: Wyd. Francke 1966.
Spinsanti S.: Vita fisica. W: T. Goffi, G. Piana (red.). Corso di morale. Diakonia. Etica della persona. T. 2. Brescia: Wyd. Queriniana 2004 s.127-281.
Stanisz P.: Klauzula sumienia. W: A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz. Prawo wyznaniowe. Warszawa 2008 s.104-120.
Szyszkowska M.: Teoria i filozofia prawa. Warszawa: Wyd. Elipsa 2008.
Środa M.: Idea godności w kulturze i etyce. Warszawa: Wyd. Borgis 1993.
Viola F.: L'obiezione di coscienza come diritto. „Diritto & Questioni Pubbliche” 9:2009 s.169-185.
Wal J.: Realizacja dobra wspólnego w dialogu i poprzez dialog. W: J. Wal. Kultura dialogu. Kraków: Wyd. Czuwajmy 2012 s.265-279.
Wojtyła K.: Osoba i czyn. W: K. Wojtyła. Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne. Lublin: TN KUL 1994 s. 51-338.
Wojtyła K.: System etyczny Maxa Schelera jako środek do opracowania etyki chrześcijańskiej. W: K. Wojtyła. Zagadnienie podmiotu moralności. Lublin: TN KUL 1991 s.129-145.
