Problematyka bioetyczna w obrębie psychologii i psychiatrii
Abstrakt
The issue of psychophysical health, mental diseases, their etiology and forms of therapy gives rise to many legal, ethical and deontological problems. A lot of cases of mental disturbances analyzed from the therapeutic perspective not only assume referring to deontological and legal reflection, but demand bioethical analysis as well. This especially concerns the use of therapies based on contemporary biotechniques, biotechnologies and neurophysiology that attempt to reach not only the sphere of symptoms, but also the sphere of causes of mental disturbances and diseases. Attempts to make the expectations for psychology and psychiatry objective have been verbalized in numerous deontological, ethical and legal documents. The ethical perspective presents as the main aim rescuing the patient's mental health as the ability to be a free and conscious subject of his acts. The choice of methods and therapeutic techniques should have the integral good of the person as its aim, with simultaneously minimizing unfavorable side effects. Hence one has to be cautious about such treatments as electroconvulsive therapy or psycho-surgical interference. It is unethical to use mentally ill persons in non-therapeutic medical experiments and as organ donors in transplant operations.
Bibliografia
Komitet Ministrów Rady Europy. Rekomendacja (2004)10 w sprawie ochrony praw człowieka i godności osób z zaburzeniami psychicznymi z 22 września 2004. Http://coe.org.pl/files/853250692/file/rec200410.doc
Komitet Ministrów Rady Europy. Zalecenie Nr R (83)2 w sprawie prawnej ochrony osób zzaburzeniami psychicznymi przymusowo umieszczonych w zakładach z 22 lutego 1983. W: Rada Europy. Standardy Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom. Http://www.cpt.coe.int/lang/pol/pol-standards s. 60.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997. Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm
Naczelna Izba Lekarska. Kodeks Etyki Lekarskiej z 20 września 2003. Http://www.nil.org.pl/xml/nil/wladze/str_zl/zjazd7/kel
Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa (1991). W: Kodeksy Etyczne w Polsce. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył Grzegorz Sołtysiak. Warszawa: AlmaMer Wyższa Szkoła Ekonomiczna 2006 s. 173-181
Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty z 26 kwietnia 2007. W: Kodeksy Etyczne w Polsce. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył Grzegorz Sołtysiak. Warszawa: AlmaMer Wyższa Szkoła Ekonomiczna 2006 s. 182-185.
Rada Europy. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny – Konwencja o Prawach Człowieka i Biomedycynie (Europejska Konwencja Bioetyczna) z 4 kwietnia 1997. W: M. Safjan. Prawo i medycyna. Warszawa: Oficyna Naukowa 1998 s. 262-274.
Rada Europy. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności – Europejska Konwencja Praw Człowieka (Konwencja Europejska) z 4 listopada 1950. Http://www.echr. coe.int/NR/rdonlyres/7B5C268E-CEB3-49A5-865F-06286BDB0941/0/ POL_ CONV.pdf
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych z 1 sierpnia 1997. Http://www.idn.org.pl/sonnszz/karta_praw_ON.htm.
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.
World Psychiatric Association. The Declaration of Hawaii (07.10.1977). Http:// pb. rcpsych. org/cgi/reprint/2/1/12.pdf
Zgromadzenie Ogólne ONZ. Konwencja Praw Dziecka z 20 listopada 1989. Http://www. unicef.org/voy/media/CRC_polish_language_version.pdf
Zgromadzenie Ogólne ONZ. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 16 grudnia 1966. W: Polska Akademia Nauk. Instytut Państwa i Prawa. Centrum Dokumentacji i Informacji Naukowej o Prawach Człowieka. Prawa człowieka. Dokumenty. T. 1. Dokumenty międzynarodowe. Bibliografia polska. Red. Z. Kędzia, R. Wieruszewski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1989 s. 44-55.
Zgromadzenie Ogólne ONZ. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948. W: Polska Akademia Nauk. Instytut Państwa i Prawa. Centrum Dokumentacji i Informacji Naukowej o Prawach Człowieka. Prawa człowieka. Dokumenty. T. 1. Dokumenty międzynarodowe. Bibliografia polska. Red. Z. Kędzia, R. Wieruszewski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1989 − cały s. 24-31.
Zgromadzenie Ogólne ONZ. Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych z 20 grudnia 1993 (Rezolucja 48/96). Http://www.opc.uj.edu.pl/poradnik/ links /pdf/Standardowe_Zasady.pdf
Zgromadzenie Plenarne ONZ. Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych z 9 grudnia 1975. Http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/7720
Zgromadzenie Plenarne ONZ. Deklaracja Praw Osób Upośledzonych Umysłowo z 20 grudnia 1971. Http://www.ffm.pl/index.php?mod=4&p= 1&srw=1&text=160_g12.
Bartoszek A.: Seksualność niepełnosprawnych. Studium teologicznomoralne. Katowice: Księgarnia św. Jacka 2009
Biesaga T.: Bioetyka. W: Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański. Głos Kościoła. Red. A. Muszala. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne 2005 s. 54-62
Biesaga T.: Jakość życia. W: Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański. Głos Kościoła. Red. A. Muszala. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne 2005 s. 218-221.
Bohdanowicz A.: Od etyki godności osoby do etyki interesu. Peter Singer i jego próby zmiany paradygmatu etycznego. W: Moralne aspekty przemian cywilizacyjnych. Red. J. Nagórny, A. Derdziuk. Lublin 2001 s.91-110.
Broniewicz B.: Przymusowe leczenie w prawie polskim. Http://www.prawaczlowieka. edu.pl/index.php?dok=f333160e6b20ba37686da89bbe5fab728a7d3d24-d3
Ciccone L.: Salute e medicina. Milano: Edizioni Ares 1986.
Czubalski K.: Choroby psychosomatyczne. W: Leksykon psychiatrii. Red. S. Pużyński. Warszawa: PZWL 1993 s. 70-73
Douglas Fields R.: U źródeł przewlekłego bólu. „Świat Nauki” 2009 nr 12(220) s. 42-49.
Elektrowstrząsowa terapia. W: A. S. Reber, E. S. Reber. Słownik psychologii. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar 2005 s. 200.
Elektrowstrząsy. W: Wielki słownik medyczny. Warszawa: PZWL 1996 s.321.
Insel T. R.: Awaria w obwodach. „Świat Nauki” 2010 nr 5(225) s. 40-47.
Jakość życia w chorobie. Red. S. Steuden, W. Okła. Lublin: Wyd. KUL 2007.
Jakubik A.: Zaburzenia osobowości. W: Leksykon psychiatrii. Red. S.Pużyński. Warszawa: PZWL 1993 s. 523-525.
Janik P.: Zdrowie. W: Encyklopedia bioetyki. Personalizm chrześcijański. Głos Kościoła. Red. A. Muszala. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne 2005 s. 514-518.
Jarosz M.: Psychopatologia i syndromologia ogólna. W: Psychiatria. Podręcznik dla studentów. Red. A. Bilikiewicz, W. Strzyżewski. Warszawa: PZWL 1992 s. 41-98
Jaroszyński J.: Zaburzenia emocji. W: Leksykon psychiatrii. Red. S.Pużyński. Warszawa: PZWL 1993 s. 521.
Kalat J. W.: Biologiczne podstawy psychologii. Warszawa: WN PWN 2007
Kalinowski A.: Elektrowstrząsy − wciąż użyteczna metoda leczenia. „Terapia” 11:2003 nr 11(144) s. 16-18.
Kostowski W., Witanowska A.: Etiologia i patomechanizmy chorób ośrodkowego ukłau nerwowego. W: Patofizjologia. Red. S.Maśliński, J. Ryżewski. Warszawa: PZWL 20073 s. 125-151.
Kowalski E.: Osoba i bioetyka. Zagadnienia biomedyczne dla duszpasterzy i katechetów. Kraków: Wyd. Homo Dei 2009.
Kulik T. B., Pacian J., Pacian A., Skórzyńska H., Kowalczyk K., Szponar B., Krzyszycha R.: Prawa osób chorych psychicznie w świetle obowiązujących regulacji prawnych. „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2010 t. 91 z. 3 s. 369-374.
Leksykon psychiatrii. Red. S. Pużyński. Warszawa: PZWL 1993
Lobotomia przedczołowa. W: A. S. Reber, E. S. Reber. Słownik psychologii. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar 2005 s. 364
Lombardi Ricci M. Un'etica della salute e della malattia. Fondamenti antropologici. „Rivista di Teologia Morale” 22:1990 nr 1(85) s. 63-73
Morciniec P.: Etyczne aspekty transplantacyjnej terapii chorób neurozwyrodnieniowych. Studium teologicznomoralne. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego 2000
Nerwoból, neuralgia, newralgia. W: Mała encyklopedia medycyny. Red. T. Rożniatowski [iin.]. T. 2. Warszawa: WN PWN 1988 s. 735-736.
Opioidy. Http://pl.wikipedia.org/wiki/Opioidy
Patofizjologia. Red. S. Maśliński, J. Ryżewski. Warszawa: PZWL 20073.
Pużyński S.: Endokrynopatie. W: Leksykon psychiatrii. Red. S. Pużyński. Warszawa: PZWL 1993 s. 152-154.
Reich W. T.: Introduction. W: Encyclopedia of Bioethics. Red. T. W. Reich. T. 1. New York: Macmillan Reference USA 1978 s. XV-XXII.
Rydzyński Z.: Choroby psychosomatyczne. W: Psychiatria. Podręcznik dla studentów. Red. A. Bilikiewicz, W. Strzyżewski. Warszawa: PZWL 1992 s. 141-151
Sadowski B.: Biologiczne mechanizmy zachowania ludzi i zwierząt. Warszawa: WN PWN 2009
Sgreccia E.: Istanze antropologiche ed etiche nella cura e assistenza del malato di mente. „Medicina e Morale” 1983 nr 3 s. 255-271.
Sgreccia E.: Manuale di bioetica. T. 2: Aspetti medico-sociali. Milano: Vita e Pensiero 20023.
Singer P.: Etyka praktyczna. Warszawa 20072.
Stanke G.: Mensch, Ja – Person, Nein? Kritische Auseinandersetzung mit Peter Singer. Frankfurt am Main 1999.
Stix G.: Mózg w trybie turbo. „Świat Nauki” 2009 nr 11(219) s. 36-43.
Strojnowski J.: Zdrowie. W: Katolicyzm A-Z. Red. Z. Pawlak. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha 1989 s. 400-403.
Szymusik A.: Elektrowstrząsy. W: Medyczny słownik encyklopedyczny. Red. M. Barczyński, J. Bogusz. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Fogra” 1993 s. 104.
Wald I.: Choroby pasożytnicze układu nerwowego. W: Leksykon psychiatrii. Red. S. Pużyński. Warszawa: PZWL 1993 s. 69-70
Wróbel J.: Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznych. Kraków: Wyd. Księży Sercanów 1999.
Wróbel J.: U źródeł myśli bioetycznej Jana Pawła II w 25-lecie pontyfikatu. „Roczniki Teologiczne” 51:2004 z. 3 s. 22-42
Zyss T.: Kontrowersje i uwagi krytyczne dotyczące terapii elektrowstrząsowej. „Psychiatria” 2010 t. 7 nr 1 s. 38-45