Grandparental social support and communication with peers as predictores of resilience in adolescents from single-mother families
Keywords:
social resources; resilience; single-mother family
Abstract
In the research paradigm focused on the stress-loaded functioning of single-mother families it has been observed that the efficiency of coping with stress depends on many factors, among which social support is one of the most important. Research results show that a higher level of social support is usually associated with more positive indicators of the functioning of an individual. On the basis of this assumption it was expected that social support provided by grandparents would be a significant predictor of mental resilience in adolescent grandchildren from single-mother families – also in conditions differentiated by household type: living with or without grandparents. Studies performed on a sample of 278 adolescents with the Berlin Social Support Scales (BSSS), the Adolescent–Peer Communication Scale, and the Resilience Measurement Scale (SPP-18) have shown that grandparental social support is not the only predictor of adolescents’ functioning.
References
Aquilino, W. S. (1996). The life course of children born to unmarried mothers: Childhood living arrangements and young adult outcomes. Journal of Marriage and the Family, 58(2), 293-310. DOI: 10.2307/353496.
Barnes, H. L., & Olson, D. H. (1985). Parent–adolescent communication and the circumplex model. Child Development, 56, 438-447.
Basińska, M. A. (2009). Funkcjonowanie psychologiczne pacjentów w wybranych chorobach endokrynologicznych. Uwarunkowania somatyczne i osobowościowe [The psychological functioning of patients in selected endocrinological diseases: Somatic and personality determinants]. Bydgoszcz, Poland: Kazimierz Wielki University Press.
Berns, R. M. (2007). Child, family, school community. Socialization and support. Belmont, CA: Thomson Wadsworth.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju [Social developmental psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Cheng, C. (2001). Assessing coping flexibility in real-life and laboratory settings: A multimethod approach. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 814-833.
Day, A. (2006). The power of social support: Mentoring and resilience. Reclaiming Children and Youth, 14(4), 196-198.
Dudziak, U. (2012). Psychologiczne skutki rozwodu rodziców dla ich dzieci [Psychological effects of parents’ divorce on their children]. Forum Teologiczne, 13, 97-108.
Dyer, J. G., & McGuinness, T. M. (1996). Resilience: Analysis of the concept. Archive of Psychiatric Nursing, 10, 276-282.
Falewicz, A. (2016). Prężność osobowości i jej rola w procesach radzenia sobie ze stresem [Personal resilience and its role in the processes of coping with stress]. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 23, 263-275. DOI: 10.18276/skk.2016.23-17.
Goldstein, S. E., Davis-Kean, P. E., & Eccles, J. (2005). Parents, peers, and problem behavior: A longitudinal investigation of the impact of relationship perceptions and characteristics on the development of adolescent problem behavior. Developmental Psychology, 41, 409-411.
Grygiel, P. (2015). Test ukrytej struktury kwestionariusza „Poczucie Integracji Rówieśniczej”: Częściowo konfirmacyjny model podwójnego czynnika z ładunkami krzyżowymi [Testing the latent structure of the Perceived Peer Integration Questionnaire: A partially confirmatory dual factor model with cross-loadings]. The 21st Conference on Educational Assessment in Bydgoszcz, Poland. Retrieved Jan 12, 2017, from: http://www.ptde.org/file.php/1/Archiwum/ XXI_KDE/PDF/Grygiel.pdf
Grzankowska, I., Napora, E., & Basińska, M. A. (2018, in press). Znaczenie prężności matek w wyjaśnianiu satysfakcji z pracy: różnicująca rola samotnego macierzyństwa [The signifi-cance of mothers’ resilience in explaining job satisfaction: The differentiating role of single motherhood]. Psychologia Społeczna.
Harris, J. R. (1998). Geny czy wychowanie? co wyrośnie z naszych dzieci i dlaczego [Genes or upbringing? Who our children will grow up to be and why]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Jacek Santorski & Co.
Heszen, I. (2013). Psychologia stresu [The psychology of stress]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Janowski, K., Tatala, M., Jedynak, T., Księżopolska, A., & Głowacka, B. (2016). Wsparcie społeczne a ocena własnej choroby, nasilenie objawów depresyjnych i akceptacja życia z chorobą u kobiet po mastektomii [Social support and the evaluation of one’s own illness, the level of depressive symptoms, and life acceptance in women after mastectomy]. Polskie Forum Psychologiczne, 21(2), 188-205.
Kitanović, T. (2015). Phenomenon of divorce in the modern world. Balkan Social Science Review, 6, 7-21. Retrieved Apr 2, 2017, from: http://js.ugd.edu.mk/index.php/BSSR/article/view/ 1250/1050
Konaszewski, K., & Kwadrans, Ł. (2017). Prężność psychiczna a wsparcie społeczne w grupie młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Badania pilotażowe [Resilience and social support in a sample of socially maladjusted young people]. Resocjalizacja Polska, 13, 163-173.
Kozerska, A., Miszczak, E., & Napora, E. (2015). Zaangażowanie dziadków w ocenie wnuków z rodzin samotnych matek [Grandparents’ commitment as evaluated by grandchildren from single-mother families]. Kultura i Edukacja, 1(107), 231-246. DOI: 10.15804/kie.2015. 01.12
Kukołowicz, T. (2001). Rodzina wychowuje: wybrane zagadnienia [The family educates: Selected issues]. Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej Stalowa Wola.
Łuszczyńska, A., Kowalska, M., Mazurkiewicz, M., & Schwarzer, R. (2006). Berlińskie Skale Wsparcia Społecznego (BSSS): wyniki wstępnych badań nad adaptacją skal i ich własno- ściami psychometrycznymi [The Berlin Social Support Scales (BSSS): The results of preliminary research on the adaptation of the scales and their psychometric properties]. Studia Psychologiczne, 44(3), 17-27.
Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562.
Machnik-Czerwik, A. (2015). Obraz ciała i poczucie jakości życia kobiet z rakiem piersi [Body image and perceived quality of life in women with breast cancer] (Unpublished doctoral dissertation). Archives of the Kazimierz Wielki University in Bydgodzcz, Poland.
Marks, N. F. & McLanahan, S. S. (1993). Gender, family structure, and social support among parents. Journal of Marriage and the Family, 55, 481-493.
Mendecka, G. (2003). Środowisko rodzinne w percepcji osób aktywnych twórczo [The family environment as perceived by creatively active individuals]. Częstochowa, Poland: Jan Długosz University Press.
Nadolska, K., & Sęk, H. (2007). Społeczny kontekst odkrywania wiedzy o zasobach odpornościowych, czyli czym jest resilience i jak ono funkcjonuje [The social context of discovering the knowledge about immunity resources, about what resilience is and how it functions]. In Ł. Kaczmarek & A. Słysz (Eds.), Bliżej serca – zdrowie i emocje [Closer to the heart – Health and emotions] (pp. 13-37). Poznań, Poland: Adam Mickiewicz University Press.
Napora, E. (2016a). Relacje z dziadkami w retrospekcyjnych badaniach dorosłych wnucząt [Relations with grandparents in retrospective studies of adult grandchildren]. Psychologia Wychowawcza, 52(10), 84-97.
Napora, E. (2016b). Relacja z dziadkami a subiektywna ocena jakości życia ich wnuków w rodzinach o różnej strukturze [Relations with grandparents and their grandchildren’s subjective evaluation of quality of life in families with different structures]. Polskie Forum Psychologiczne, 21(1), 5-22.
Napora, E. (2018, in press). Skala Komunikowania się Adolescentów z Rówieśnikami (SKAR) – właściwości psychometryczne narzędzia szacującego zadowolenie z relacji z rówieśnikami [The Adolescent–Peer Communication Scale (SKAR): The psychometric properties of the instrument measuring satisfaction with peer relations]. Polskie Forum Psychologiczne.
Napora, E., Kozerska, A., & Miszczak, E. (2014). Wsparcie dziadków w rodzinie o różnej strukturze a jakość życia młodzieży [Grandparental support in families with different structures and young people’s quality of life]. Acta Humanica, 2, 161-170.
Napora, E., & Pękala, B. (2014). Wsparcie i komunikacja matek czynnikiem prężności w funkcjonowaniu córek wśród rówieśniczek [Maternal support and communication as a determinant of resilience in the functioning of daughters among peers]. Polskie Forum Psychologiczne, 19(3), 371-386.
Norris, F. H., & Kaniasty, K. (1996). Received and perceived social support in times of stress: A test of the social support deterioration deterrence model. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 498-511.
Ogińska-Bulik, N. (2014). Prężność psychiczna a zadowolenie z życia osób uzależnionych od alkoholu [Resilience and satisfaction with life in individuals addicted to alcohol]. Alkoholizm i Narkomania, 27, 319-324.
Ogińska-Bulik, N., & Juczyński, Z. (2011). Skala Pomiaru Prężności – SPP-18 [The Resilience Measurement Scale – SPP-18]. Polskie Forum Psychologiczne, 16(1), 7-28.
Oleszkowicz, A., & Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji [The psychology of adolescence: Developmental changes in the age of globalization]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ostaszewski, K. (2005). Druga strona ryzyka [The other side of risk]. Remedium, 2(144), 1-3.
Putney, N. M., & Bengtson, V. L. (2001). Families, intergenerational relationships and kinkeeping in midlife. In M. E. Lachman (Ed.), Handbook of midlife development (pp. 528-570). New York: John Wiley Sons, Inc.
Rose, S. R., & Fatout, M. F. (2003). Contemporary social issues affecting children and adolescents in family systems. In Social work practice with children and adolescents (pp. 50-67). Boston, MA: Pearson Education, Inc.
Ruiz, S. A., & Silverstein, M. (2007). Relationships with grandparents and the emotional well-being of late adolescent and young adult grandchildren. Journal of Social Issues, 63(4), 793-808. DOI: 10.1111/j.1540-4560.2007.00537.x
Ryś, M. (2012). Rodzina na rozdrożu w zmieniającym się świecie [Family at the crossroads in the changing world]. Paper presented at the 3rd International Scientific Conference, Mankind at the Crossroads in the Changing World (Challenges for Prevention Series), University of Economics and Innovation in Lublin (WSEI) (abstract).
Sands, R. G., Glen, R. S. G., & Shin, H. (2009). The voices of grandchildren of grandparent caregivers: A strengths-resilience perspective. Child Welfare, 88(2), 25-45.
Smoktunowicz, E., Cieślak, R., & Żukowska, K. (2013). Rola wsparcia społecznego w kontekście stresu organizacyjnego oraz zaangażowania w pracę [The role of social support in the context of organizational stress and work engagement]. Studia Psychologiczne, 51(4), 25-37.
Stach-Hejosz, M. (2011). Postawa religijna a relacje interpersonalne katechizowanej młodzieży gimnazjalnej [Religious attitude and interpersonal relations of middle-school students receiving religious education]. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 44(1), 166-176.
Tyszkowa, M. (1990). Rodzina, doświadczenie i rozwój jednostki. Paradygmat teoretyczny badań [Family, experience, and individual development]. In M. Tyszkowa (Ed.), Rodzina a rozwój jednostki [Family and individual development] (pp. 13-37). Poznań, Poland: Zakłady Graficzne.
Uchnast, Z. (1998). Prężność osobowa a egzystencjalne wymiary wartościowania [Personal resilience and the existential dimensions of evaluation]. Roczniki Psychologiczne, 1(7), 169-178.
Wei, Y., Chu, H., Chen, C., Hsueh, Y., Chang, Y., Chang, L., & Chou, K. (2012). Support groups for caregivers of intellectually disabled family members: Effects on physical-psychological health and social support. Journal of Clinical Nursing, 21, 1666-1677.
Winfield, L. F. (1994). Developing resilience in urban youth. Oak Brook, IL: NCREL.
Zawadzka, A. (1998). Rozmowy dziadków z wnukami jako forma wypoczynku [Grandparents’ conversations with grandchildren as a form of leisure]. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 10, 11-14.
Barnes, H. L., & Olson, D. H. (1985). Parent–adolescent communication and the circumplex model. Child Development, 56, 438-447.
Basińska, M. A. (2009). Funkcjonowanie psychologiczne pacjentów w wybranych chorobach endokrynologicznych. Uwarunkowania somatyczne i osobowościowe [The psychological functioning of patients in selected endocrinological diseases: Somatic and personality determinants]. Bydgoszcz, Poland: Kazimierz Wielki University Press.
Berns, R. M. (2007). Child, family, school community. Socialization and support. Belmont, CA: Thomson Wadsworth.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju [Social developmental psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Cheng, C. (2001). Assessing coping flexibility in real-life and laboratory settings: A multimethod approach. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 814-833.
Day, A. (2006). The power of social support: Mentoring and resilience. Reclaiming Children and Youth, 14(4), 196-198.
Dudziak, U. (2012). Psychologiczne skutki rozwodu rodziców dla ich dzieci [Psychological effects of parents’ divorce on their children]. Forum Teologiczne, 13, 97-108.
Dyer, J. G., & McGuinness, T. M. (1996). Resilience: Analysis of the concept. Archive of Psychiatric Nursing, 10, 276-282.
Falewicz, A. (2016). Prężność osobowości i jej rola w procesach radzenia sobie ze stresem [Personal resilience and its role in the processes of coping with stress]. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 23, 263-275. DOI: 10.18276/skk.2016.23-17.
Goldstein, S. E., Davis-Kean, P. E., & Eccles, J. (2005). Parents, peers, and problem behavior: A longitudinal investigation of the impact of relationship perceptions and characteristics on the development of adolescent problem behavior. Developmental Psychology, 41, 409-411.
Grygiel, P. (2015). Test ukrytej struktury kwestionariusza „Poczucie Integracji Rówieśniczej”: Częściowo konfirmacyjny model podwójnego czynnika z ładunkami krzyżowymi [Testing the latent structure of the Perceived Peer Integration Questionnaire: A partially confirmatory dual factor model with cross-loadings]. The 21st Conference on Educational Assessment in Bydgoszcz, Poland. Retrieved Jan 12, 2017, from: http://www.ptde.org/file.php/1/Archiwum/ XXI_KDE/PDF/Grygiel.pdf
Grzankowska, I., Napora, E., & Basińska, M. A. (2018, in press). Znaczenie prężności matek w wyjaśnianiu satysfakcji z pracy: różnicująca rola samotnego macierzyństwa [The signifi-cance of mothers’ resilience in explaining job satisfaction: The differentiating role of single motherhood]. Psychologia Społeczna.
Harris, J. R. (1998). Geny czy wychowanie? co wyrośnie z naszych dzieci i dlaczego [Genes or upbringing? Who our children will grow up to be and why]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Jacek Santorski & Co.
Heszen, I. (2013). Psychologia stresu [The psychology of stress]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Janowski, K., Tatala, M., Jedynak, T., Księżopolska, A., & Głowacka, B. (2016). Wsparcie społeczne a ocena własnej choroby, nasilenie objawów depresyjnych i akceptacja życia z chorobą u kobiet po mastektomii [Social support and the evaluation of one’s own illness, the level of depressive symptoms, and life acceptance in women after mastectomy]. Polskie Forum Psychologiczne, 21(2), 188-205.
Kitanović, T. (2015). Phenomenon of divorce in the modern world. Balkan Social Science Review, 6, 7-21. Retrieved Apr 2, 2017, from: http://js.ugd.edu.mk/index.php/BSSR/article/view/ 1250/1050
Konaszewski, K., & Kwadrans, Ł. (2017). Prężność psychiczna a wsparcie społeczne w grupie młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Badania pilotażowe [Resilience and social support in a sample of socially maladjusted young people]. Resocjalizacja Polska, 13, 163-173.
Kozerska, A., Miszczak, E., & Napora, E. (2015). Zaangażowanie dziadków w ocenie wnuków z rodzin samotnych matek [Grandparents’ commitment as evaluated by grandchildren from single-mother families]. Kultura i Edukacja, 1(107), 231-246. DOI: 10.15804/kie.2015. 01.12
Kukołowicz, T. (2001). Rodzina wychowuje: wybrane zagadnienia [The family educates: Selected issues]. Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej Stalowa Wola.
Łuszczyńska, A., Kowalska, M., Mazurkiewicz, M., & Schwarzer, R. (2006). Berlińskie Skale Wsparcia Społecznego (BSSS): wyniki wstępnych badań nad adaptacją skal i ich własno- ściami psychometrycznymi [The Berlin Social Support Scales (BSSS): The results of preliminary research on the adaptation of the scales and their psychometric properties]. Studia Psychologiczne, 44(3), 17-27.
Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562.
Machnik-Czerwik, A. (2015). Obraz ciała i poczucie jakości życia kobiet z rakiem piersi [Body image and perceived quality of life in women with breast cancer] (Unpublished doctoral dissertation). Archives of the Kazimierz Wielki University in Bydgodzcz, Poland.
Marks, N. F. & McLanahan, S. S. (1993). Gender, family structure, and social support among parents. Journal of Marriage and the Family, 55, 481-493.
Mendecka, G. (2003). Środowisko rodzinne w percepcji osób aktywnych twórczo [The family environment as perceived by creatively active individuals]. Częstochowa, Poland: Jan Długosz University Press.
Nadolska, K., & Sęk, H. (2007). Społeczny kontekst odkrywania wiedzy o zasobach odpornościowych, czyli czym jest resilience i jak ono funkcjonuje [The social context of discovering the knowledge about immunity resources, about what resilience is and how it functions]. In Ł. Kaczmarek & A. Słysz (Eds.), Bliżej serca – zdrowie i emocje [Closer to the heart – Health and emotions] (pp. 13-37). Poznań, Poland: Adam Mickiewicz University Press.
Napora, E. (2016a). Relacje z dziadkami w retrospekcyjnych badaniach dorosłych wnucząt [Relations with grandparents in retrospective studies of adult grandchildren]. Psychologia Wychowawcza, 52(10), 84-97.
Napora, E. (2016b). Relacja z dziadkami a subiektywna ocena jakości życia ich wnuków w rodzinach o różnej strukturze [Relations with grandparents and their grandchildren’s subjective evaluation of quality of life in families with different structures]. Polskie Forum Psychologiczne, 21(1), 5-22.
Napora, E. (2018, in press). Skala Komunikowania się Adolescentów z Rówieśnikami (SKAR) – właściwości psychometryczne narzędzia szacującego zadowolenie z relacji z rówieśnikami [The Adolescent–Peer Communication Scale (SKAR): The psychometric properties of the instrument measuring satisfaction with peer relations]. Polskie Forum Psychologiczne.
Napora, E., Kozerska, A., & Miszczak, E. (2014). Wsparcie dziadków w rodzinie o różnej strukturze a jakość życia młodzieży [Grandparental support in families with different structures and young people’s quality of life]. Acta Humanica, 2, 161-170.
Napora, E., & Pękala, B. (2014). Wsparcie i komunikacja matek czynnikiem prężności w funkcjonowaniu córek wśród rówieśniczek [Maternal support and communication as a determinant of resilience in the functioning of daughters among peers]. Polskie Forum Psychologiczne, 19(3), 371-386.
Norris, F. H., & Kaniasty, K. (1996). Received and perceived social support in times of stress: A test of the social support deterioration deterrence model. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 498-511.
Ogińska-Bulik, N. (2014). Prężność psychiczna a zadowolenie z życia osób uzależnionych od alkoholu [Resilience and satisfaction with life in individuals addicted to alcohol]. Alkoholizm i Narkomania, 27, 319-324.
Ogińska-Bulik, N., & Juczyński, Z. (2011). Skala Pomiaru Prężności – SPP-18 [The Resilience Measurement Scale – SPP-18]. Polskie Forum Psychologiczne, 16(1), 7-28.
Oleszkowicz, A., & Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji [The psychology of adolescence: Developmental changes in the age of globalization]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ostaszewski, K. (2005). Druga strona ryzyka [The other side of risk]. Remedium, 2(144), 1-3.
Putney, N. M., & Bengtson, V. L. (2001). Families, intergenerational relationships and kinkeeping in midlife. In M. E. Lachman (Ed.), Handbook of midlife development (pp. 528-570). New York: John Wiley Sons, Inc.
Rose, S. R., & Fatout, M. F. (2003). Contemporary social issues affecting children and adolescents in family systems. In Social work practice with children and adolescents (pp. 50-67). Boston, MA: Pearson Education, Inc.
Ruiz, S. A., & Silverstein, M. (2007). Relationships with grandparents and the emotional well-being of late adolescent and young adult grandchildren. Journal of Social Issues, 63(4), 793-808. DOI: 10.1111/j.1540-4560.2007.00537.x
Ryś, M. (2012). Rodzina na rozdrożu w zmieniającym się świecie [Family at the crossroads in the changing world]. Paper presented at the 3rd International Scientific Conference, Mankind at the Crossroads in the Changing World (Challenges for Prevention Series), University of Economics and Innovation in Lublin (WSEI) (abstract).
Sands, R. G., Glen, R. S. G., & Shin, H. (2009). The voices of grandchildren of grandparent caregivers: A strengths-resilience perspective. Child Welfare, 88(2), 25-45.
Smoktunowicz, E., Cieślak, R., & Żukowska, K. (2013). Rola wsparcia społecznego w kontekście stresu organizacyjnego oraz zaangażowania w pracę [The role of social support in the context of organizational stress and work engagement]. Studia Psychologiczne, 51(4), 25-37.
Stach-Hejosz, M. (2011). Postawa religijna a relacje interpersonalne katechizowanej młodzieży gimnazjalnej [Religious attitude and interpersonal relations of middle-school students receiving religious education]. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 44(1), 166-176.
Tyszkowa, M. (1990). Rodzina, doświadczenie i rozwój jednostki. Paradygmat teoretyczny badań [Family, experience, and individual development]. In M. Tyszkowa (Ed.), Rodzina a rozwój jednostki [Family and individual development] (pp. 13-37). Poznań, Poland: Zakłady Graficzne.
Uchnast, Z. (1998). Prężność osobowa a egzystencjalne wymiary wartościowania [Personal resilience and the existential dimensions of evaluation]. Roczniki Psychologiczne, 1(7), 169-178.
Wei, Y., Chu, H., Chen, C., Hsueh, Y., Chang, Y., Chang, L., & Chou, K. (2012). Support groups for caregivers of intellectually disabled family members: Effects on physical-psychological health and social support. Journal of Clinical Nursing, 21, 1666-1677.
Winfield, L. F. (1994). Developing resilience in urban youth. Oak Brook, IL: NCREL.
Zawadzka, A. (1998). Rozmowy dziadków z wnukami jako forma wypoczynku [Grandparents’ conversations with grandchildren as a form of leisure]. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 10, 11-14.
Published
2019-04-08
Issue
Section
Articles
Copyright (c) 2017 Roczniki Psychologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
