Cechy pacjenta, jego doświadczenia z przebiegu psychoterapii i skuteczność psychoterapii
Keywords:
skuteczność psychoterapii; oczekiwania pacjenta wobec psychoterapii; relacja terapeutyczna; liczba sesji i czas trwania psychoterapii
Abstract
W prezentowanych badaniach postawiono pytania o związki (1) cech pacjentów z ich doświadczeniami z przebiegu psychoterapii oraz (2) doświadczeń z psychoterapii z dokonywaną przez pacjentów oceną jej skuteczności. Pomiar zmiennych przeprowadzono przy użyciu ankiety katamnestycznej, którą wysłano do 1210 byłych pacjentów ośrodka psychoterapii. Uzyskano odpowiedzi od 276 osób (55% kobiet i 45% mężczyzn), w większości poniżej 30. roku życia. Do analizy danych zastosowano modele strukturalne i analizę korespondencji. Wyniki wskazują, że: (1) zmienne grupują się wokół dobrej i niedobrej relacji psychoterapeutycznej; zbudowano dwa modele – jeden dla dobrej, drugi dla niedobrej relacji z psychoterapeutą; (2) podgrupy pacjentów stwierdzających poprawę, pogorszenie i brak zmian różnią się pod względem cech przed psychoterapią i doświadczeń z psychoterapii.
References
Aleksandrowicz, J. W., & Sobański, J. A. (2004). Skuteczność psychoterapii poznawczej i psychodynamicznej. Cracow, PL: Editorial and Publishing Committee of the Polish Psychiatric Association.
Aranowska, E., & Ciok, A. (1992). Związki między zmiennymi w interpretacji analizy składowych głównych i analizy korespondencji. In E. Aranowska (Ed.), Wybrane problemy metodologii badań (pp. 133-181). Warsaw, PL: Warsaw University Press.
Bachelor, A. (2013). Clients’ and therapists’ views of the therapeutic alliance: Similarities, differences and relationship to therapy outcome. Clinical Psychology & Psychotherapy, 20(2), 118-135.
Bartholomew, D. J., Steele, F., Moustaki, I., & Galbraith, J. I. (2008). Analysis of multivariate social science data. Boca Raton, FL: Chapman & Hall/CRC Press.
Botella, L., Corbella, S., Belles, L., Pacheco, M., Gomez, A. M., Herrero, & Pedro, N. (2008). Predictors of therapeutic outcome and process. Psychotherapy Research, 18(5), 535-542.
Cierpiałkowska, L. (2008). Relacja i przymierze terapeutyczne a efektywność psychoterapii. In J. M. Brzeziński & L. Cierpiałkowska (Eds.), Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki (pp. 140-159). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Cierpiałkowska, L. (2014). Przymierze terapeutyczne a efektywność terapii alkoholików. Poznań, PL: Paper presented at the 1st National Clinical Psychology Conference.
Cierpiałkowska, L., & Czabała, Cz. (2013). Psychoterapia indywidualna i grupowa. In H. Sęk (Ed.), Psychologia kliniczna (vol. 1, pp. 269-298). Warsaw, PL: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Clemence, A. J., Mark J., Hilsenroth, M. J., Ackerman, S. J., Strassle, C. G., & Handler, L. (2005). Facets of the therapeutic alliance and perceived progress in psychotherapy: Relationship between patient and therapist perspectives. Clinical Psychology & Psychotherapy, 12(6), 443-454.
Constantino, M. J., Penek, S., Bernecker, S. L., & Overtree, C. E. (2014). A preliminary examination of participant characteristics in relation to patients’ treatment beliefs in psychotherapy in a training clinic. Journal of Psychotherapy Integration, 24(3), 238-250.
Cooper, M. (2010). Efektywność psychoterapii i poradnictwa psychologicznego. Wyniki badań i praktyka kliniczna. Warsaw, PL: Institute of Health Psychology of the Polish Psychological Association.
Cosden, M., Patz, S., & Smith S. (2009). Do problems with information processing affect the process of psychotherapy for adults with learning disabilities or attention deficit/hyperactivity disorder? Learning Disabilities Research & Practice, 24(4), 165-173.
Czabała, J. C. (2006). Czynniki leczące w psychoterapii. Warsaw, PL: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dinger, U., Strack, M., Leichsenring, F., & Schauenburg, H. (2007). Influences of patients’ and therapists’ interpersonal problems and therapeutic alliance on outcome in psychotherapy. Psychotherapy Research, 17(2), 149-161.
Elliot, R., Watson, J. C., Goldman, R. N., & Greenberg, L. S. (2009). Psychoterapia skoncentrowana na emocjach. Wprowadzenie do praktyki i szkolenia psychoterapeutów. Warsaw, PL: Institute of Health Psychology of the Polish Psychological Association.
Fila, U. (1993). Badania katamnestyczne nad psychoterapią. Związek między problematyką pacjenta, procesem psychoterapeutycznym a efektami psychoterapii (Unpublished master’s thesis). University of Warsaw.
Gajda, J. (1992). Modele strukturalne w naukach społecznych. In E. Aranowska (Ed.), Wybrane problemy metodologii badań (pp. 100-132). Warsaw, PL: Warsaw University Press.
Garfield, S. L., & Bergin, A. E. (Eds.) (1990). Psychoterapia i zmiana zachowania. Analiza empiryczna. Warsaw, PL: Institute of Psychiatry and Neurology.
Gelso, C. J., & Carter, J. A. (1994). Components of the psychotherapy relationship: Their interaction and unfolding during treatment. Journal of Counseling Psychology, 41(3), 296-306.
Gelso, Ch. J., & Hayes, J. A. (2004). Relacja terapeutyczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Greenberg, L. G. (2002). Integrating an emotion-focused approach to treatment into psychotherapy integration. Journal of Psychotherapy Integration, 12(2), 154-189.
Greenspan S. I., & Pollock G. H. (Eds.) (1991). The course of life. Volume IV. Adolescence. Madison, CT: International Universities Press, ING.
Grzesiuk, L. (2006). Badania nad psychoterapią prowadzoną w Akademickim Ośrodku Psychoterapii. In L. Grzesiuk (Ed.) (2006). Psychoterapia. Badania i szkolenie (pp. 333-350). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Grzesiuk, L. (Ed.) (2005). Psychoterapia. Teoria. Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Grzesiuk, L., & Suszek, H. (Eds.) (2011). Psychoterapia. Problemy pacjentów. Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Hair, J. J., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
Harnett, P., O’Donovan, A., & Lambert, M. J. (2010). The dose response relationship in psychotherapy: Implications for social policy. Clinical Psychologist, 14(2), 39-44.
Heck, R. H., Thomas, S. L., & Tabata, L. N. (2010). Multilevel longitudinal modeling with IBM SPSS. New York, London: Routledge, Taylor & Francis Group.
Hill, C. E., Chui, H., Huang, T., Jackson, J., Liu, J., & Spangler, P. (2011). Hitting the wall: A case study of interpersonal changes in psychotherapy. Counselling and Psychotherapy Research, 11(1), 34-42.
Howgego, I. M., Yellowlees, P., Owen, C., Meldrum, L., & Dark, F. (2003). The therapeutic alliance: The key to effective patient outcome? A descriptive review of the evidence in community mental health case management. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 37(2), 169-183.
Jakubowska, U. (2006). Modele badań nad psychoterapią. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Badania i szkolenie (pp. 21-43). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Jonkisz, A. (1998). Ciągłość teoretycznych wytworów nauki. Ujęcie strukturalne. Lublin, PL: Maria Curie-Skłodowska University Press.
Kuutmann, K., & Hilsenroth, M. J. (2012). Exploring in-session focus on the patient–therapist relationship: Patient characteristics, process and outcome. Clinical Psychology & Psychotherapy, 19(3), 187-202.
Lenkiewicz, M. (1992). Badania katamnestyczne nad psychoterapią. Związek pomiędzy problematyką pacjenta, przebiegiem procesu psychoterapeutycznego a efektami psychoterapii (Un-published master’s thesis). University of Warsaw.
Lutz, W., Lambert, M. J., Harmon, S. C., Tschitsaz, A., Schürch, E., & Stulz, N. (2006). The probability of treatment success, failure and duration: What can be learned from empirical data to support decision making in clinical practice? Clinical Psychology & Psychotherapy, 13(4), 223-232.
Mander, J., Wittorf, A., Klingberg, S., Teufel, M., Zipfel, S., & Sammet, I. (2014). The patient perspective on therapeutic change: The investigation of associations between stages of change and general mechanisms of change in psychotherapy research. Journal of Psychotherapy Integration, 24(2), 122-137.
McElvaney, J., & Timulak, L. (2013). Clients’ experience of therapy and its outcomes in ‘good’ and ‘poor’ outcome psychological therapy in a primary care setting: An exploratory study. Counseling and Psychotherapy Research, 13(4), 246-253.
Miller, J. (2009). The effects of expectations on experiences with psychotherapy. Counseling Psychology Quarterly, 22(3), 343-346.
Owen, J., Smith, A., & Rodolfa, E. (2009). Clients’ expected number of counseling sessions, treatment effectiveness, and termination status: Using empirical evidence to inform session limit policies. Journal of College Student Psychotherapy, 23(2), 118-134.
Patterson, C. L., Anderson, T., & Wei, C. (2014). Clients’ pretreatment role expectations, the therapeutic alliance, and clinical outcomes in outpatient therapy. Journal of Clinical Psychology, 70(7), 673-680.
Polish Psychological Association (2016). Code of Professional Ethics for the Psychologist. Retrieved from http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=314
Prochaska, J. O., & Norcross, J. O. (2006). Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna. Warsaw, PL: Institute of Health Psychology of the Polish Psychological Association.
Rakowska, J. M. (2005). Skuteczność psychoterapii. Warsaw, PL: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rakowska, J. M. (2006). Wyniki badań nad skutecznością psychoterapii podsumowane w metaanalizach. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Badania i szkolenie (pp. 83-100). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Rakowska, J. M. (2015). Wyniki badań z obszaru psychologii w praktyce psychoterapii. Roczniki Psychologiczne, 18(3), 261-268.
Saunders, S. M., Howard, K. I., & Orlinsky, D. E. (1989). The Therapeutic Bond Scales: Psychometric characteristics and relationship to treatment effectiveness. A Journal of Consulting and Clinical Psychology, 1(4), 323-330.
Sokolik, M. (2005). Psychoanaliza. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Teoria (pp. 33-132). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Szymańska, A. (in press). Założenia formalne modeli weryfikowanych przy pomocy układów równań strukturalnych. Studia Psychologica.
Szymańska, A., Dobrenko, K., & Grzesiuk, L. (2014). Doświadczenie pacjenta z przebiegu psychoterapii a jej bezpośrednia skuteczność. Poznań, PL. Paper presented at the 1st National Clinical Psychology Conference in Poznań.
Timmer, B., Bleichhardt, G., & Rief, W. (2006). Importance of psychotherapy motivation in patients with somatization syndrome. Psychotherapy Research, 16(3), 348-356.
Tryjarska, B. (2006). Psychoterapia grupowa. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Praktyka(pp. 15-72). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Ward, A., Wood, B., & Awal, M., (2013). A naturalistic psychodynamic psychotherapy study: Evaluating outcome with a patient perspective. British Journal of Psychotherapy, 29(3), 292-314.
Weitz, L. J., Abramowitz, S. I., Steger, J. A., Calabria, F. M., Conable, M., & Yarus, G. (1975). Number of sessions and client-judged outcome: The more the better? Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 12(4), 337-340.
Aranowska, E., & Ciok, A. (1992). Związki między zmiennymi w interpretacji analizy składowych głównych i analizy korespondencji. In E. Aranowska (Ed.), Wybrane problemy metodologii badań (pp. 133-181). Warsaw, PL: Warsaw University Press.
Bachelor, A. (2013). Clients’ and therapists’ views of the therapeutic alliance: Similarities, differences and relationship to therapy outcome. Clinical Psychology & Psychotherapy, 20(2), 118-135.
Bartholomew, D. J., Steele, F., Moustaki, I., & Galbraith, J. I. (2008). Analysis of multivariate social science data. Boca Raton, FL: Chapman & Hall/CRC Press.
Botella, L., Corbella, S., Belles, L., Pacheco, M., Gomez, A. M., Herrero, & Pedro, N. (2008). Predictors of therapeutic outcome and process. Psychotherapy Research, 18(5), 535-542.
Cierpiałkowska, L. (2008). Relacja i przymierze terapeutyczne a efektywność psychoterapii. In J. M. Brzeziński & L. Cierpiałkowska (Eds.), Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki (pp. 140-159). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Cierpiałkowska, L. (2014). Przymierze terapeutyczne a efektywność terapii alkoholików. Poznań, PL: Paper presented at the 1st National Clinical Psychology Conference.
Cierpiałkowska, L., & Czabała, Cz. (2013). Psychoterapia indywidualna i grupowa. In H. Sęk (Ed.), Psychologia kliniczna (vol. 1, pp. 269-298). Warsaw, PL: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Clemence, A. J., Mark J., Hilsenroth, M. J., Ackerman, S. J., Strassle, C. G., & Handler, L. (2005). Facets of the therapeutic alliance and perceived progress in psychotherapy: Relationship between patient and therapist perspectives. Clinical Psychology & Psychotherapy, 12(6), 443-454.
Constantino, M. J., Penek, S., Bernecker, S. L., & Overtree, C. E. (2014). A preliminary examination of participant characteristics in relation to patients’ treatment beliefs in psychotherapy in a training clinic. Journal of Psychotherapy Integration, 24(3), 238-250.
Cooper, M. (2010). Efektywność psychoterapii i poradnictwa psychologicznego. Wyniki badań i praktyka kliniczna. Warsaw, PL: Institute of Health Psychology of the Polish Psychological Association.
Cosden, M., Patz, S., & Smith S. (2009). Do problems with information processing affect the process of psychotherapy for adults with learning disabilities or attention deficit/hyperactivity disorder? Learning Disabilities Research & Practice, 24(4), 165-173.
Czabała, J. C. (2006). Czynniki leczące w psychoterapii. Warsaw, PL: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dinger, U., Strack, M., Leichsenring, F., & Schauenburg, H. (2007). Influences of patients’ and therapists’ interpersonal problems and therapeutic alliance on outcome in psychotherapy. Psychotherapy Research, 17(2), 149-161.
Elliot, R., Watson, J. C., Goldman, R. N., & Greenberg, L. S. (2009). Psychoterapia skoncentrowana na emocjach. Wprowadzenie do praktyki i szkolenia psychoterapeutów. Warsaw, PL: Institute of Health Psychology of the Polish Psychological Association.
Fila, U. (1993). Badania katamnestyczne nad psychoterapią. Związek między problematyką pacjenta, procesem psychoterapeutycznym a efektami psychoterapii (Unpublished master’s thesis). University of Warsaw.
Gajda, J. (1992). Modele strukturalne w naukach społecznych. In E. Aranowska (Ed.), Wybrane problemy metodologii badań (pp. 100-132). Warsaw, PL: Warsaw University Press.
Garfield, S. L., & Bergin, A. E. (Eds.) (1990). Psychoterapia i zmiana zachowania. Analiza empiryczna. Warsaw, PL: Institute of Psychiatry and Neurology.
Gelso, C. J., & Carter, J. A. (1994). Components of the psychotherapy relationship: Their interaction and unfolding during treatment. Journal of Counseling Psychology, 41(3), 296-306.
Gelso, Ch. J., & Hayes, J. A. (2004). Relacja terapeutyczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Greenberg, L. G. (2002). Integrating an emotion-focused approach to treatment into psychotherapy integration. Journal of Psychotherapy Integration, 12(2), 154-189.
Greenspan S. I., & Pollock G. H. (Eds.) (1991). The course of life. Volume IV. Adolescence. Madison, CT: International Universities Press, ING.
Grzesiuk, L. (2006). Badania nad psychoterapią prowadzoną w Akademickim Ośrodku Psychoterapii. In L. Grzesiuk (Ed.) (2006). Psychoterapia. Badania i szkolenie (pp. 333-350). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Grzesiuk, L. (Ed.) (2005). Psychoterapia. Teoria. Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Grzesiuk, L., & Suszek, H. (Eds.) (2011). Psychoterapia. Problemy pacjentów. Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Hair, J. J., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
Harnett, P., O’Donovan, A., & Lambert, M. J. (2010). The dose response relationship in psychotherapy: Implications for social policy. Clinical Psychologist, 14(2), 39-44.
Heck, R. H., Thomas, S. L., & Tabata, L. N. (2010). Multilevel longitudinal modeling with IBM SPSS. New York, London: Routledge, Taylor & Francis Group.
Hill, C. E., Chui, H., Huang, T., Jackson, J., Liu, J., & Spangler, P. (2011). Hitting the wall: A case study of interpersonal changes in psychotherapy. Counselling and Psychotherapy Research, 11(1), 34-42.
Howgego, I. M., Yellowlees, P., Owen, C., Meldrum, L., & Dark, F. (2003). The therapeutic alliance: The key to effective patient outcome? A descriptive review of the evidence in community mental health case management. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 37(2), 169-183.
Jakubowska, U. (2006). Modele badań nad psychoterapią. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Badania i szkolenie (pp. 21-43). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Jonkisz, A. (1998). Ciągłość teoretycznych wytworów nauki. Ujęcie strukturalne. Lublin, PL: Maria Curie-Skłodowska University Press.
Kuutmann, K., & Hilsenroth, M. J. (2012). Exploring in-session focus on the patient–therapist relationship: Patient characteristics, process and outcome. Clinical Psychology & Psychotherapy, 19(3), 187-202.
Lenkiewicz, M. (1992). Badania katamnestyczne nad psychoterapią. Związek pomiędzy problematyką pacjenta, przebiegiem procesu psychoterapeutycznego a efektami psychoterapii (Un-published master’s thesis). University of Warsaw.
Lutz, W., Lambert, M. J., Harmon, S. C., Tschitsaz, A., Schürch, E., & Stulz, N. (2006). The probability of treatment success, failure and duration: What can be learned from empirical data to support decision making in clinical practice? Clinical Psychology & Psychotherapy, 13(4), 223-232.
Mander, J., Wittorf, A., Klingberg, S., Teufel, M., Zipfel, S., & Sammet, I. (2014). The patient perspective on therapeutic change: The investigation of associations between stages of change and general mechanisms of change in psychotherapy research. Journal of Psychotherapy Integration, 24(2), 122-137.
McElvaney, J., & Timulak, L. (2013). Clients’ experience of therapy and its outcomes in ‘good’ and ‘poor’ outcome psychological therapy in a primary care setting: An exploratory study. Counseling and Psychotherapy Research, 13(4), 246-253.
Miller, J. (2009). The effects of expectations on experiences with psychotherapy. Counseling Psychology Quarterly, 22(3), 343-346.
Owen, J., Smith, A., & Rodolfa, E. (2009). Clients’ expected number of counseling sessions, treatment effectiveness, and termination status: Using empirical evidence to inform session limit policies. Journal of College Student Psychotherapy, 23(2), 118-134.
Patterson, C. L., Anderson, T., & Wei, C. (2014). Clients’ pretreatment role expectations, the therapeutic alliance, and clinical outcomes in outpatient therapy. Journal of Clinical Psychology, 70(7), 673-680.
Polish Psychological Association (2016). Code of Professional Ethics for the Psychologist. Retrieved from http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=314
Prochaska, J. O., & Norcross, J. O. (2006). Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna. Warsaw, PL: Institute of Health Psychology of the Polish Psychological Association.
Rakowska, J. M. (2005). Skuteczność psychoterapii. Warsaw, PL: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rakowska, J. M. (2006). Wyniki badań nad skutecznością psychoterapii podsumowane w metaanalizach. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Badania i szkolenie (pp. 83-100). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Rakowska, J. M. (2015). Wyniki badań z obszaru psychologii w praktyce psychoterapii. Roczniki Psychologiczne, 18(3), 261-268.
Saunders, S. M., Howard, K. I., & Orlinsky, D. E. (1989). The Therapeutic Bond Scales: Psychometric characteristics and relationship to treatment effectiveness. A Journal of Consulting and Clinical Psychology, 1(4), 323-330.
Sokolik, M. (2005). Psychoanaliza. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Teoria (pp. 33-132). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Szymańska, A. (in press). Założenia formalne modeli weryfikowanych przy pomocy układów równań strukturalnych. Studia Psychologica.
Szymańska, A., Dobrenko, K., & Grzesiuk, L. (2014). Doświadczenie pacjenta z przebiegu psychoterapii a jej bezpośrednia skuteczność. Poznań, PL. Paper presented at the 1st National Clinical Psychology Conference in Poznań.
Timmer, B., Bleichhardt, G., & Rief, W. (2006). Importance of psychotherapy motivation in patients with somatization syndrome. Psychotherapy Research, 16(3), 348-356.
Tryjarska, B. (2006). Psychoterapia grupowa. In L. Grzesiuk (Ed.), Psychoterapia. Praktyka(pp. 15-72). Warsaw, PL: Eneteia. Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Ward, A., Wood, B., & Awal, M., (2013). A naturalistic psychodynamic psychotherapy study: Evaluating outcome with a patient perspective. British Journal of Psychotherapy, 29(3), 292-314.
Weitz, L. J., Abramowitz, S. I., Steger, J. A., Calabria, F. M., Conable, M., & Yarus, G. (1975). Number of sessions and client-judged outcome: The more the better? Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 12(4), 337-340.
Published
2019-04-05
Issue
Section
Articles
Copyright (c) 2016 Roczniki Psychologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
