Procesy formowania się tożsamości osobistej a właściwości osobowości autorskiej

Elwira Brygoła

doi:10.18290/rpsych.2016.19.2-6pl

Elwira Brygoła SWPS University of Social Sciences and Humanities, Faculty in Poznań

DOI: https://doi.org/10.18290/rpsych.2016.19.2-6pl

Keywords: procesy eksploracji; podejmowanie zobowiązań; identyfikacja z zobowiązaniem; osobowość autorska; rozwój osobisty; tożsamość osobista

Abstract

W artykule przedstawiono badania dotyczące związków między procesami formowania się tożsamości w ujęciu Luyckxa i współpracowników a kształtowaniem się osobowości autorskiej według koncepcji Obuchowskiego. Celem badań było określenie, czy i jak procesy formowania się tożsamości wiążą się z ogólnym stopniem autorstwa siebie (wyrażającym się w sile podmiotowości, intencjonalności, sensu życia i adaptacji twórczej), czy i jak poszczególne właściwości osobowości autorskiej wyjaśniają nasilenie procesów formowania się tożsamości oraz czy i jak nasilenie procesów formowania się tożsamości warunkuje uformowanie się osobowości autorskiej. W badaniach udział wzięło 140 osób w wieku od 30 do 39 lat (M = 33,15; SD = 2,48). Wyniki wskazują na dodatnie związki między procesami podejmowania zobowiązań i identyfikacji z zobowiązaniem a ogólnym stopniem autorstwa siebie oraz na ujemny związek między eksploracją ruminacyjnąa ogólnym stopniem autorstwa siebie. Wykazano silną zależność między układem zmiennych tworzących osobowość nie-autorską oraz układem zmiennych określonych jako ruminacyjne moratorium.

References

Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480.
Arnett, J. J. (2002). The psychology of globalization. American Psychologist, 57(10), 774-783.
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność (tł. T. Kunz). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Błachnio, A. i Obuchowski, K. (2011). Teoria osobowości autorskiej i Kwestionariusz POA. W: W. Zeidler (red.), Kwestionariusze w psychologii. Postępy, zastosowania, problemy (s. 161-189). Warszawa: Vizja Press & IT.
Breakwell, G. M. (1986). Coping with threatened identities. London: Methuen.
Breakwell, G. M. (2010). Resisting representations and identity processes. Papers on Social Representations, 19, 6.1-6.11.
Brzezińska, A. I. i Piotrowski, K. (2010a). Formowanie się tożsamości a poczucie dorosłości i gotowość do tworzenia bliskich związków. Czasopismo Psychologiczne, 16(1), 145-155.
Brzezińska, A. I. i Piotrowski, K. (2010b). Polska adaptacja Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (DIDS). Polskie Forum Psychologiczne, 15(1), 66-84.
DeMarree, K. G. i Morrison, K. R. (2012). What do I think about who I am? Metacognition and the self-concept. W: P. Briñol, K. G. DeMarree (red.), Social metacognition (s. 103-119). New York: Psychology Press.
Dunlosky, J. i Metcalfe, J. (2009). Metacognition. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
Erikson, E. H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo (tł. P. Hejmej). Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Gergen, K. J. (2009). Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym (tł. M. Marody). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (tł. A. Szulżycka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jankowski, T. i Holas, P. (2014). Metacognitive model of mindfulness. Consciousness and Cognition, 28, 64-80.
Jarymowicz, M. (1989). Próba konceptualizacji pojęcia „tożsamość”: spostrzegana odrębność Ja – Inni jako atrybut własnej tożsamości. Przegląd Psychologiczny, 32(3), 655-669.
Jarymowicz, M. (2002). Psychologia tożsamości. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 3: Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (s. 107-125). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kwapis, K. i Brygoła, E. (2013). Tożsamość osobista w ujęciu emotywno-refleksyjnym: zawartość, funkcje i procesy kształtowania tożsamości. Opuscula Sociologica, 4, 33-49.
Luyckx, K., Schwartz, S. J., Berzonsky, M. D., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Smits, I. i Goosens, L. (2008). Capturing ruminative exploration: Extending the four-dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42, 58-82.
Marcia, J. E. (1966). Development and validation of ego-identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3(5), 551-558.
McAdams, D. P. (2001). The person: An integrated introduction to personality psychology (wyd. 3). Forth Worth: Hartcourt Brace College Publishers.
Mischel, W. i Shoda, Y. (1995). A cognitive-affective system theory of personality: Reconceptualizing the invariances in personality and the role of situations. Psychological Review, 102, 246-286.
Obuchowski, K. (2000). Człowiek intencjonalny, czyli o tym, jak być sobą. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Obuchowski, K. (2001). Od przedmiotu do podmiotu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Obuchowski, K. (2008). Zmiany cywilizacji a osobowość. W: J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 1, s. 752-754). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Oleś, P. K. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość – zmiana – integracja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pervin, L. A. (2002). Psychologia osobowości (tł. M. Orski). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Schachter, E. P. (2005). Erikson meets the postmodern: Can classic identity theory rise to the challenge? Identity: An International Journal of Theory and Research, 5(2), 137-160.