Postawy wobec globalizacji a style tożsamości
Keywords:
style tożsamości; postawy wobec globalizacji; prywatne koncepcje świata zglobalizowanego
Abstract
Głównym celem artykułu jest ukazanie możliwych powiązań postaw wobec globalizacji w ujęciu Senejko i Łosia ze specyfiką stylów tożsamości w ujęciu Berzonsky’ego. Zbadano 601 osób w wieku 16-26 lat, uczniów, studentów oraz osoby pracujące z województwa dolnośląskiego. Użyte były kwestionariusze: Świat-Ja (postaw wobec globalizacji) oraz Inwentarz Stylu Tożsamości (ISI-5). Wyniki otrzymane za pośrednictwem analiz korelacyjnych oraz skupień pokazują, że osoby z silnie wyrażoną postawą akceptującą wobec globalizacji charakteryzują się przede wszystkim stylem informacyjnym, a najsłabiej – stylem normatywnym oraz dyfuzyjno-unikowym. Postawa krytyczna wobec globalizacji występuje w postaci dwóch skupień: (1) z silnymi postawami krytyczną i akceptującą (osoby z takim układem postaw charakteryzują się silnie wyrażonym stylem informacyjnym tożsamości i zaangażowaniem, a najsłabiej – stylem normatywnym); (2) z silnymi postawami krytyczną i lękliwą (jednostki z tym układem postaw charakteryzuje przede wszystkim normatywny styl tożsamości i zaangażowanie). Dla osób z silnie wyrażoną postawą lękliwą wobec globalizacji typowe jest natomiast stosowanie stylu dyfuzyjno-unikowego lub normatywnego, najsłabiej zaś wyrażony jest w tej grupie styl informacyjny oraz zaangażowanie. Analiza skupień umożliwiła również wyodrębnienie osób z postawą zdystansowaną wobec globalizacji, które charakteryzuje dosyć silne zaangażowanie tożsamościowe.
References
Adams, G. R., Berzonsky, M. D. i Keating, L. (2006). Psychosocial resources in first-year university students: The role of identity processes and social relationships. Journal of Youth and Adolescence, 35, 81-91.
Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: The winding road from late teens through the twenties. New York: Oxford University Press.
Bandura, A. (2002). Growing primacy of human agency in adaptation and change in the electronic era. European Psychologist, 7(1), 2-16.
Berzonsky, M. D. (1994). Self identity: The relationship between process and content. Journal of Research in Personality, 28, 453-460.
Berzonsky, M. D. (2012). A social-cognitive perspective on identity construction. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (s. 55-76). New York–Heidelberg–Dordrecht–London: Springer.
Berzonsky, M. D., Cieciuch, J., Duriez, B. i Soenens B. (2011). The how and what of identity formation: Associations between identity styles and value orientations. Personality and Individual Differences, 50, 295-299.
Berzonsky, M. D. i Kinney, A. (2008). Identity processing style and defense mechanisms. Polish Psychological Bulletin, 39, 111-117.
Berzonsky, M. D. i Kuk, L. (2005). Identity style, psychosocial maturity, and academic performance. Personality and Individual Differences, 39, 235-247.
Berzonsky, M. D. i Luyckx, K. (2008). Identity styles, self-reflective cognition, and identity processes: A study of adaptive and maladaptive dimensions of self-analysis. Identity: An International Journal of Theory and Research, 8, 205-219.
Berzonsky, M. D., Soenens, B., Luyckx, K., Smits, I., Papini, D. R. i Goossens, L. (2013). Development and validation of the revised Identity Style Inventory (ISI-5): Factor structure, reliability, and validity. Psychological Assessment, 25(3), 893-904.
Berzonsky, M. D. i Sullivan, C. (1992). Social-cognitive aspects of identity style: Need for cognition, experiential openness and introspection. Journal of Adolescent Research, 7, 140-155.
Cantor, N. i Mischel, W. (1993). Prototypy w spostrzeganiu osób. W: T. Maruszewski (red.), Poznanie, afekt, zachowanie (tł. M. Kowalczyk, s. 20-52). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Cieciuch, J. (2005). Czym jest światopogląd? Filozoficzny kontekst psychologicznego pojęcia. Psychologia Rozwojowa, 10(2), 147-160.
Crocetti, E., Berzonsky, M. D. i Meeus, W. (2012). A person-centered approach to identity styles. Bolletino DiPsicologia Applicata, 263, 17-30.
Duriez, B. i Soenens, B. (2006). Personality, identity styles and authoritarianism. An integrative study among late adolescents. European Journal of Personality, 20, 397-417.
Erikson, E. H. (2002). Dopełniony cykl życia (tł. A. Gomola). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Fiske, S. T. i Pavelchak, M. A. (1993). Reakcje afektywne oparte na przetwarzaniu kategorialnym a reakcje afektywne oparte na przetwarzaniu analitycznym. Rozwinięcie w terminach koncepcji schematów wyzwalających afekt. W: T. Maruszewski (red.), Poznanie, afekt, zachowanie, tł. E. Ścigała i T. Maruszewski (s. 53-101). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jensen, L. A., Arnett, J. J. i McKenzie, J. (2012). Globalization and cultural identity. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (t. 1, s. 285-304). New York–London: Springer.
Kashima, Y., Shi, J., Tsuchiya, K., Kashima, E. S., Cheng, S. Y. Y., Chao, M. M. i Shin, S. (2011). Globalization and folk theory of social change: How globalization relates to societal perceptions about the past and future. Journal of Social Issues, 67(4), 696-715.
Katra, G. (2009). Młodzież a globalizacja. W: A. Błachnio (red.), Globalizacja a jednostka (s. 43-64). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Koltko-Rivera, M. E. (2004). The psychology of worldviews. Review of General Psychology, 8(1), 3-58.
Krettenauer, T. (2005). The role of epistemic cognition in adolescent identity formation: Further evidence. Journal of Youth and Adolescence, 34, 185-198.
Kröger, J. i Marcia, J. (2012). The identity statuses: Origins, meanings, and interpretations. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (s. 31-54). New York–London: Springer.
Kruglanski, A. i Webster, D. M. (1996). Motivated closing of the mind: „Seizing” and „Freezing”. Psychological Review, 103, 263-283.
Lachowicz-Tabaczek, K. (2004). Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej. Ich wpływ na po-znanie i zachowanie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Ledzińska, M. (2012). Młodzi dorośli w dobie globalizacji. Szkice psychologiczne. Warszawa: Difin.
Luyckx, K., Klimstra, T. A., Duriez, B., Schwartz, S. J. i Vanhalst, J. (2012). Identity processes and coping strategies in college students: Short-term longitudinal dynamics and the role of personality. Journal of Youth Adolescence, 41, 1226-1231.
Łoś, Z. (2010). Rozwój psychiczny człowieka w ciągu całego życia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Łoś, Z. i Senejko, A. (2013). Doświadczanie globalizacji diagnozowane kwestionariuszem „Świat-Ja” a style tożsamości młodzieży. W: M. Straś-Romanowska (red.), Drogi rozwoju psychologii wrocławskiej (s. 267-292). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Marcia, J. E. (1980). Identity in adolescence. W: J. J. Adelson (red.), Handbook of adolescent psychology (s. 159-187). New York: John Wiley & Sons.
Ming-Chang Tsai (2013). The effect of global exposure on attitudes toward tradition, patriotism, and foreigners: Multilevel analysis of 14 Asian societies. Globalizations, 10(6), 819-835.
Molden, D. C. i Dweck, C. S. (2006). Finding „meaning” in psychology. A Lay theories approach to self-regulation, social perception, and social development. American Psychologist, 61(3), 192-203.
Seiffge-Krenke, I. i Haid, M.-L. (2012). Identity development in German emerging adults: Not an easy task. New Directions for Child and Adolescent Development, 138, 35-59.
Senejko, A. i Łoś, Z. (2011). Style tożsamości a doświadczanie globalizacji przez adolescentów. Referat wygłoszony na XX Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Rozwojowej „Wiedza o rozwoju w poznawaniu człowieka”, Kraków.
Senejko, A. i Łoś, Z. (2014). Style przetwarzania tożsamościowego a ustosunkowanie do globalizacji. Referat wygłoszony na XXIII Kolokwia Psychologiczne PAN „Podmiotowość człowieka we współczesnym świecie”, Wrocław.
Senejko, A. i Łoś, Z. (2015). Właściwości polskiej adaptacji Inwentarza Stylu Tożsamości (ISI-5) Michaela Berzonsky’ego i współautorów. Psychologia Rozwojowa, 4(20), 91-104.
Zimbardo, P. G., Breckenridge, J. N. i Moghaddam, F. N. (2013). „Exclusive” and „inclusive” visions of heroism and democracy. Current Psychology, 32, 221-233.
Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: The winding road from late teens through the twenties. New York: Oxford University Press.
Bandura, A. (2002). Growing primacy of human agency in adaptation and change in the electronic era. European Psychologist, 7(1), 2-16.
Berzonsky, M. D. (1994). Self identity: The relationship between process and content. Journal of Research in Personality, 28, 453-460.
Berzonsky, M. D. (2012). A social-cognitive perspective on identity construction. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (s. 55-76). New York–Heidelberg–Dordrecht–London: Springer.
Berzonsky, M. D., Cieciuch, J., Duriez, B. i Soenens B. (2011). The how and what of identity formation: Associations between identity styles and value orientations. Personality and Individual Differences, 50, 295-299.
Berzonsky, M. D. i Kinney, A. (2008). Identity processing style and defense mechanisms. Polish Psychological Bulletin, 39, 111-117.
Berzonsky, M. D. i Kuk, L. (2005). Identity style, psychosocial maturity, and academic performance. Personality and Individual Differences, 39, 235-247.
Berzonsky, M. D. i Luyckx, K. (2008). Identity styles, self-reflective cognition, and identity processes: A study of adaptive and maladaptive dimensions of self-analysis. Identity: An International Journal of Theory and Research, 8, 205-219.
Berzonsky, M. D., Soenens, B., Luyckx, K., Smits, I., Papini, D. R. i Goossens, L. (2013). Development and validation of the revised Identity Style Inventory (ISI-5): Factor structure, reliability, and validity. Psychological Assessment, 25(3), 893-904.
Berzonsky, M. D. i Sullivan, C. (1992). Social-cognitive aspects of identity style: Need for cognition, experiential openness and introspection. Journal of Adolescent Research, 7, 140-155.
Cantor, N. i Mischel, W. (1993). Prototypy w spostrzeganiu osób. W: T. Maruszewski (red.), Poznanie, afekt, zachowanie (tł. M. Kowalczyk, s. 20-52). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Cieciuch, J. (2005). Czym jest światopogląd? Filozoficzny kontekst psychologicznego pojęcia. Psychologia Rozwojowa, 10(2), 147-160.
Crocetti, E., Berzonsky, M. D. i Meeus, W. (2012). A person-centered approach to identity styles. Bolletino DiPsicologia Applicata, 263, 17-30.
Duriez, B. i Soenens, B. (2006). Personality, identity styles and authoritarianism. An integrative study among late adolescents. European Journal of Personality, 20, 397-417.
Erikson, E. H. (2002). Dopełniony cykl życia (tł. A. Gomola). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Fiske, S. T. i Pavelchak, M. A. (1993). Reakcje afektywne oparte na przetwarzaniu kategorialnym a reakcje afektywne oparte na przetwarzaniu analitycznym. Rozwinięcie w terminach koncepcji schematów wyzwalających afekt. W: T. Maruszewski (red.), Poznanie, afekt, zachowanie, tł. E. Ścigała i T. Maruszewski (s. 53-101). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jensen, L. A., Arnett, J. J. i McKenzie, J. (2012). Globalization and cultural identity. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (t. 1, s. 285-304). New York–London: Springer.
Kashima, Y., Shi, J., Tsuchiya, K., Kashima, E. S., Cheng, S. Y. Y., Chao, M. M. i Shin, S. (2011). Globalization and folk theory of social change: How globalization relates to societal perceptions about the past and future. Journal of Social Issues, 67(4), 696-715.
Katra, G. (2009). Młodzież a globalizacja. W: A. Błachnio (red.), Globalizacja a jednostka (s. 43-64). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Koltko-Rivera, M. E. (2004). The psychology of worldviews. Review of General Psychology, 8(1), 3-58.
Krettenauer, T. (2005). The role of epistemic cognition in adolescent identity formation: Further evidence. Journal of Youth and Adolescence, 34, 185-198.
Kröger, J. i Marcia, J. (2012). The identity statuses: Origins, meanings, and interpretations. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (s. 31-54). New York–London: Springer.
Kruglanski, A. i Webster, D. M. (1996). Motivated closing of the mind: „Seizing” and „Freezing”. Psychological Review, 103, 263-283.
Lachowicz-Tabaczek, K. (2004). Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej. Ich wpływ na po-znanie i zachowanie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Ledzińska, M. (2012). Młodzi dorośli w dobie globalizacji. Szkice psychologiczne. Warszawa: Difin.
Luyckx, K., Klimstra, T. A., Duriez, B., Schwartz, S. J. i Vanhalst, J. (2012). Identity processes and coping strategies in college students: Short-term longitudinal dynamics and the role of personality. Journal of Youth Adolescence, 41, 1226-1231.
Łoś, Z. (2010). Rozwój psychiczny człowieka w ciągu całego życia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Łoś, Z. i Senejko, A. (2013). Doświadczanie globalizacji diagnozowane kwestionariuszem „Świat-Ja” a style tożsamości młodzieży. W: M. Straś-Romanowska (red.), Drogi rozwoju psychologii wrocławskiej (s. 267-292). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Marcia, J. E. (1980). Identity in adolescence. W: J. J. Adelson (red.), Handbook of adolescent psychology (s. 159-187). New York: John Wiley & Sons.
Ming-Chang Tsai (2013). The effect of global exposure on attitudes toward tradition, patriotism, and foreigners: Multilevel analysis of 14 Asian societies. Globalizations, 10(6), 819-835.
Molden, D. C. i Dweck, C. S. (2006). Finding „meaning” in psychology. A Lay theories approach to self-regulation, social perception, and social development. American Psychologist, 61(3), 192-203.
Seiffge-Krenke, I. i Haid, M.-L. (2012). Identity development in German emerging adults: Not an easy task. New Directions for Child and Adolescent Development, 138, 35-59.
Senejko, A. i Łoś, Z. (2011). Style tożsamości a doświadczanie globalizacji przez adolescentów. Referat wygłoszony na XX Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Rozwojowej „Wiedza o rozwoju w poznawaniu człowieka”, Kraków.
Senejko, A. i Łoś, Z. (2014). Style przetwarzania tożsamościowego a ustosunkowanie do globalizacji. Referat wygłoszony na XXIII Kolokwia Psychologiczne PAN „Podmiotowość człowieka we współczesnym świecie”, Wrocław.
Senejko, A. i Łoś, Z. (2015). Właściwości polskiej adaptacji Inwentarza Stylu Tożsamości (ISI-5) Michaela Berzonsky’ego i współautorów. Psychologia Rozwojowa, 4(20), 91-104.
Zimbardo, P. G., Breckenridge, J. N. i Moghaddam, F. N. (2013). „Exclusive” and „inclusive” visions of heroism and democracy. Current Psychology, 32, 221-233.
Published
2019-04-05
Issue
Section
Articles
Copyright (c) 2016 Roczniki Psychologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
